Hər bir iqtisadiyyat öz inkişaf yolunun ilk mərhələlərində istehsal və emal sahələrində bizim bu gün rastlaşdığımız dilemma ilə üzləşib: “Sahibkar sərbəstlik istəyir, lakin istehsal etdiyi məhsul keyfiyyət standartlarına cavab vermir. Keyfiyyəti artırmaq maya dəyərini artırır, bu dəfə idxal təzyiqinə dözə bilmir, yəni daha ucuz idxal məhsulları ilə rəqabət apara bilmir. Əlavə olaraq alıcılıq qabiliyyəti amili də yüksək keyfiyyətli məhsulun lazımi qədər satışına imkan vermir. Çox aşağı keyfiyyət standartlarına uyğun məhsulla isə daxili bazarda uzun müddət davam gətirə bilmir”.

Bu dilemmanı bu gün yüksək istehsal və emal mədəniyyətləri formalaşmış inkişaf etmiş ölkələr həll edə biliblər. Əsas uğurlu 3 model olsa da, son hədəf, fəlsəfə eyni olub.

İstehsalı isə ixraca çevirmək sahəsində də bir neçə əsas model uğurla tətbiq olunub.

Burada əsas məsələ, sahibkarlıq mədəniyyəti ilə dövlətin yanaşmasının uğurlu kəsişmə nöqtəsinin müəyyən olunmasıdır. İstehsalın artırılması və ixracın genişləndirilməsinin paralel həlli üçün də uğurlu təcrübə var.

Qısası, bu dilemmaların həlli ümidsiz deyil.

Əsas məsələ tələbin formalaş(dırıl)ması fonunda dövlət, bazar və sahibkarlıq subyektlərinin ortaq kəsişmə nöqtələrinin düzgün müəyyən olunmasıdır.