vaxtlı-vaxtında oxuyun! Çərşənbə, 12 mart 2025
1 ABŞ dolları 1 USD = 1.7 AZN
1 Avro 1 EUR = 1.6977 AZN
1 Rusiya rublu 1 RUB = 0.0272 AZN
1 İngiltərə funt sterlinqi 1 GBP = 1.9671 AZN
1 Türkiyə lirəsi 1 TRY = 0.0914 AZN
Hüseyn Cavid (1882 - 1941)

«İdealsız nicat ümidi-məhal...
«İttihad!» İştə ən böyük ideal!
Səni qurtarsa, qurtarır birlik,
Çünki birlikdədir fəqət dirlik!»

Hüseyn Cavid (1882 - 1941)
MÜBHƏM  
10:01 | 5 mart 2025 | Çərşənbə Məqaləyə 79 dəfə baxılıb Şriftin ölçüsü Xəbərin şriftini kiçilt Xəbərin şriftini böyüt

“Tinsel” və “Korona” əməliyyatları

Britaniya bombardmançılarını alman qırıcılarından qoruyan həmlə

Y.CƏFƏRLİ

MÖVZU İLƏ ƏLAQƏLİ

Almaniya ərazisini bombalayan Britaniya strateji bombardmançılarını müşayiət edəcək strateji qırıcılar yox idi. Buna görə də hücumu zamanı xeyli bombardmançı alman qırıcı təyyarələri tərəfindən vurulurdu.

Almanlar bombardmançı təyyarələrlə mübarizə üçün xüsusi sistem qurmuşdular. Radarlardan ingilis təyyarələrini marşrutu barədə informasiya alan operatorlar onu qırıcı təyyarələrin pilotlarına ötürürdülər. Pilotlar da göstərilən koordinatlara doğru uçur, düşmən borbardmançılarına maksimum tələfat yaşatmağa çalışırdılar.

Radist və pilot rabitəsi adi tezlikdə və açıq mətnlə həyata keçirilirdi. Şifrləməyə və deşifrləməyə vaxt yox idi.

İngilis kəşfiyyatı bu sistemi pozmaq və itkiləri azaltmaq üçün tədbirlər fikirləşdi. Əvvəlcə “Tinsel” əməliyyatı keçirildi. Bombardmançılar güclü radioötürücü ilə təmin olundular, mühərrikin yanında isə mikrofon yerləşdirildi. Almanların hansı dalğada danışdığını müəyyənləşdirən təyyarə radisti həmin tezliyə mühərrikin səsini yönəldir və almanların danışığını batırmağa çalışırdı. “Tinsel” ilk dəfə 1942-ci il dekabrın 6-da tətbiq edildi. Həmin gün Mannheym şəhərini bombalayan 272 təyyarədən 9-u (3,3%) vuruldu ki, bu da çox aşağı göstərici idi.

Sistem daha sonra bir qədər də təkmilləşdirildi. İndi almanların istifadə etdiyi tezliyi yerdəki stansiyada tuturdular və təyyarədəkilərə xəbər verirdilər. Beləcə, radistlərin işi xeyli asanlaşdı. Bu əməliyyata “Special Tinsel” adı verildi.

Almanlar da əks-tədbirlər görürdülər. Məsələn, 28-42 MHs tezlik diapozonunda işləməyə başladılar. Tinsel sistemi bu tezliyə təsir etmirdi.

“Korona” əməliyyatı da ingilislərin radioelektron mübarizə taktikalarından biri idi. Bu əməliyyat üçün alman dilini gözəl bilən, daha yaxşısı, alman dili doğma dili olan adamlar seçildi. Onların əksəriyyəti Almaniyadan qaçan yəhudilər idilər. Məqsəd almanların tezliyinə müdaxilə edərək yalançı göstərişlər vermək idi.

Əməliyyata 1943-cü il oktyabrın 22-dən 23-ə keçən gecə başlandı. İlk cəhd uğurlu olmadı. Kassel şəhərini bombalayan britaniyalılar təyyarələrin 6,9 faizini itirdilər. Amma operatorlar get-gedə daha uğurlu oldular. Onlar alman pilotlara səhv koordinatlar ötürür, Britaniya təyyarələrinin geri qayıtdığını xəbər verir, aerodromları duman ortdüyündən tələsik yerə enmələrini deyir və qırıcıları çaş-baş salırdılar.

Almanlar öz operatorlarını qadınlara dəyişməyi qərara aldılar ki, pilotlar yalnız qadın səsi ilə deyilənlərə qulaq assınlar. Amma ingilislər üçün almanca sərbəst danışan qadınlar tapmaq da çətin olmadı. Britaniyalılar bəzən efirə müxtəlif mətnlər verməklə sadəcə pilotların zəhləsini tökməyə çalışırdılar. Belə zəhlətökən mətnlərdən biri də Hitlerin çıxışları idi.

“Korona” əməliyyatı taktikasından Avropada müharibə bitənə qədər istifadə olundu.