vaxtlı-vaxtında oxuyun! Çərşənbə, 2 aprel 2025
1 ABŞ dolları 1 USD = 1.7 AZN
1 Avro 1 EUR = 1.6977 AZN
1 Rusiya rublu 1 RUB = 0.0272 AZN
1 İngiltərə funt sterlinqi 1 GBP = 1.9671 AZN
1 Türkiyə lirəsi 1 TRY = 0.0914 AZN
Mustafa Kamal Atatürk (1881 - 1938)

«Türk oğlu əcdadını tanıdıqca, daha böyük işlər görmək üçün özündə güc tapacaq»

Mustafa Kamal Atatürk (1881 - 1938)
ELM-TEXNİKA  
Barmaq izləri niyə fərqlidir? 15:46 | 17 fevral 2025 | Bazar ertəsi Məqaləyə 226 dəfə baxılıb Şriftin ölçüsü Xəbərin şriftini kiçilt Xəbərin şriftini böyüt

Barmaq izləri niyə fərqlidir?

Bioloji müxtəlifliyin nəticəsi ...

FATEH

Ser Frensis Qalton ingilis alimi və statistikidir. Çarlz Darvinin əmisi oğlu Frensis statistika, antropometriya və barmaq izi analizi sahəsində qabaqcıl işi ilə tanınır.

Qaltonun işi barmaq izlərinin identifikasiya üçün istifadə oluna biləcəyini nümayiş etdirib və bu metod məhkəmə ekspertizası sahəsinə əhəmiyyətli töhfə verib. Qaltonun araşdırmalarından təsirlənən argentinalı polis məmuru Xuan Vucetiç 1891-ci ildə cinayətkarların barmaq izlərini toplamağa və təsnif etməyə başlayıb. Vucetich tərəfindən hazırlanmış bu sistem tezliklə digər ölkələr tərəfindən də qəbul edilib və barmaq izi analizi məhkəmə ekspertizasında standart identifikasiya üsuluna çevrilib.

Qalton barmaq izlərini (bütün mümkün nümunələr) təfərrüatlı tədqiqində iki fərqli barmağa aid olan barmaq izi nümunələrinin 64 milyardda bir ilə eyni olma ehtimalını hesablayıb. Bu halda, iki fərqli insana məxsus barmaq izlərinin (10 barmaq) tam olaraq eyni olma ehtimalı (6,4x10^10)^10 kimi rəqəmə uyğundur və bu, 1,15x10^108-də təxminən 1 ehtimal verir. Bu rəqəmin nə qədər böyük olduğunu və eyni ola biləcəyi ehtimalının nə qədər kiçik olduğunu təsəvvür edə bilərsinizmi? Bəlkə belə bir nümunə eyniləşdirə bilərik – kainatdakı atomların ümumi sayı 10^80 olaraq qəbul edilir.

Barmaq izlərinin fərqli olması tamamilə təbiidir və bioloji müxtəlifliyin nəticəsidir. Hər bir fərdin genetik quruluşu və inkişaf prosesi fərqli olduğundan, bu cür detallarda unikallıq qaçılmazdır.

Barmaq izləri ana bətnində inkişaf zamanı, amniotik mayenin təzyiqi, embrion hərəkətləri və genetik təsirlər də daxil olmaqla, müxtəlif təsirlərin birləşməsi kimi formalaşır. Bu xaotik proseslər eyni barmaq izlərinin yaradılmasını demək olar ki, qeyri-mümkün edir. Eyni şey DNT-yə də aiddir. DNT embrional inkişaf zamanı baş verən xaotik proseslər nəticəsində formalaşır.

İnsanların barmaq izlərinin eyni olmaması “möcüzə” olaraq xarakterizə edilir və ümumiyyətlə təbiətin müxtəlifliyi və mürəkkəbliyinin insanlarda buraxdığı qorxudan qaynaqlanır. Bu tip situasiya əsl reallığından ayrılır və müxtəlif ezoterik mənbələri və hətta dini arqumentləri dəstəkləmək üçün istifadə olunur ki, bu münasibət tarix boyu tez-tez rast gəlirik. Lakin elmi baxımdan bu, təbiətin işləmə tərzinin məntiqi və qaçılmaz nəticəsidir. Əslində, təsvir edildiyi kimi inkişaf edən xaotik proseslərin eyni nəticə ilə nəticələnməsi həqiqətən təəccüblü, yəni möcüzə adlandırılacaq şey olardı. Yəni bütün barmaq izləri eyni olardı. Bu hadisələr möcüzəvi bir vəziyyətdən çox, təbiətin xaotik quruluşunun təbii nəticəsidir.

Elmi cəhətdən baş verməsi az qala qeyri-mümkün olan bir vəziyyətin reallıqda baş verməməsi möcüzə deyil. Bir şeyin möcüzə olması üçün elmi cəhətdən qeyri-mümkün bir vəziyyət yaranmalıdır. Üstəlik, heç bir iki barmaq izinin bir-birinə oxşamadığını möcüzə kimi təqdim etməyə çalışmaq bu, “təbii vəziyyət fövqəltəbii vəziyyət” kimi bərabərsizliyə uyğundur və bu, müvafiq iddianın nə riyazi, nə də məntiqi əsasa malik olmadığının ən aydın ifadəsidir.