Bayağı paylaşımların” (əyləncə, dram, sensasiya, lüzumsuz motivasiya, fake həyat tərzi və s.) sosial mediada populyarlaşması təsadüfi deyil. Bu proses qəsdən qurulmuş bir sistem, psixoloji manipulyasiya aləti və iqtisadi maraq mexanizmi üzərində qurulub.

Aşağıda bu bayağı kontentin 7 əsas yayılma metodu yer alır:

1. Alqoritmik imtiyazlandırma (Algorithmic Boosting)

Sosial media platformalarının (TikTok, “Instagram”, “Facebook”, “YouTube”) alqoritmləri “engagement” (bəyənmə, şərh, paylaşım) yığan kontenti daha çox insana göstərmək üçün optimallaşdırılıb.

Bayağı paylaşımlar – qısa, emosional və şokedici olduğu üçün daha çox reaksiya alır və avtomatik olaraq daha geniş yayılır.

2. Bot və “Click Farm”lar

Süni yollarla paylaşımlara:

minlərlə saxta bəyənmə (like)

avtomatik şərhlər

izləyici sayı

və paylaşım aktivliyi verilir.

Bu, “çox bəyənilib, deməli dəyərlidir” illüziyasını yaradır.

3. Dopamin Tələsi

İnsan beyni sürətli vizual dəyişikliklər, yumor, musiqi, gözəl simalar, ifrat həyat tərzi ilə dopamin ifraz edir. Bu tip kontent – əslində **“ağlın fast-foodu”**dur və istifadəçini asılı edir.

 4. Trend sistemləri və həştəglər

“Trendə düşmək” üçün sistemlər, avtomatik olaraq müəyyən “söz qruplarına”, “formatlara” üstünlük verir.

Məsələn:

“Day in my life”

“Motivation talk”

“Sad story+crying face”

Bunlar alqoritm üçün tanışdır və daha geniş kütləyə yayılır.

5. Sosial Təsir və İzləyici Qorxusu (Fear of Missing Out – FOMO)

İnsanlar "hər kəs bunu izləyir, mən də baxmalıyam" düşüncəsi ilə kütləvi izləmə effekti yaradır. Bu da bayağı kontenti daha da “trend” edir.

6. Reklam büdcələri ilə dəstək

Bəzi bayağı səhifələrə və kontent yaradıcılarına reklamverənlər tərəfindən maliyyə dəstəyi verilir. Çünki bu kontent daha çox baxış gətirir, baxış isə – satış deməkdir.

7. Dəyərli kontentin süni zəiflədilməsi

Bu bayağılaşmanın qarşı tərəfi də var:

Maarifləndirici, milli, düşüncəyə yönəldən kontentlər alqoritm tərəfindən gizlədilir (shadowban)

Bu, bayağı kontentin daha çox parlamasını təmin edir.

Nəticə:

“Trend” dediyin şey təsadüfi deyil, planlı şəkildə dizayn olunur.

Məqsəd – düşünənləri deyil, izləyənləri artırmaqdır. Çünki izləyən kütlə daha asan yönləndirilir və daha çox alış-veriş edir.