Siyasi və təhlükəsizlik ekspertləri bəyan ediblər ki, Tehran öz bəyanatlarına sadiq qalarsa və bölgəyə müdaxilə etməkdən və silahlı qruplaşmaları dəstəkləməkdən çəkinərsə, Körfəz-İran münasibətləri daha da güclənə və inkişaf edə bilər.

Ekspertlər bildiriblər ki, İran-İsrail münaqişəsi göstərdi ki, Körfəz ölkələri regional təhlükəsizlik haqqında düşünməli, regional təhlükəsizlik baxışlarını sabitlik və təhlükəsizliyi qorumaq üçün aydın mexanizmlərə çevirməli, qonşu ölkələr, xüsusilə də İran və İraqla ortaq çərçivə əldə etməlidirlər.

Körfəz Araşdırmaları Mərkəzinin rəhbəri Əbdüləziz bin Sakr İran prezidenti Məsud Pezeşkianın Tehranın qonşu ölkələrlə yaxşı əlaqələr qurmaq istədiyi barədə son açıqlamalarına işarə edərək, “Bu gün İrandan istədiyimiz tək şey onun Körfəzdə müdaxilə və təcavüz istəməməsi ilə bağlı dediklərinə əməl etməsidir. Davranışını dəyişsə və müdaxiləçi olmasa, bu, regionda daha böyük təhlükəsizlik və sabitliyə, İranda və qonşu ölkələrdə böyümə və rifaha səbəb olacaq”, – deyib.

İran prezidenti Məsud Pezeşkian bəyan edib ki, Tehran körfəz regionunda qonşu ölkələrlə münasibətlərdə yeni səhifə açmağa hazırdır.

İran Rəyasət Heyətinin internet saytında yer alan xəbərə görə, Pezeşkian kabinet üzvləri qarşısında çıxışında, “İslam ölkələri arasında həmrəyliyə olan ehtiyac və hərtərəfli əməkdaşlığın genişləndirilməsi məqsədi, qonşuluq siyasəti və region ölkələri ilə əlaqələrin inkişaf etdirilməsi hökumətin əsas strategiyalarındandır”, – deyib.

Əbdüləziz bin Sakr Körfəz Araşdırma Mərkəzinin təşkil etdiyi “Gərginlik və Diplomatiya: İsrail-İran Müharibəsində körfəz perspektivləri” adlı seminarda deyib: “Biz İranı son illərdə dəstəklədiyi “Hizbullah” kimi terrorçu qruplardan uzaq görmək və regionda təcavüzü ehtiva etməyən təhlükəsizlik standartı yaratmaq istəyirik. Nə qədər ki, İrandan yaxşı siqnallar gələcək, Körfəzdən də yaxşı siqnallar gələcək. Biz İranda rejimin dəyişdirilməsinə yönəlmiş hər cür hücumun əleyhinəyik, bu, tamamilə İranın məsələsidir.

3 yol

Körfəz Araşdırmalar Mərkəzinin baş məsləhətçisi Salih əl-Haslan İran və İsrail arasındakı son müharibədən sonra Körfəz ölkələrinin izləməsinin 3 yolunu müəyyən etdi:

Birincisi: İranla daha çox əlaqə qurun və heç bir hərbi nüvə proqramını qəbul etmədiklərini açıq şəkildə bildirin, baxmayaraq ki, onların mülki məqsədlər üçün dinc proqrama sahib olmaq hüququ var.

İkincisi: Tehrana müsbət mesaj verməlidirlər ki, İran öz davranışını dəyişmək şərtilə Körfəz ölkələri İrana regional və beynəlxalq təcriddən çıxmağa kömək edəcək.

Üçüncü: İranda mötədil səsləri gücləndirin.

Əl-Haslan, “Son müharibə göstərdi ki, Körfəz ölkələri regional təhlükəsizlik haqqında düşünməlidirlər. Bir il əvvəl Körfəz ölkələri regional təhlükəsizlik vizyonunu təqdim etdilər. İndi Körfəz ölkələrində sabitliyi və təhlükəsizliyi qorumaq və davamlı sülh adlandırdığımız qonşularımız İran və İraqla təhlükəsizlik çərçivəsinə çatmaq üçün bu vizyonu həyata keçirəcək bir mexanizm haqqında danışmağın vaxtıdır”.

Körfəz Araşdırmalar Mərkəzinin Təhlükəsizlik və Müdafiə Proqramının direktoru Mustafa əl-Aninin sözlərinə görə, ABŞ-ın İranın nüvə obyektlərinə endirdiyi zərbələr proqramın təxminən 90 faizini məhv etmiş ola bilər.

Bu ayın əvvəlində ABŞ bunkerləri məhv edən bombalarla təchiz edilmiş bombardmançı təyyarələrdən istifadə edərək İranın əsas nüvə obyektlərinə əməliyyat keçirdi və İran ertəsi gün Qətərdəki ABŞ qüvvələrinin istifadə etdiyi Əl-Udeyd Hərbi Hava Bazasına raket hücumu ilə cavab verdi və Körfəz ölkələrinin qınağına səbəb oldu.

Əl-Ani bildirib ki, İsrail-ABŞ əməliyyat ani bir hadisə deyil, ən azı on illik kəşfiyyat məlumatlarının toplanmasının nəticəsi idi. “Biz yaxşı planlaşdırılmış əməliyyatdan danışırıq... Bu, sadə planlaşdırma deyildi və mən şübhə etmirəm ki, nüvə proqramı indiyə qədər təxminən 90 faiz məhv edilib”.

İranın məruz qaldığı hücumdan sonra sağalmasının çətin olduğunu bildirən Əl-Ani deyib ki, əgər iranlılar nüvə proqramını davam etdirmək istəyirlərsə, bu gün danışılanlar “münaqişənin sonunun başlanğıcıdır”. Əl-Ani deyib: “İndi sual budur: İran sağala bilərmi? Mən onun sağalmayacağına şübhə etmirəm, çünki amerikalılar və israillilər hücum edə biləcəkləri bir bombanın yaradılmasının qarşısını almaq üçün hər an geri qayıdacaqlar”.