Ticarət müharibələri qızışır. Aprelin 2-ni Xilas günü elan edən ABŞ prezidenti Tramp bu gün Ağ Evin gül bağçasında istisnasız olaraq ABŞ-a gömrük rüsumları tətbiq edən hər bir ölkəyə gömrük rüsumlarını açıqlayacaq. AB, Çin və BRİKS ölkələrinin cavab tədbirləri nəticəsində qlobal iqtisadiyyatın daha da volatil ola biləcəyi ilə bağlı xəbərdarlıqlar var.

Qarşılıqlı vergi planı

ABŞ prezidentinin planına əsasən, Vaşinqton istisnasız olaraq dünyanın ABŞ-a gömrük rüsumları tətbiq edən hər bir ölkəsinə qarşılıqlı gömrük rüsumları elan edəcək. Respublikaçı prezident iddia edir ki, bu siyasət ABŞ-ı xarici məhsullardan asılılıqdan xilas edəcək. Bazar ertəsi axşam Oval kabinetdə jurnalistlərin suallarını cavablandıran Tramp iddia edib ki, Birləşmiş Ştatlar 50 ildir bütün dünya tərəfindən “soyulur”: “Yəqin ki, mənim ən çox sevdiyim termin Amerikanın xilasıdır. Baxın, 36 trilyon dollar borcumuz var və uzun müddətdir yığılır... bunu çərşənbə günü görəcəksiniz. Qarşılıqlı olacaq. Ona görə də bizdən nə tələb edirlərsə, biz də onlardan tələb edəcəyik”. ABŞ prezidenti bu problemin qarşılıqlı gömrük rüsumları ilə həll oluna biləcəyini vurğulayıb.

Bütün dünyada qarşılıqlı tariflərin elan edilməsi planı bütün qitədə iğtişaşlar yaratsa da, Tramp bəzi ölkələrə qarşı daha mehriban davranacaqlarını və gömrük rüsumlarını aşağı saxlayacaqlarını bildirib. ABŞ prezidenti “Biz onlardan daha mülayim davranırıq. Çoxlu ölkələr, dostlar və düşmənlər var. Onlar bizi istismar etdilər. Amma biz çox mülayim olacağıq. Rəqəmlər onların bizə tapşırdıqları məbləğdən, bəzi hallarda isə bəlkə də əhəmiyyətli dərəcədə aşağı olacaq”, – deyib.

Trampın bu gün açıqlayacağı tariflər ticarət müharibəsinin başlanğıcı olmayacaq. Tramp administrasiyası indiyə qədər bütün idxal edilən polad və alüminiuma 25 faiz, Meksika və Kanada məhsullarına 25 faiz, bütün idxal olunan avtomobillərə və avtomobil hissələrinə isə 25 faiz rüsum tətbiq edib. Bu, 3 aprel tarixindən qüvvəyə minəcək.

600 milyardlıq gözlənti

"Prezident onilliklər ərzində ölkəmizi qarət edən ədalətsiz ticarət təcrübələrini geri qaytaracaq tarif planı elan edəcək. O, bunu amerikalı işçinin xeyrinə edir", – Ağ Evin mətbuat katibi Karolin Livitt jurnalistlərə bildirib. Trampın ticarət müşaviri Peter Navarro keçən həftə ABŞ-ın tariflərdən ildə 600 milyard dollar gəlir əldə edə biləcəyini iddia edib. Lakin bu hesablama bəzi ekspertlər tərəfindən qeyri-dəqiqlik kimi tənqid edilib. İstehlakçılar əlavə gömrük rüsumları səbəbindən idxal olunan mallardan uzaqlaşarsa və ya gömrük rüsumlarının inflyasiya təsirinə görə istehlakçılar birbaşa xərclərini azaldacaqlarsa, 600 milyard dollarlıq hədəfə çatmayacağı da bildirilir.

Qlobal iqtisadiyyat narahatdır

ABŞ prezidenti Trampın verəcəyi açıqlamalar bütün dünyada gərgin gözləntilərə səbəb olub. İqtisadçılar proqnozlaşdırırlar ki, ABŞ və ticarət tərəfdaşları arasında tam miqyaslı ticarət müharibəsi ən pis ssenaridə qlobal rifahın 1,4 trilyon dollar itkisi ilə nəticələnə bilər. İngiltərədəki Aston Universitetinin hesabatına görə, tariflər qiymətlərin artmasına, rəqabət qabiliyyətinin azalmasına və tədarük zəncirinin parçalanmasına səbəb olacaq.

AB-nin qisas planı

Trampın vergi artımının ən böyük təsiri Avropa ölkələrində hiss olunacaq. Tariflərin Avropanın bir çox əsas sənayelərinə, xüsusən də lüks mallara, avtomobillərə və səhiyyəyə təsir edəcəyi gözlənilir. Avropa Birliyi (AB) Komissiyasının sədri Ursula von der Leyen sərt cavab verməyə hazır olduqlarını bildirib. Avropa Parlamentinin iclasında danışan Leyen, “Avropanın əlində çoxlu kart var. Bütün variantlar masanın üzərindədir”, – deyərək, AB-nin danışıqlar aparmaq və müqavimət göstərmək gücünə malik olduğunu vurğulayıb.

BRİCS yaxından izləyir

Trampın gözlənilən açıqlaması öncəsi Çin, Cənubi Koreya və Yaponiya bazar günü aralarında azad ticarəti gücləndirmək üçün saziş imzaladıqlarını açıqladılar. Digər tərəfdən, Braziliya prezidenti Lula Da Silva Trampın ticarət müharibələri səbəbilə may ayında Rusiya lideri Vladimir Putin və Çin Dövlət Başçısı Si Cinpinq ilə görüşəcəyini açıqlayıb. Braziliya, Rusiya və Çin də BRİKS-in qurucu üzvləridir. Hər üç ölkənin bir-biri ilə sıx ticarət əlaqələri var.

ABŞ lideri seçki kampaniyası zamanı Çinə 60 faizə qədər tarif artımı tətbiq edə biləcəyini demişdi, lakin indiyədək yalnız 10 faizlik artım həyata keçirilib. Amerikanın ən yaxın iqtisadi rəqibi olan Çinə tətbiq edilən ağır tariflər qlobal təchizat zəncirlərini və hər bir sənayeni pozacaq bir şok dalğasına səbəb ola bilər.