Vaxt.Az - «Dilimizdə bu sözləri dəyişmək lazım imiş?»

vaxtlı-vaxtında oxuyun! Şənbə, 17 may 2025

1 USD = 1.7 AZN

1 EUR = 1.6977 AZN

1 RUB = 0.0272 AZN

1 GBP = 1.9671 AZN

1 TRY = 0.0914 AZN

«Ancaq topların ağzından açılan atəş haqq sözüdür»

Seyid Cəfər Pişəvəri (1892 - 1947)

«Dilimizdə bu sözləri dəyişmək lazım imiş?»

15:53 | 6 oktyabr 2012 | Şənbə Məqaləyə 4163 dəfə baxılıb Şriftin ölçüsü Xəbərin şriftini kiçilt

«Dilimizdə bu sözləri dəyişmək lazım imiş?»

Fərəh SABİRQIZI

MÖVZU İLƏ ƏLAQƏLİ

İndi eşidəndə ki, yeni orfoqrafiya lüğəti hazırlanıb, korrektorlarımıza muştuluq verdim. Axı, dilçilər bu başı qallı kitabı neçə ildir gözləyirdilər. Dilçiliyin inkişafına dair dövlət proqramı imzalanan kimi alimlər də bəyan etdilər ki, ilk olaraq bu lüğət yeniləcək və nəhayət, dilimizdə bir sıra sözlərin yazılışı ilə bağlı problemlər həllini tapacaq.

Amma yeni lüğətin əvvəlkindən nə ilə fərqləndiyini oxuyanda.... Dilçilik İnstitutunun direktor əvəzi Fəxrəddin Veysəlli deyib ki, yeni lüğətdə əsasən rus dilindən alınma və sonu rus dilində olduğu kimi, “a” ilə bitən bır sıra sözlərdə “a” hərfi götürüləcək. Məsələn, “metafora” sözü metafor, “morfema” sözü morfem kimi yazılacaq. Bəlkə, gündəlik həyatda çox işlənməsə də, elmi baxımdan bu sözlərdə dəyişiklik edilməsi mühüm əhəmiyyət kəsb edir.

Amma lüğət müəlliflərinin ağızdolusu ober-şturmbannfürer, ober-ştrumfürer, ober-leytenant, ober-zabit sözlərindən danışmasını anlamaq olmur. Axı Azərbaycanda bu sözləri kim çox işlədir ki, lüğət hazırlayanda da onlara diqqət verilsin? Hələ “super”lə başlayan sözlərin yazılışının dəyişdirilməsi heç anlaşılan deyil. Hər yerdə hər dildə “supermarket” kimi yazılan bir sözdə indi “super”i ayırıb defislə yazmağın mənası nədir?

Xəbərlərdən belə görünür ki, lüğətdə daha ciddi dəyişikliklər də olacaq. Məsələn, əvvəllər “şeir” sözü “i” ilə yazılırdı, amma “feil” sözündə “i” saiti yazılmırdı. İndi “feil” sözündə “i” saiti də yazılacaq. Bundan əlavə, dilimizə yapışmasa da, “diskresiya”, “transsərhəd”, “aksessuar” kimi sözlər əlavə ediləcək. Türk dilindən bəzi sözlər də rəsmən gətirilir - “ağır-cəngi”, “kimlik” və s.

Nəhayət, o da bəyan olunub ki, bundan sonra “Cism” sözü “cisim” kimi yazılacaq. Fizika fakültəsinin məzunu və bu fənni bir müddət tədris edən bir şəxs kimi deyə bilərəm ki, mən elmi kitabların heç birində “cisim” sözünü başqa cür yazılan görməmişəm. Müstəqillik dövründə isə müxtəlif media orqanlarında işləmişəm, amma yenə də cisim əvəzinə “cism” yazan görmədim. Görünür, elə bu cür “önəmli” dəyişikliklərə görə yeni oroqrafiya lüğəti ciddi tənqid olunub və yenidən işlənməyə göndərilib.