Himalay buzlaqlarında 1700-dən çox virus növü aşkar edilib. Əksəriyyəti əvvəllər məlum olmayan viruslar 41 min ildir donmuş torpaqda gizlənsə də, qlobal istiləşmə ilə birlikdə insanlar üçün təhlükə yaratma ehtimalı narahatlıq doğurur.

Alimlər əvvəllər virusları donmuş torpaqda aşkar ediblər. Qlobal istiləşmə nəticəsində torpağın donun açılması nəticəsində bu virusların bütün dünyaya yayılacağı qorxuludur.

Bu il Sibirdə tapılan virusların minlərlə il sonra, hətta köhnə xəstəliklərin yeni bir pandemiyaya səbəb olacağına dair narahatlıq var idi. Mütəxəssislərin bu virusların yaratdığı təhlükəni təhlil etmələri üçün onların illər ərzindəki dəyişikliklərini araşdırmaları lazımdır.

Yeni araşdırmada beynəlxalq tədqiqatçılar qrupu Himalaylardakı Tibet yaylasındakı Quliya buzlaqından buz nüvələri çıxarıblar. Buzda 97 faizi əvvəllər məlum olmayan 1705 virus növü aşkar edilib.

“Nature Geoscience” jurnalında avqustun 26-da dərc edilən araşdırmada 41 min ili əhatə edən 9 fərqli zaman dövrünə aid virus növlərinin DNT-si araşdırılıb.

Tədqiqatçılar deyirlər ki, yeni kəşf edilən viruslar insanlara deyil, bakteriyalara yoluxur. Komanda virusların zamanla temperatur dəyişikliklərinə necə reaksiya verdiyini təhlil edib.

Ohayo Dövlət Universitetindən tədqiqatın aparıcı müəllifi Jipinq Jonq, “Bu zaman dövrləri üç əsas soyuqdan istiləşmə dövrünü əhatə edir və virus icmalarının müxtəlif iqlim şəraitində necə dəyişdiyini müşahidə etmək üçün unikal imkan verir”, – deyib.

Bu qədim virusları öyrənməklə biz keçmiş iqlim dəyişikliklərinə viral reaksiyalar haqqında dəyərli məlumatlar əldə edirik. Bu, davam edən qlobal iqlim dəyişikliyi kontekstində viral adaptasiya haqqında anlayışımızı yaxşılaşdıra bilər.

Araşdırmada tapılan viral icmalardan biri, Son Buz Dövrünün bitdiyi 11500 il əvvələ aid idi. Jonq deyir ki, bu, virusun inkişafı ilə iqlim dəyişikliyi arasında əlaqə var.

Alimlər Yaxın Şərq və Arktika kimi bölgələrdən gəldiyi düşünülən virusları da aşkar ediblər. Permafrostda olan viruslar narahatlıq yaratsa da, yeni araşdırma aparan qrup onların pandemiya törətmək potensialına malik olmadığı qənaətindədir.

Məqalənin müəlliflərindən biri olan Lonni Tompson deyib: “Buzlaqlar Yer kürəsinin ən təmiz mühitlərindən biridir. Onların tərkibində olduqca aşağı biokütlə var. Qlyasiologiya qrupumuzun üzvləri buz nüvələrini qazarkən daim bu buzlaqlardan ərimiş buz suyu içiblər”.

Araşdırmada iştirak etməyən virusoloq Erin Harvey də buzlaqlardan çıxarılan virusların daha çox bakteriyalara təsir etdiyini bildirir. “Məncə, çətin ki, buzdan problem yarada biləcək hər hansı bir şey çıxsın”, – Harvi deyib.

Biz köhnə şeylərin geri qayıtmasından daha çox inkişaf edən yeni şeylərdən narahat olmalıyıq.