ABŞ prezidenti Donald Tramp “Öncə Amerika” prinsipi ilə təcrid olunmuş xarici siyasət yürütdüyü halda, Avropa öz təhlükəsizliyini təmin etmək üçün yenidən silahlanır.

Fransa prezidenti Emmanuel Makron martın 5-də verdiyi açıqlamada ölkəsinin Avropada “ən güclü orduya və nüvə çəkindirmə qabiliyyətinə” malik olduğunu iddia edərək, orduya ayrılan büdcənin 10 il ərzində iki dəfə artırılacağını açıqlayıb.

Makron ertəsi gün Belçikanın paytaxtı Brüsseldə keçirilən Avropa Birliyi (AB) Liderlər Zirvə toplantısında da Fransanın nüvə qarşısının alınması ilə Avropadakı müttəfiqlərini qorumaq strategiyasını gündəmə gətirib. Fransa lideri ötən ilin aprelində də Avropa üçün “nüvə çətiri” təklif etmişdi.

ABŞ Soyuq Müharibədən bəri Avropanı qorumaq üçün verdiyi “nüvə çətirini” ləğv etməyi düşünmür.

Bununla belə, Fransanın ictimai yayımı olan “France 24” öz təhlilində qeyd edir ki, Trampın Ukrayna müharibəsi ilə bağlı siyasətində Rusiya ilə yaxınlaşması onun Avropanı tək qoyacağı ilə bağlı narahatlıqlara səbəb olub.

Təhlil qeyd edir ki, Fransanın öz nüvə qarşısının alınmasına sərmayələri 1956-cı ildə Süveyş böhranından sonra ABŞ-a “etimadsızlığından” qaynaqlanır.

Avropada yalnız Fransa və Böyük Britaniya nüvə silahına malikdir. Britaniya AB-dən çıxdıqdan sonra ABŞ-ın köməyi ilə öz nüvə arsenalını artırır. Amerika Alimləri Federasiyasının məlumatlarına görə, dünyadakı nüvə silahlarının 88 faizi ABŞ və Rusiyanın əlindədir. Üçüncü yerdə Çin, üçüncü yerdə Fransa və İngiltərə gəlir.

BBC-nin məlumatına görə, Rusiyada 5889, ABŞ-da 5244, Çində 410, Fransada 290 və İngiltərədə 225 nüvə başlığı var.

Liondakı “Jean Moulin” Universitetindən müdafiə üzrə analitik Benoit Qremar “The Conversation” jurnalındakı yazısında Fransanın Avropa Birliyində tək nüvə dövləti olmasının qitəni gözləyən Rusiya təhdidinin qarşısının alınmasına kifayət etməyəcəyinə diqqət çəkərək, “ABŞ-ın dəstəyi olmadan güc balansı Fransaya qarşı görünür”, – deyilir.

Parisin nüvə çətirini bütün Avropanı əhatə edəcək şəkildə genişləndirmək planına ölkə daxilində də reaksiya olub. Radikal sağçı “Milli Cəbhə” (RN) partiyasının lideri Marin Le Pen bazar ertəsi Makronun yenidən silahlanma strategiyasını dəstəklədiyini və nüvə silahlarının yalnız Fransanın təhlükəsizliyi üçün istifadə edilməli olduğunu müdafiə etdiyini söyləyib.

Digər tərəfdən Almaniya kansleri Olaf Şolz AB Liderlər Zirvəsindən sonra verdiyi açıqlamada Makronun təklifinə müsbət baxmadıqlarını bildirib.

***

Lakin Almaniyanın növbəti kansleri olacağı gözlənilən Fridrix Merz “Frankfurter Allgemeine Sonntagszeitung” qəzetinə verdiyi müsahibədə Fransa və Böyük Britaniyanın nüvə qarşısının alınması imkanlarının bütün Avropanı əhatə edəcək şəkildə genişləndirilməsi lazım olduğunu müdafiə etdi.

Merz Almaniyanın öz nüvə silahını inkişaf etdirməsinin söz mövzusu olmadığını da ifadə edərək, “Hazırda belə bir şeyə ehtiyac yoxdur”, – deyib.

“The Wall Street Journal”ın təhlilində deyilir ki, Almaniya Avropada ABŞ-ın siyasətindən ən çox məyus olan ölkədir. ABŞ-ın xaricdəki ikinci ən böyük hərbi qüvvəsi Almaniyadadır.

Rusiya prezidenti Vladimir Putin Makronun nüvə qarşısının alınması strategiyasına “Napoleonun Moskva seçki kampaniyasındakı uğursuzluğunu unudub onun dövrünə qayıtmaq istəyənlər var”, sözləri ilə reaksiya verib.

Rusiyanın xarici işlər naziri Sergey Lavrov da Makronun Fransanın nüvə potensialından Avropanın təhlükəsizliyi üçün istifadə etmək planlarının Rusiya üçün təhlükə yaratdığını bildirib.