Avropa Birliyi (AB) liderləri Ukraynaya dəstəyi müzakirə etmək və yeni müdafiə planı hazırlamaq üçün dünən Brüsseldə bir araya gəlib. ABŞ-ın “Politico” nəşri dünənki sammitin pərdəarxasını oxucuları ilə bölüşərək yazıb ki, Avropanın əsl problemi Ukrayna deyil, ABŞ-ın əminliyini itirməməkdir. Mənbələrin “Politico”ya verdiyi məlumata görə, Aİ liderləri dünən sammitinin böyük hissəsini 800 milyard avro dəyərində müdafiə planını müzakirə edərək, Ukraynaya cəmi 15 dəqiqə ayırıblar.

“Avropa liderləri Ukraynaya 15 dəqiqə vaxt sərf ediblər”

AB-yə üzv olan 27 ölkənin liderləri İkinci Dünya Müharibəsindən sonra blokun təhlükəsizliyi üçün ən kritik məqamlardan birində yeni müdafiə planı hazırlamaq üçün bir araya gəldikləri fövqəladə sammitdə Ukraynaya dəstəyi artırmağa söz verərək “Tarix bu gün hazırlanır” dedilər. Lakin “Politico”ya görə, böyük vədlər verən Avropa Birliyi Ukraynanı məyus edə bilər:

“Qucaqlamalar... Fotosessiyalar... Ukraynaya silah tədarükünü davam etdirəcəyinə vədlər... Dünən Brüsseldə keçirilən fövqəladə sammitdə Trampın ardıcıl addımlarından sonra baş verənlər demək olar ki, bütün bunlardır. Avropa liderləri yaxın gələcəkdə Ukraynanın əlini gücləndirəcək hər hansı yeni öhdəliklər barədə razılığa gələ bilmədilər.

Məsələ ilə yaxından tanış olan mənbələrə istinadən “Politico” Avropanın əsas prioritetinin Ukrayna qarşısında ABŞ-ın təhlükəsizlik zəmanətini itirməməsi olduğunu bildirərək, “Ukraynanın döyüş meydanında və danışıqlar masasında mövqeyini gücləndirməyə kömək etmək, Brüssel görüşündə müdafiə danışıqlarında 10 saatlıq müdafiə sərmayəsinin və liderlərin nə qədər maliyyəyə gedəcəyini müzakirə etmək ikinci dərəcəli narahatlıq doğurdu. AB diplomatlarından birinin sözlərinə görə, 10 saatlıq sammit zamanı bu danışıqlar təxminən 15 dəqiqə ərzində yekunlaşıb.

Almaniyanın nüvə silahı çıxılmaz vəziyyətə düşüb

ABŞ prezidenti Trampın Rusiyanı dəstəkləməsi avropalıların öz təhlükəsizliklərini yenidən nəzərdən keçirməsinə səbəb olub. Avropa Birliyinin nüvə silahına malik yeganə üzvü olan Fransa bütün Avropa və Ukrayna üçün təhlükəsizliyin təminatçısı rolunu öz üzərinə götürdüyü halda, Almaniyanın növbəti kansleri Fridrix Merz Almaniyanın öz arsenalını qurmalı olub-olmaması sualından yayınaraq, “Hələlik buna ehtiyac yoxdur” dedi.

Almaniya, İkinci Dünya müharibəsindən sonra Fransa və İngiltərədən fərqli olaraq, o, öz nüvə arsenalını qurmaqdansa, Amerikanın nüvə çətiri altında qalmağı seçdi. ABŞ-ın taktiki nüvə silahları hazırda Almaniyanın qərbindəki Büchel aviabazasındadır və ABŞ Prezidentinin əmri ilə Almaniya Hərbi Hava Qüvvələri tərəfindən yerləşdirilməyə hazırdır. Bununla belə, ABŞ prezidenti Trampın Avropadan çəkilmə siqnalları Berlində narahatlıq yaradıb. ABŞ-ın “The Wall Street Journal” qəzetinin yazdığına görə, ölkə uzun illərdən sonra yenidən nüvə silahlarını müzakirə etməyə başlayıb.

Fransa arsenalı ABŞ-dan asılılığı azaltmaq üçün prezident Şarl de Qollun rəhbərliyi altında hazırlanıb və Böyük Britaniyadan fərqli olaraq NATO-dan müstəqildir. Bununla belə, nə Britaniya, nə də yüzlərlə döyüş başlığı ilə Fransanın arsenalları Rusiyanın malik olduğu təxminən 6000 döyüş başlığı ilə rəqabət apara bilməzlər ki, Almaniya üçün təhlükəsizliyini Fransa və Britaniyaya həvalə etməklə, indi Trampın şıltaqlığına məruz qaldığı kimi, onu Paris və Londonda siyasi dəyişikliklərin köləsi edə bilər.

Almaniya nüvə silahının yaradılmasını qadağan etməklə ölkənin birləşməsinə yol açan müqavilənin bir hissəsi kimi bu silahlardan imtina edən Nüvə Silahlarının Yayılmaması Müqaviləsini imzalayan ölkədir. “WSJ”ə görə, Berlin nüvə arsenalı hazırlamağı seçsə, bunu gizli şəkildə etməli olacaq, lakin Berlin döyüş başlığı hazırlasa belə, onu sınaqdan keçirə bilməyəcək. Çünki Avropa kimi əhalinin sıx məskunlaşdığı regionda bunu təhlükəsiz şəkildə etmək çətindir və beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən aparılan seysmik, peyk və radiasiya monitorinqini nəzərə alsaq, bunu gizlətmək demək olar ki, mümkün deyil.

Belçikanın paytaxtı Brüsseldə keçirilən AB Liderlər Zirvəsi ilə bağlı mətbuat konfransı keçirən Almaniya kansleri Olaf Şolz Avropa liderlərinin Brüssel, Paris və Londondan sonra dördüncü dəfə Brüsseldə bir araya gəldiyini, dünyanın və xüsusilə də Avropanın içində olduğu çətin vəziyyəti müzakirə etdiklərini bildirərək, “Bizim də Avropa Birliyi səviyyəsində koordinasiyada olmağımız, Böyük Britaniya, Norveç, Türkiyə kimi AB-də olmayan ölkələrlə ortaq olmağımız yaxşıdı”, – deyib.

Şolz, “Avropa beynəlxalq arenadakı dəyişikliklərə cavab verməkdə qərarlıdır və birləşib”, – deyərək, açıq şəkildə ortaq mesajın verilməsinin vacibliyinə də diqqət çəkdi. Almaniya kansleri, sammitdə Ukrayna prezidenti Vladimir Zelenski ilə görüşdüklərini və onun hər kəsdən “Ukraynanı yerə qoymayacaqlar” siqnalı aldığını bildirib.

Makron Putinə “Tarixi səhv şərh edir” cavabı

Fransa prezidenti Emmanuel Makron zirvə toplantısından sonra təşkil edilən mətbuat konfransında, “Hamımız Avropada ciddi bir dövr keçirdiyimizin fərqindəyik”, – deyib.

“Ruslar Ukraynanı neytral ölkə kimi görmək istədiklərini deyirlər. Bu, ordunun azaldılması deməkdir”, - Makron bildirib.

Vladimir Putinin “Hələ də hər şeyin necə bitdiyini unudaraq Napoleonun dövrünə qayıtmaq istəyənlər var”, – sözləri xatırladan Makron, “Hesab edirəm ki, o, tarixi səhv edib və bu məni təəccübləndirdi. Napoleon fəthlər etdi, amma bu gün Avropada gördüyüm yeganə imperialist güc Rusiyadır. O, tarixə revizionist və imperialist perspektivlə yanaşan liderdir”, – deyib.

“Qısamüddətli prioritetimiz Ukraynaya və onun ordusuna dəstək verməkdir”, – Makron AB-nin bu il Ukraynaya 30,6 milyard avro dəstək verəcəyini açıqlayıb: “Ukraynada nə olursa olsun, təhlükəni nəzərə alaraq, biz müdafiə gücümüzü artırmalıyıq. Önümüzdəki bir neçə ildə avropalılar üçün müstəqil müdafiə imkanları yaratmalıyıq”.

***

Ukrayna lideri Vladimir Zelenski deyib ki, Ukrayna və Amerika rəsmiləri gələn həftə Rusiya ilə müharibəyə son qoymaq üçün danışıqlara başlayacaqlar. Zelenski “Telegram” kanalından verdiyi açıqlamada Səudiyyə Ərəbistanının vəliəhdi Məhəmməd bin Salmanla görüşmək üçün bazar ertəsi planlaşdırılmış səfər üçün Ər-Riyada gedəcəyini bildirib.

“Bundan sonra mənim komandam amerikalı tərəfdaşlarımızla işləmək üçün Səudiyyə Ərəbistanında qalacaq. Ukrayna sülhdə çox maraqlıdır”, – Ukrayna lideri bildirib. Zelenski həmçinin deyib ki, Ukrayna “sürətli” və “davamlı” sülhə nail olmaq üçün ABŞ prezidenti Donald Trampla “konstruktiv” işləyəcək.

Trampın xüsusi nümayəndəsi Stiv Uitkoff da Rusiya ilə üç illik müharibəyə son qoymaq üçün Ukrayna ilə sülh sazişi çərçivəsində danışıqlar aparıldığını və gələn həftə Səudiyyə Ərəbistanında ukraynalılarla görüşün planlaşdırıldığını vurğulayıb.

Zelenskinin Səudiyyə Ərəbistanının yüksək rütbəli rəsmiləri ilə görüşmək üçün səfəri əvvəlcə keçən aya planlaşdırılmışdı. Lakin fevralın 18-də Kiyevin dəvət olunmadığı ABŞ-Rusiya danışıqları səbəbindən təxirə salınıb. Zelenskinin görüşündən sonra ABŞ prezidenti Tramp Ağ Evdə açıqlama verərək, “Məncə, Ukrayna razılığa gəlmək istəyir, çünki onların seçimi yoxdur”, – deyib.