Tibbi diaqnostikada güclü yeni alətə yol aça biləcək yeni araşdırmaya görə, bütün canlıların canlılıqla bağlı yaydığı qəribə parıltı, öləndə yox olur.

Həyat formaları mahiyyət etibarı ilə mürəkkəb biokimyəvi laboratoriyalardır, burada maddələr mübadiləsi həyatı təmin edən prosesləri gücləndirir. Bu metabolizmin əlavə məhsullarından biri ROS adlanan yüksək səviyyəli reaktiv oksigen növlərini ehtiva edən molekullar qrupudur.

Kanadanın Kalqari Universitetinin tədqiqatçıları bildirirlər ki, həddindən artıq ROS istehsalı oksidləşdirici stress kimi tanınan bir prosesə gətirib çıxara bilər ki, bu da parıltı ilə əlaqəli bədəndəki kimyəvi maddələr arasında elektron köçürmə proseslərini gücləndirir.

“The Journal of Physical Chemistry Letters” jurnalında dərc olunan tədqiqat siçanlarda ultrazəif foton emissiyası (UPE) və ya biofoton emissiyası adlanan özünəməxsus parıltını qeydə alıb. Tədqiqatçılar canlı siçanların bu yaxınlarda ölmüş siçanlara nisbətən daha yüksək konsentrasiyalarda UPE buraxdığını aşkar ediblər. Bunun əksinə olaraq, bitkilərdə UPE temperaturun dəyişməsi, yaralanma və kimyəvi müalicə kimi stress faktorlarına məruz qalmasından asılı olaraq dəyişir.

Əvvəlki tədqiqatlar göstərir ki, ROS bu parıltının mənbəyi ola bilər və bu, insan gözünə görünməyən olduqca aşağı intensivlikli işığın kortəbii emissiyası ilə müəyyən edilir.

200 ilə 1000 nanometr arasındakı spektrdə yerləşən bu zəif işıq təkhüceyrəli orqanizmlərdən və bakteriyalardan bitkilərə, heyvanlara və hətta insanlara qədər bütün canlılarda müşahidə olunur.

Bununla belə, ölüm və stressin UPE-yə təsiri haqqında çox az şey məlumdur.

Son tədqiqat canlı və ölü heyvanlarda bu parıltını müqayisə edərkən temperaturun, zədənin və kimyəvi müalicənin bitkilərdə UPE-yə təsirini vizuallaşdırdı. Alimlər ətrafdakı işığın təsirini aradan qaldırmaq üçün qaranlıq kameralar hazırlayıb və xüsusi kamera sistemləri ilə bitki və heyvanların fotoşəkillərini çəkiblər.

Onlar müəyyən ediblər ki, hər iki qrupun bədən istiliyinin 37 dərəcə olmasına baxmayaraq, canlı siçanlar güclü işıq saçır, evtanaziya edilmiş siçanların zəif parıltısı isə demək olar ki, sönür.

“Tədqiqatımız canlı və ölü siçanların UPE-si arasında əhəmiyyətli bir fərq aşkar etdi”, – araşdırma aparan alimlər deyib.

“Bitkilərdə temperaturun artması və yaralanmanın UPE sıxlığının artmasına səbəb olduğunu müşahidə etdik. Kimyəvi müalicələr bitkilərin işıq yayan xüsusiyyətlərini də dəyişdirir”.

Tədqiqatçılar deyirlər ki, sınaqdan keçirilmiş hər hansı birləşmənin ən yüksək tullantıları yerli anestezik benzokain bitkilərin yaralı sahələrinə tətbiq edildikdə müşahidə olunub.

Tapıntılar göstərir ki, UPE heyvanlarda canlılığın və bitkilərdə stressə reaksiyanın həssas göstəricisi ola bilər.

Alimlər ümid edirlər ki, bu iş gələcək tədqiqatlar və klinik diaqnostika üçün UPE təsvirinin inkişafına töhfə verəcək. Tədqiqatçılar deyirlər ki, “UPE görüntüləmə heyvanların sağ qalması və bitki stress reaksiyalarının qeyri-invaziv, etiketsiz görüntülənməsinə imkan verir”.