İkinci Dünya müharibəsindən sonra ilk dəfə olaraq ölkədə keçirilən əyalət seçkilərindən birində radikal sağçı partiya qalib gəlib. Dünən (sentyabrın 1-də) Almaniyada Türingiya və Saksoniya əyalət şurası seçkiləri tamamlanarkən radikal sağçı Almaniya üçün Alternativ (AfD) partiyası qələbə gecəsi yaşayıb.

Şərqi Almaniyanın bu iki ştatında demək olar ki, hər üç seçicidən biri dövlət təhlükəsizlik orqanlarının “ekstremist” adlandırdığı partiyaya səs verib.

2019-cu il seçkilərinə görə səslərini əhəmiyyətli dərəcədə artıran AfD-nin müvəffəqiyyəti ilə 1,66 milyon seçicinin olduğu Türingiyada Almaniyanın İkinci Dünya müharibəsindən sonrakı dövrdə ilk dəfə olaraq ştatda keçirilən parlament seçkilərində radikal sağçı partiya birinci yeri tutub.

3,3 milyon seçicinin olduğu Saksoniyada Xristian Demokratik Birlik Partiyası (CDU) 31,5 faizdən çox səslə birinci, AfD isə 30 faizdən çox səslə ikinci yerdə qərarlaşıb.

Bu iki ştatdakı seçicilər ölkə əhalisinin 7 faizini təşkil edir.

Bazar günü (sentyabrın 1-də) keçirilən seçkilərin nəticələri ilə əyalət parlamentlərində iştirak etməyə layiq olan bütün partiyalar səsvermədən əvvəl də AfD ilə hökumət qurmayacaqlarını açıqlayıblar. Bu səbəbdən də radikal sağçıların hakimiyyətə gəlməsi çətin görünür.

Digər partiyaların AfD ilə hökumət qurmamaq qərarının radikal sağçıları daha da birləşdirə biləcəyi ilə bağlı narahatlıq da var.

ABŞ-ın “New York Times” qəzeti seçkidə diqqət çəkən məsələləri 4 başlıq altında ümumiləşdirib.

Şərqi Almaniyada radikal sağın yüksəlişi

1990-cı illərə doğru hərəkət edən bölgə Berlin divarının yıxılması ilə kommunizmdən uzaqlaşdı və indi radikal sağçılarla əlaqələndirilir.

11 il əvvəl Avropa Birliyinə şübhə ilə yanaşan bir partiya olaraq qurulan AfD hər iki ştatda qazandığı səslər 30 faizi keçdi.

Onlar xüsusən də Türingiyada kritik səsvermələrdə üçdə iki səs çoxluğu tələb olunduğundan bir çox mühüm məsələlərin qarşısını ala biləcəklər.

İyun ayında ölkə üzrə keçirilən Avropa Parlamenti seçkilərində AfD-nin cəmi 15,9 faiz səs toplaması partiyanın Qərbi Almaniyada o qədər də populyar olmadığını göstərir.

Lakin səslərin artması digər partiyaların AfD xəttinə yaxınlaşmasına şərait yarada bilər.

Radikal sol yeni güc mərkəzi yaradır

Şərqi Almaniya əsilli qadın siyasətçi yanvar ayında Sol Partiyadan ayrılaraq, öz adını daşıyan Sahra Vaqenknext Alyansı – Anlaşma və Ədalət (Bündnis Sahra Wagenknecht – BSW) partiyasını qurduğu üçün ilk dəfə belə bir seçkiyə girib.

BSW Türingiyada 16 faiz, Saksoniyada isə təxminən 12 faiz səs qazanaraq uğurlu bir başlanğıc edib.

Heç bir partiyanın AfD ilə işləmək istəmədiyini nəzərə alsaq, BSW-nin əyalət hökumətlərində iştirak edə biləcəyi və belə bir yeni partiyanın ilk dəfə bu qədər böyük rol alacağı deyilir.

Sahra Vaqenknext Ukraynanın silahlanmasına dəstək verən partiyalarla koalisiya yaratmaq istəmədiyini desə də, görünür, bu münasibətdə israr etməyəcək. Çünki Vaqenknext seçkidən sonra BSW-nin Türingiyada CDU və Sosial Demokrat Partiyası (SPD) ilə birlikdə “yaxşı bir hökumət quracağına” ümid etdiyini vurğulamışdı.

Baş nazir Olaf Şolzun ​​ittifaqı daha da zəiflədi

Şolzun ​​SPD hər iki əyalət qanunverici orqanında yer qazanıb, lakin koalisiya tərəfdaşları Yaşıllar və Azad Demokrat Partiyası (FDP) 5 faizdən az səslə Türingiyada kənarda qalıb. FDP bu uğursuzluğu Saksoniyada təkrarlayıb.

Bu nəticələr federal parlamentdə hökuməti çökdürməsə də, gələn il ölkə miqyasında keçirilməsi planlaşdırılan seçkilərlə bağlı ipucu verir.

Əsas müxalifət ehtimalı qalır

Angela Merkel 2021-ci ildə baş nazirliyə namizəd olmadıqdan sonra müxalifətə keçən CDU uğur qazanan yeganə əsas partiya idi. Partiyanın lideri Fridrix Merzin immiqrasiya kimi mübahisəli məsələlərdə liderlik göstərə biləcəyi ilə bağlı şərhlər var.

Çox güman ki, CDU həm Türingiya, həm də Saksoniyadakı əyalət məclislərinə rəhbərlik edəcək.

Bu vəziyyətin Berlində də partiyanı gücləndirəcəyi vurğulanır.