Qlobal ticarət müharibəsi qızışdıqca, elektrik avtomobillərinə və metallara tətbiq etdiyi rüsumlara cavab olaraq Çin bəzi Kanada mallarına tariflər tətbiq etməyə hazırlaşır.

Şənbə günü bəzi Kanada mallarına cavab tarifləri tətbiq edəcəyini açıqladı və bu, qlobal ticarət müharibəsində yeni bir eskalasiyanın başlandığını göstərdi.

Pekin martın 20-dən etibarən Kanadadan idxal olunan kolza yağı, sellüloz və noxuda 100 faiz, su məhsulları və donuz əti idxalına isə 25 faiz vergi tariflər tətbiq edəcəyini bildirib.

Oktyabr ayında Ottava Çinin elektrik avtomobillərinə 100 faiz idxal vergisi, polad və alüminiuma isə 25 faiz rüsum tətbiq etmişdi. “Kanadanın tədbirləri Dünya Ticarət Təşkilatının (DTT) qaydalarını ciddi şəkildə pozur, tipik proteksionist hərəkətlərdir, Çinə qarşı məhdudlaşdırıcı tədbirlər təşkil edir və ölkənin hüquq və maraqlarına ciddi ziyan vurur”, – Çin hökumətinin şənbə günü verdiyi bəyanatda deyilir.

Kanada hökumətinin məlumatına görə, kolza (Kanola) ölkənin ikinci ən böyük əkin sahəsidir və 2023-cü ildə 13,6 milyard Kanada dolları satış gətirəcəyi gözlənilir. Kanadanın Çinə kanola unu və kanola yağı ixracı 2024-cü ildə müvafiq olaraq 920,9 milyon və 21 milyon Kanada dolları olaraq qiymətləndirilir. Bu arada, Kanadanın Çinə noxud ixracı 2024-cü ildə 303 milyon Kanada dollarına çatıb.

Çinin bu addımı ABŞ Prezidenti Donald Trampın keçən həftə Kanada və Meksikaya 25 faiz tariflər tətbiq etmək, Çinə idxal rüsumlarını iki dəfə artıraraq 20 faizə çatdırmaq da daxil olmaqla bir sıra tarif qərarlarından sonra baş verib. Qısa müddət sonra, Tramp Kanada və Meksikaya (United States-Mexico-Canada Agreement – USMCA) qaydalarına uyğun olaraq avtomobil və bəzi kənd təsərrüfatı tariflərindən bir aylıq azad etdi, hər iki ölkə Çin idxalına tarifləri nəzərdən keçirməyə hazır olduqlarını bildirdi.

Kanadanın Qlobal Əlaqələr Bölməsi şənbə günü verdiyi açıqlamada, “Kanada Çinin təhqiqatının əsasını və ya nəticələrini qəbul etmir”, – dedi və Çinin tarif elanını “əsassız” adlandırdı.

“İstehsal xərclərini süni şəkildə aşağı salan və bazarları təhrif edən Çinin qeyri-bazar siyasəti və praktikasına toxunulur. Kanada ticarət narahatlıqlarımızı həll etmək üçün Çin səlahiyyətliləri ilə konstruktiv dialoqa açıq qalır”, – bəyanatda deyilir.

***

Həftə sonu açıqlanan məlumatlara görə, Çində istehlak qiymətləri fevral ayında illik bazda yüzdə 0,7 azalaraq 13 ayda ilk dəfə mənfi olub və bu, istehlakçı tələbinin yavaşlamağa davam etdiyini göstərir.

Ötən həftə hökumətin illik iclasında Pekin 2025-ci il üçün ümumi daxili məhsulun (ÜDM) 5 faiz artım hədəfi təyin edib və iqtisadiyyatı dəstəkləmək üçün əlavə stimullaşdırıcı tədbirləri açıqlayıb. Lakin davamlı olaraq zəif daxili tələb və ABŞ və digər ölkələrlə artan ticarət gərginliyi nəzərə alınmaqla, 5 faizlik artım hədəfi dünyanın ikinci ən böyük iqtisadiyyatı üçün çətin ola bilər.

Çin keçən ilin dekabr ayında iqtisadi artımını dəstəkləmək üçün çox trilyon yuanlıq stimul paketi təqdim etdi və Pekin “proaktiv maliyyə siyasəti və daha orta dərəcədə boş pul siyasəti” qəbul etməyi vəd etdi. Çin hökuməti həmçinin inflyasiya hədəfini 2 faizə endirib ki, bu da son 20 ildən çox müddətdə ən aşağı səviyyədir, eyni zamanda büdcə kəsirini ÜDM-in 4 faizinə çatdırıb ki, bu da son üç ilin ən yüksək səviyyəsidir.

***

Həm Çin yuanı, həm də Çin fond bazarları bazar ertəsi günü ucuzlaşıb, ticarət gərginliyinin artması və inflyasiya məlumatlarının gözləntiləri qarşılamamaq səbəbindən aşağı düşüb. Çin yuanı ABŞ dolları qarşısında dəyərinin 0,22 faizini itirib, “Hang Seng” İndeksi isə 1,7 faiz ucuzlaşıb. Bununla belə, həm yuan, həm də Çin fond bazarları bu il ABŞ-ın qabaqcıl süni intellekt modelləri ilə rəqabət aparmağı hədəfləyən Çin süni İnetellekti “DeepSeek”dən yanvar ayında istifadəyə verilməsi ilə qismən yüksəlib.