Xristian Demokrat CDU/CSU Almaniyada son illərin ən kritik seçkilərindən biri hesab edilən seçkiləri qabaqlayıb. İfrat sağçı “Almaniya üçün Alternativ” (AfD) partiyası Almaniyada son illərin ən kritik seçkilərində ikinci yeri tutub. AfD 2021-ci ildə əvvəlki seçkilərlə müqayisədə səslərini iki dəfə artırıb. Dünən keçirilən ümummilli seçkilərdə AfD əvvəlki seçkilərdəki 10,4 faizlə müqayisədə səs payını iki dəfə artıraraq 20,8 faiz səs toplayıb.

AfD lideri, 46 yaşlı Alis Veydel, Almaniyanın ifrat sağ hərəkatının ən yaxşı qadınıdır və “ifrat sağçı populizmin siması” olaraq görülür. Partiyasının ilk prezidentliyə namizədi, Marqaret Tetçerin fanatı, babasının Hitlerlə əlaqəsi üzə çıxan, şəxsi həyatı ilə diqqət çəkən Vaydel haqqında nə məlumdur?

Partiyasının ilk baş nazirliyə namizədi

2013-cü ilin oktyabrında AfD-nin yaranmasından 8 ay sonra üzv olan Veydel, 2017-ci ildə ilk dəfə federal deputat olub. Veydel 2017-ci ildən AfD parlament qrupunun həmsədri, 2022-ci ildən isə Tino Çrupalla ilə partiyanın həmsədridir.

Partiyasının baş nazirliyə ilk namizədi olan Veydel “Bayreuth” Universitetində iqtisadiyyat və biznes təhsili alıb, müxtəlif böyük şirkətlərdə çalışıb, Çin pensiya sisteminin gələcəyi ilə bağlı doktorluq dərəcəsini yazıb və altı il Çində yaşayıb.

AfD-nin “güclü qadını” olaraq da xarakterizə edilən Veydel Almaniyada ifrat sağ cəbhəsində ən yüksək fiqur olaraq görülür və xüsusilə anti-immiqrant ritorikası ilə diqqət çəkir. Dortmund və Hannover arasında təxminən 100.000 əhalisi olan Quterslohda anadan olan Veydel, mühacirlər tərəfindən dəfələrlə təhqir edildiyini və pis rəftarla qarşılaşdığını söyləyib.

Sərt və radikal bəyanatlarına görə üzr istəməyən Veydel özünü “liberal mühafizəkar” kimi qələmə verir.

Veydel Şri-Lankalı kinorejissor Sarah Bossard ilə eynicinsli münasibətdədir və hətta ölkənin tam ştatlı sakini deyil. Həm Almaniyada, həm də İsveçrədə evləri olan Veydel iki oğlu və ortağı ilə İsveçrədə vaxt keçirir.

AfD mühafizəkar baxışları, o cümlədən eynicinsli nikahlara qarşı çıxması və eynicinsli cütlüklərin övladlığa götürülmə hüquqları ilə tanınsa da, Veydel və Bossardın iki uşaq övladlığa götürdüyü məlumdur. Özü də gey valideyn olan Veydel ailənin tərifini ana, ata və uşaqlar kimi görür və homoseksual nikahın qanuniləşdirilməsinin əhəmiyyətsiz olduğunu deyir.

Tetçer fanatı

İqtisadi liberalizmin pərəstişkarı olduğunu dilə gətirən Veydel, İngiltərənin keçmiş baş naziri Marqaret Tetçeri nümunə götürdüyünü də dəfələrlə dilə gətirib. Məsələn, o, vərəsəlik vergisinin ləğvinin tərəfdarıdır, eyni zamanda onun “Avroskeptisizmi” davam edir.

Faşist babanın nəvəsi

Veydelin babası Hans Veydelin faşist Almaniyasında Mühafizə dəstəsi (“Schutzstaffel” – SS) adlı yarımhərbi birləşmənin üzvü olduğu və Hitler dövründə hərbi hakim vəzifəsində çalışdığı məlum olub.

Digər tərəfdən, Veydel babası ilə heç bir əlaqəsinin olmadığını və keçmişi haqqında heç bir şey bilmədiyini bildirdi.

Yanvarın 9-da Veydel amerikalı iş adamı İlon Maska məxsus X sosial media platformasında canlı yayımda çıxış edib və onun oradakı açıqlamaları tənqid hədəfinə çevrilib.

***

Rusiya-Ukrayna müharibəsində əsl qurbanın Almaniya olduğunu iddia edən Veydel Rusiyaya qarşı sanksiyaları da tənqid edir. Müharibənin Almaniyaya iqtisadi ziyan vurduğunu və bunun davam etdiyini bildirən Veydel, “Müharibə bizim problemimiz deyil və Ukrayna cavab verməlidir”, – deyib.

O, hesab edir ki, Almaniya Ukrayna və Rusiya arasındakı “ərazi mübahisələrinə” qarışmamalı və tərəf tutmamalıdır.

Rusiya-Ukrayna müharibəsini sona çatdırmaq üçün mümkün sülh danışıqlarının “vacib” olduğunu bildirən Vaydel ABŞ prezidenti Donald Trampın sülh danışıqlarını asanlaşdırmaq səylərini dəstəkləyir.

İfrat sağçı AfD lideri dünənki seçkilərdə partiyası üçün uğur qazanıb. İndi o, CDU/CSU ilə koalisiya yaratmaq istəyir. Lakin CDU/CSU lideri Fridrix Merz AfD ilə koalisiya ehtimalını rədd edib.