Almaniyadakı şirkətlər hökumətin “sıfır tullantı” hədəfi altında əzilməyə başlayıb. İlin ilk altı ayında yaşanan daralma indi göz ardı edilə bilməyəcək səviyyədədir. Avropada elektrikli avtomobillərin gələcəyi ilə bağlı bir çox planlar iflasa uğrasa da, ekspertlər hökumətlərin subsidiyaların paylanmasında tələsik olduğunu vurğulayırlar.

“Karbon tullantıları azalacaq. Bu, yüksək istehsal, yüksək əmək haqqı iqtisadiyyatı yaradacaq. Və bu, sənayeni canlandıracaq, məhsuldarlığı artıracaq və artımı sürətləndirəcək. “Sıfır tullantı” hədəfinə keçmək yüz minlərlə iş yeri yaradacağı illərdir deyilib və bunu həyata keçirməyi vəd edən şirkətlərə milyardlarla avro, dollar və funt sterlinq ayrılıb”, – “The Telegraph”dan Metyu Lin yazıb.

Aydın olmağa başlayır ki, “yaşıl iş”, yəni dünyanı daha təmiz, karbon qazı olmayan planetə çevirmək səyləri sürətlə aradan qalxır. Xəyallar uğursuz olarsa, bu prosesi yaratmaq üçün edilən sərmayələr boşa çıxacaq.

Xüsusilə, Yaşılların koalisiya hökumətinin bir hissəsi olduğu Almaniyada, nisbətən yeni, yaxşı izolyasiya edilmiş mənzil fondunun onları köhnə mərkəzi isitmə sistemindəki qaz və ya kömür qazanlarından daha yaxşı hala gətirdiyi açıqdır, lakin yenə də sıfıra endirilməsi ortaya çıxır. Karbon dioksid tullantılarını aradan qaldırmaq asan deyil.

Almaniyanın “Handelsblatt Stiebel Eltron” biznes qəzetinə görə, ölkənin ən böyük nasos istehsalçılarından biri bu həftə iş yerlərinin itirilməsi barədə açıqlama vermək məcburiyyətində qalıb. Niyə? Çünki satışlar gözlənildiyindən zəifdir.

Ev sahiblərinə verilən səxavətli subsidiyalara və istehsalı dəstəkləmək üçün dövlət tərəfindən ayrılan 18,6 milyon avroya baxmayaraq, paltaryuyan maşından soyuducuya və avtomobil sənayesində istifadə olunan istilik nasoslarına qədər bir çox ağ əşyanın satış məlumatları ilin birinci yarısında yalnız 90 min ədəd olub ki, bu durğunluq yaradıb. 2024-cü il üçün rəsmi hədəf isə 500 min idi.

***

Problem ondadır ki, bu təcrid olunmuş nümunədən uzaqdır. Alman akkumulyator istehsalçısı “Varta”nın səhmləri bu il indiyədək 80 faizdən çox ucuzlaşıb və xəbərdarlıqlar var ki, şirkət hibrid idman avtomobilləri üçün enerji saxlama qurğusunda ağır itkilərə məruz qaldıqdan sonra sağ qala bilməyəcək. Belçikanın kimya qrupu “Umicore”, 1,6 milyard avro zərər gördüyünü açıqlayıb və batareyanın təkrar emalı zavodu ilə bağlı planlarını təxirə salmağa qərar verib.

***

“Siemens Energy”, kənd yerlərində və hər sahil xətti boyunca tikilməsi planlaşdırılan nəhəng külək turbinləri istehsal edən bölməsində böyük itkilər elan edib. Və təbii ki, bütün əsas Avropa avtomobil istehsalçıları elektrik avtomobilləri ilə bağlı planlarını geri götürmək məcburiyyətində qalıblar. Çünki satışlar məyusedici oldu və yüksək səviyyəli, ucuz Çin modelləri az sifariş alıb.

Siyahını davam etdirmək olar. Başqa sözlə, xalis “sıfır tullantı” hədəfinə keçmək və sənaye infrastrukturunu qurmaq üçün milyardlar xərcləyən şirkətlər bir-bir problemlərlə qarşılaşırlar.

***

İşlərin niyə belə pis getdiyini anlamaq çətin deyil. Çünki hökumətlər bazarda özlərini sübut etməzdən əvvəl yeni texnologiyalara dəstək verərək qalibləri seçməyə çalışıblar və istehlakçıların laqeydliyinə baxmayaraq, kvota və subsidiyalarla bunu ikiqat artırıblar. Ən pisi isə, kimin ən aşağı qiymətə ən yaxşı məhsulu istehsal edə biləcəyini gözləməkdənsə, bütün düzgün iqlim dəyişikliyi qutularını işarələyən şirkətləri mükafatlandıraraq, yanlış bizneslərin arxasına öz dəstəklərini atdılar. Sənaye strategiyası, keçmişdə olduğu kimi, fəlakət üçün əsas idi.

***

İndi biz bu vəziyyətin tamamilə proqnozlaşdırıla bilən nəticələrini görürük. Bütün qitədə pullar fantastik miqyasda israf edilir. Britaniya hökuməti tərəfindən dəstəklənən yaşıl layihələrin çoxunun ümidsiz dərəcədə iqtisadi olmadığı ortaya çıxsa, heç kim təəccüblənməməlidir. Digər tərəfdən, Böyük Britaniyanın Enerji təhlükəsizliyi və sıfır tullantılar üzrə dövlət katibi Ed Milibend və hökumətə “Sıfır tullantılara” daha tez nail olmaq üçün daim təzyiq göstərən iqlim dəyişikliyi fanatikləri qaçılmaz olaraq daha böyük bir ağ fil (ağ fil – sahibinin satıla bilmədiyi və qazancı ilə müqayisədə məsrəfi daha yüksək olan bir mülkə verilən addır) seriyasına pul tökmək niyyətindədirlər.

***

Reallıqda “yaxşı maaşlı yaşıl iş yerləri” sürətlə yox olur və onların yerini aşağı maaşlılar alır. Hökumətlər bir sıra bahalı səhvlər üçün böyük bir hesablarla qarşı-qarşıya qalacaqlar. Özlərinə gəlirli bir karyera təklif edildiyini düşünən bədbəxt işçilər fiaskoya uğradıqlarını çox tez anlayacaqlar.