“Dövlət bu sahəni tam tənzimləməlidir”
“İstehsal olunur, qısa zamanda satılır, sonra ölkə idxaldan asılı qalır”
Xaliq MƏMMƏDOV, İqtisad üzrə fəlsəfə doktoru
MÖVZU İLƏ ƏLAQƏLİ
-
“Lap “Yuxu”dakı kimi”
Ekspert: “Kütlənin nəbzini ölçən işbazlar bu amillə gözəl oynayırlar”
-
Təzə kartof ucuzlaşıb
Bəs köhnə kartofun qiyməti niyə düşmür?
-
İkinci çörəyin dərdi
Ötən il yağışlar imkan vermədi, bu il necə olacaq?!...
-
Təcrübə baş tutsa…
…Azərbaycan kartofla özünü tam təmin edəcək
-
Bazarlarda erməni kartofu?
Düşmən ölkədən gətirildiyi iddia olunan tərəvəz yerli məhsuldan iki dəfə ucuz satılır
-
Ermənilərin 17 maşın kartofu geri qaytarılır
467 ton tərəvəzdə yoluxucu mikro orqanizmdən ibarət xəstəlik
-
Pendirli və kartoflu balıq kotleti
Balıq filesini, pendiri, yaşıl soğanı
Ağzının dadın bilməz bu daddan doyan -
Dövlətin kənd təsərrüfatının inkişafı və ərzaq təhlükəsizliyinin təminatı ilə bağlı yaratdığı şərait kifayət qədər yetərlidir. Lakin burada həyata keçiriləcək olan vacib məqamlar vardır. Bu məqsədlə hesab edirik ki, aşağıdakı müddəalar nəzərə alınmalıdır:
- Kənd təsərrüfatının bütün sahələrində intensiv istehsalın qurulması üçün dünya təcrübəsinin əsas xarakterik xüsusiyyətləri nəzərə alınmalıdır. Xüsusi ilə ilk növbədə heyvandarlıq sahəsində. Bu torpaq resurslarından rasional istifadəyə imkan yaradacaqdır;
- Rayonlaşmanın aparılması – bunu tamamlayacaq torpaq, insan və texniki resursların hesablanması;
- Hansı sahənin inkişaf etdirlməsi və bu sahənin emal sənayesi ilə uzlaşdırılması üzrə təhlil və planlaşdırma, yəni istehsalın xammal bazası, resurslar, maya dəyəri üzrə təhlil, daxili tələbat, ixrac potensialı arasındakı əlaqə xəttini qurmaq;
- Təsərrüfatçılıq formasından asılı olmayaraq kənd təsərrüfatında mühasibat uçotunun tətbiqi. Bu gün əksər fermer təsərrüfatlarında bu sahənin geri qalması, istehsalın səmərəsiz təşkilinə gətirib çıxarmışdır.
- Mövcud emal müəssisələrinin istehsal gücü və xammal təminatının qarşılaşdırılmasının aparılması;
- İdxal məhsullarının əvəz edilməsi üçün kənd təsərrüfatında məşğul olan sahibkarlıq subyektlərinə və investorlara istiqamət və planların hazırlanması (yeri gəlmişkən qeyd edək ki, bu ilin I rübündə keçən ilin analoji dövrü ilə müqayisədə 39 milyon ABŞ dolları civarında daha çox ərzaq məhsulları idxal edilib). İnamla deyə bilərik ki düzgün elmi qaydada yanaşma aparılarsa çox qısa zamanda bir qrup kənd təsərrüfatı və ərzaq məhsullarının istehsalı üzrə daxili bazarı tam təmin edib idxaldan asılılığı dayandırmaq olar;
- İstehsal – daxili bazarın tələbatı – mövsümilik arasında əlaqənin formalaşdırılması. Bu gün, məsələn, kartof istehsal olunur və qısa zaman kəsiyində satılır və ya ixrac olunur. İlin müəyyən dövründə ölkə idxaldan asılı qalır və beləliklə təxminən aşağı-yuxarı 30 milyon dollar kartof idxalına ölkədən pul çıxır. Bu təkcə bir məhsul üzrədir. Belə hallar onlarladır.
- Məhsul bolluğu üçün ev təsərrüfatlarının inkişafı məqsədilə tam fərqli modellər, metodikalar ortaya qoyulmalıdır, paralel olaraq iri intensiv təsərrüfatların yaradılması işi planlı şəkildə aparılmalıdır.
- Bu vəziyyət ildə iki dəfə məhsul götürməyə, yəni məhsuldarlığın yüksəldilməsinə, maya dəyərinin aşağı salınmasına, məhsulların rəqabət qabiliyyətinin artırılmasına, əmək və digər resursların məşğulluğunun yüksəlməsinə gətirib çıxaracaqdır;
- Kənd təsərrüfatı məhsullarının daha dərin emalına nail olunması, bu sahəni gəlirli və daha cəlbedici edəcəkdir.
Bu cür tədbirlər çoxsaylıdır, çünki kənd təsərrüfatı çoxşaxəli olmaqla yanaşı peşəkar yanaşma tələb edir. Dövlət bir müddət bu sahəni tam tənzimləməlidir. Əks təqdirdə bu sahəyə qoyulmuş investisiya, edilən hər cür yardım və güzəştlərin səmərəsi az olacaqdır.
Nəticə olaraq sadəcə biz hesablamalıyıq ki, nə qədər torpağı, neçə baş inəyi, qoyunu və ya neçə min baş quşu olan təsərrüfat rəqabət qabiliyyətli və gəlirli ola bilər. Hansı təsərrüfatlar zərər çəkir və hansı səbəblərdən, həm də onları bu vəziyyətdən necə çıxarmaq olar, hətta lazım gələrsə yeni təsərrüfatçılıq formasına keçilməlidir.
- Şəhərətrafı zonalar seçməliyik, burada bostançılıq, bağçılıq və s. istehsal qurşaqları yaratmalıyıq;
- Elə bir kənd təsərrüfatı istehsalı qurmalıyıq ki, o uzunmüddətli, davamlı, intensiv, məhsuldar, keyfiyyət amilinə söykənən olsun;
- Bu sahənin güclü inkişaf etdirliməsi üçün sahəvi mütəxəssislərin qısa müddətə yetişdirilməsi məqsədilə ən real dünya təcrübəsindən istifadə olunmalı, təhsil üçün xüsusi baza yaradılmalıdır;
- Azərbaycan Sənaye Korporasiyasının imkanlarından kənd təsərrüfatının inkişafına yönəltməliyik;
- Dünyada mövcud inkişaf agentliklərinin yardımlarını kənd təsərrüfatına yönəltməliyik.