ABŞ-ın keçən həftə tətbiq etdiyi polad və alüminium tariflərinin ardınca azalan risk ilə qlobal bazarlarda qarışıq bir tendensiya göstərərkən, bütün gözlər yeni həftədə ABŞ Federal Ehtiyat Sisteminin (FED) faiz qərarına çevrildi.

Tarif cəbhəsindəki inkişaflar bazarlar tərəfindən yaxından izlənərkən, ABŞ-ın polad və alüminium idxalına tətbiq etdiyi 25 faizlik tarif keçən həftə qüvvəyə minib. Avropa Birliyi (AB) sözügedən tariflərə cavab verərkən, AB Komissiyasının sədri Ursula von der Leyen ABŞ-ın tarif tətbiqinə cavab olaraq 26 milyard avro dəyərində əks tədbirlər gördüklərini açıqlayıb.

Kanadanın maliyyə naziri Dominik LeBlan da ABŞ-ın polad və alüminium tariflərinə cavab olaraq ölkənin 29,8 milyard dollarlıq idxala 25 faizlik rüsum tətbiq edəcəyini açıqlayıb.

Sözügedən cavab açıqlamalarından sonra ticarət müharibələrinin güclənəcəyinə dair narahatlıqların artdığını qeyd edən analitiklər, emal sənayesi üçün əhəmiyyətli olan tariflərin metal bazarına təsirinin yaxından izlənildiyini bildiriblər.

Tramp həmçinin bəyan edib ki, AB-nin ölkəsində istehsal olunan viskiyə tətbiq etdiyi 50 faizlik gömrük rüsumu tezliklə qaldırılmasa, AB-dən idxal edilən bütün spirtli içkilərə 200 faizlik rüsum tətbiq edəcək.

Analitiklər bildiriblər ki, Trampın ticarət siyasətlərinə yanaşması qeyri-müəyyənlikləri artırıb, ölkələrin iqtisadi siyasətlərinin qurulmasında proqnoz ehtimalını azaldır və investorları ehtiyatlı olmağa sövq edir.

Bu inkişaflara əlavə olaraq, ABŞ Senatı federal hökumətin bağlanmasının qarşısını alacaq büdcə qanun layihəsini təsdiqləyib. Sentyabrın 30-na kimi ABŞ-da federal hökumətin maliyyələşdirilməsini nəzərdə tutan büdcə layihəsi Senatda 54 əleyhinə, 46 əleyhinə səslə təsdiqlənib.

ABŞ-da keçən həftə açıqlanan məlumatlara görə, İstehlak Qiymətləri İndeksi (CPI) fevral ayında aylıq 0,2 faiz, illik bazda isə yüzdə 2,8 artaraq gözləntilərin altında qalıb.

Ölkədə İstehsalçı Qiymətləri İndeksi (ÜFE) fevral ayında aylıq bazda sabit qalsa da, illik bazda 3,2 faiz artaraq gözləntilərin altında qaldı. Bundan əlavə, ABŞ-da ilk dəfə işsizlik müavinəti üçün müraciət edənlərin sayı martın 8-i bitən həftədə əvvəlki həftə ilə müqayisədə 2000 nəfər azalaraq 220.000 nəfərə düşüb.

Analitiklər, məlumatların iqtisadi perspektivlə bağlı bəzi narahatlıqları aradan qaldırdığını, ÜFE-nin də CPI-dən sonra qiymət artımlarının yavaşladığını və əmək bazarının davamlılığını qoruduğunu qeyd edib.

Bundan əlavə, ABŞ-da istehlakçı inamı 2022-ci ilin noyabrından bəri ən aşağı səviyyəyə düşüb. Miçiqan Universiteti tərəfindən ölçülən indeks mart ayında bazar gözləntilərinin altında 57,9-a düşüb.

Analitiklər istehlakçı inamının azalmasının siyasətə və digər iqtisadi amillərə dair yüksək qeyri-müəyyənlikdən qaynaqlandığını və iqtisadiyyatda tez-tez dalğalanmaların istehlakçıların siyasət seçimlərindən asılı olmayaraq gələcək üçün plan qurmalarını çətinləşdirdiyini qeyd ediblər.

İstehlakçıların qısamüddətli inflyasiya gözləntiləri mart ayında 4,3 faizdən 4,9 faizə yüksələrək 2022-ci ilin noyabr ayından bu yana ən yüksək səviyyəyə çatarkən, uzunmüddətli inflyasiya gözləntiləri isə 3,5 faizdən 3,9 faizə yüksələrək 1993-cü ildən bu yana ən böyük aylıq artımı qeyd edib.

Bu ABŞ-ın 10 illik istiqraz faizi keçən həftə yüzdə 4,32, dollar indeksi isə 103,7 səviyyəsində balanslaşdırılıb.

Prezident Trampın aqressiv tarif siyasətinin nəticələri ilə bağlı narahatlıqlar, geosiyasi risklər səbəbindən qeyri-müəyyənliyin artması və mərkəzi bankların alışları qızılın bir unsiyasının qiymətini 3000 dollardan yuxarı qaldırıb. Keçən həftə qızılın unsiya qiyməti rekord qıraraq 3,04,91 dollar olub və həftəlik bazda 2,59 faiz bahalaşaraq 2,984,87 dollara alınıb.

Brent markalı neftin bir barelinin qiyməti həftəlik olaraq üfüqi bir tendensiya izləyərək, əvvəlki bağlanışdan bir qədər yüksək olaraq 70,2 dollara bağlanıb.

Nyu-York Fond Birjası mənfiyə düşdü

Nyu-York Birjası keçən həftə qlobal hadisələrin ardından mənfi tendensiya izləyərkən, Trampın tarif təhdidləri və cavab bəyanatları bazarların istiqamətinə təsir edib.

Gələn həftə FED-in faiz qərarı və qurumun sədri Cerom Pauelin bundan sonra keçiriləcək mətbuat konfransında edəcəyi açıqlamalar bankın proqnozları və ölkənin iqtisadi gedişatı ilə bağlı ipuçlarını axtaracaq.

Pul bazarı qiymətlərində demək olar ki, FED-in gələn həftə keçiriləcək iclasında siyasət faizini sabit saxlayacağı və ilin ilk faiz endirimini iyun ayında edəcəyi dəqiqdir.

Bu inkişaflarla “S&P 500” indeksi həftəlik bazda yüzdə 2,27, NASDAQ indeksi yüzdə 2,43, “Dow Jones” indeksi isə yüzdə 3,07 dəyər itirib.

Yeni həftədə bazar ertəsi pərakəndə satışlar, daşınmaz əmlak alqı-satqısı, tikinti icazələri, sənaye istehsalı nəzərlərini FED sədrinin çərşənbə axşamı günü keçiriləcək mətbuat konfransına dikəcək.

Avropa birjalarındakı tendensiya mənfi olaraq qaldı

Keçən həftə İtaliyadan başqa Avropa birjalarında mənfi tendensiya müşahidə edilərkən, bütün gözlər İngiltərə Bankının (BoE) faiz qərarına və BoE-nin qubernatoru Endrü Beylinin çıxışına çevrildi.

Pul bazarı qiymətlərində, BoE-nin gələn həftə siyasət dərəcəsini dəyişməz saxlayacağı demək olar ki, bəllidir.

Bundan əlavə, Trampın AB-yə qarşı tarif bəyanatları investorların diqqət mərkəzində olmaqda davam edir.

AB Komissiyasının sədri Ursula von der Leyen keçən həftə ABŞ-ın polad və alüminium tariflərinə görə təəssüfləndiyini və rüsumların iqtisadi ölçüsünə uyğun bir səviyyədə cavab verəcəyini söylədi.

Gömrük rüsumlarının tədarük zəncirlərini pozduğunu, iqtisadiyyatları qeyri-müəyyən etdiyini və iş yerlərini təhlükə altına saldığını qeyd edən von der Leyen bunun qiymətləri artıracağını və hər iki tərəfə zərər verəcəyini vurğulayıb.

“AB istehlakçıları və biznesləri qorumaq üçün hərəkətə keçməlidir. Aldığımız əks tədbirlər güclü və mütənasibdir. ABŞ 28 milyard dollar dəyərində tariflər tətbiq edərkən, biz 26 milyard avro dəyərində əks tədbirlər tətbiq edirik. Bu, ABŞ tariflərinin iqtisadi miqyasına uyğundur", – deyə fon der Leyen bildirib.

Avropa Mərkəzi Bankının (AMB) sədri Kristin Laqarde, fövqəladə yüksək səviyyədə qeyri-müəyyənliklə üzləşdiklərini və yeni dövrdə qiymət sabitliyini qorumağın çətin bir vəzifə olacağını söylədi.

AMB-nin ABŞ-dakı siyasi dəyişikliklər və iqtisadi qeyri-müəyyənlik qarşısında böyük çətinliklərlə üzləşdiyini ifadə edən Laqard, ticarət, müdafiə və iqlim problemlərindən qaynaqlanan şokların Avrozonada inflyasiya nisbətlərini artırma riski daşıdığı barədə xəbərdarlıq edib.

AB Komissiyasının sözçüsü Olof Qill, ABŞ-ın tariflərinə qarşı AB-nin atdığı əks tədbirlərə qarşı tərəfin cavab verməyə hazır olduğunu vurğulayaraq, "Bəli, ABŞ-dan gələcək hər şeyə hazırıq. Bir ildən artıqdır ki, buna hazırlaşırıq", – deyib.

Analitiklər, ABŞ-ın mövqeyinə görə mənfəət və bazar payı itkisi ehtimalının hazırda tənəzzül narahatlıqlarının kölgəsində qalan Avropa iqtisadiyyatı ilə bağlı narahatlıqları artırdığını və AB-nin tariflərə qarşı cavab addımlarının yaxından izləndiyini bildirib.

Digər tərəfdən, Avropadakı sərmayəçilər Almaniyadakı siyasi partiyaların ötən həftənin son ticarət günündə dövlət borcunun böyük artımla bağlı razılaşmasını müsbət qarşılayıblar.

Almaniyanın növbəti kansleri olacağı gözlənilən Fredrix Merz Yaşıllar Partiyası ilə dövlət borcunun böyük artımı ilə bağlı razılığa gəlib. Yaşıllar Partiyasının martın 18-də Federal Parlamentdə keçiriləcək səsvermədə ümumi seçkilərdən sonra yeni hökumət qurmaq üçün koalisiya danışıqlarına başlayan Xristian Birliyi (CDU/CSU) və Sosial Demokrat Partiyasının (SPD) hazırladığı müdafiə və investisiya paketini dəstəkləməsi gözlənilir.

Keçən həftə açıqlanan məlumatlara görə, Almaniyada yanvar ayında yüzdə 2,3 olan illik inflyasiya, Avropa Mərkəzi Bankının (AMB) 2 faizlik hədəfinə yaxın olaraq enerji qiymətlərindəki enişin təsiri ilə fevral ayında dəyişməyib.

Ölkənin İstehlak Qiymətləri İndeksi (CPI) gözləntilərə uyğun olaraq aylıq 0,4 faiz artıb.

Böyük Britaniya iqtisadiyyatı yanvar ayında istehsal sektorundakı azalma səbəbindən aylıq bazda yüzdə 0,1 azalıb.

Bu inkişaflarla İtaliyada MIB 30 indeksi həftəlik bazda yüzdə 0,16 artarkən, Almaniyada DAX 40 indeksi yüzdə 0,10, Fransada CAC 40 indeksi yüzdə 1,14, İngiltərədə FTSE 100 indeksi isə yüzdə 0,55 geriləyib.

Gələn həftə “ZEW” İqtisadi Güvən İndeksi və Avro Bölgəsində xarici ticarət balansı çərşənbə axşamı Almaniya və Avrozonada, Çərşənbə günü Avro Bölgəsində inflyasiya, cümə axşamı Almaniyada İstehsalçı Qiymətləri İndeksi (PPI), BoE-nin faiz qərarı və BoE Başçısı Beylinin Böyük Britaniyada istehlakçıların və Avrozonada cümə günü çıxışı izlənəcək.

Honq-Konq istisna olmaqla, Asiya fond bazarları yüksəliş tendensiyası nümayiş etdirib

Asiya tərəfində, Honq-Konq istisna olmaqla, keçən həftə yüksəliş tendensiyası gözə dəyib. Yaponiya Bankının (BoJ) faiz dərəcəsi qərarı isə yeni həftədə investorların diqqət mərkəzində olacaq.

Pul bazarı qiymətlərində demək olar ki, BoJ gələn həftə siyasət dərəcəsini dəyişməyəcək.

Keçən həftə BoJ-un qubernatoru Kazuo Ueda pul siyasəti ilə bağlı verdiyi açıqlamada bankın siyasət faizini artırıb artırmayacağına dair bazarlarla aydın şəkildə əlaqə saxlamağa davam etməsinin vacib olacağını söyləyib.

Ueda başqa bir açıqlamada inflyasiyanın hələ də bankın hədəfi olan 2 faizdən aşağı olduğunu bildirib.

Ərzaq qiymətlərinin inflyasiyanı artırdığını qeyd edən Ueda, əsas inflyasiyanın yavaş-yavaş yüksəlməsinin gözlənildiyini bildirib. BoJ-nin balans hesabatından danışan Ueda, bankın balansını mərhələli şəkildə azaltdıqlarını və ideal balans ölçüsünü təyin etməyin asan olmadığını bildirib.

Yaponiyanın maliyyə naziri Katsunobu Kato keçən həftə bildirib ki, Yaponiya qiymət artımlarının idxal xərcləri ilə idarə olunduğu iqtisadiyyatdan əmək haqqı artımlarının idarə olunduğu iqtisadiyyata keçir.

Bu arada, ABŞ-ın ticarət tarifləri ilə bağlı xəbərlər bölgədə yaxından təqib edilərkən, Cənubi Koreyanın Sənaye Naziri Ahn Duk-geun, hökumətin polad sənayesini qorumaq üçün bu ayın sonuna qədər cavab strategiyası təyin edəcəyini söyləyib.

Çin tərəfdən isə daxili tələbi artırmaq üçün yeni stimulların tətbiq ediləcəyi ilə bağlı xəbər axını bazarların istiqamətinə təsir edib.

İnvestorlar hökumətin bankları fərdi istehlak kreditləri verməyə təşviq edəcəyi və daxili istehlakı artırmaq üçün addımlar atacağı ilə bağlı xəbər axınını yaxından izləyir.

Analitiklər Çin iqtisadiyyatı üçün əsas risklərin ABŞ-ın tarifləri ilə yanaşı daxili tələbin zəifliyi, yerli hökumətlərin borc riskləri və daşınmaz əmlak sektorunun azalması olduğunu və daxili tələbatın artırılması istiqamətində atılan addımların iqtisadiyyatın kövrəkliyini azaltmaq üçün vacib olduğunu bildiriblər.

Bu inkişaflarla keçən həftə Çində “Shanghai Composite” indeksi yüzdə 1,39, Yaponiyada “Nikkei” 225 indeksi yüzdə 0,45, Cənubi Koreyada “Kospi” indeksi yüzdə 0,11, Honq Konqda “Hang Seng” indeksi isə yüzdə 1,12 azalıb.

Gələn həftə, bazar ertəsi Çində işsizlik nisbəti, sənaye istehsalı və mənzil qiymətləri, BoJ-nin faiz qərarı, çərşənbə günü Çində 1 və 5 illik kredit faizləri, cümə günü isə Yaponiyada inflyasiya ilə bağlı mətbuat konfransı izləniləcək.

Cümə axşamı Yaponiyada bayramla əlaqədar bazarlarda ticarət olmayacaq.

Türkiyədə daxili bazarlar yüksəlib

Ötən həftə Türkiyədə yüksəliş tendensiyası nəzərə çarpdı. İstanbul birjasında “BIST 100” indeksi həftəni yüzdə 3,17 dəyər artımı ilə 10.840,59 baldan tamamladı.

Bununla belə, Türk lirəsi həftəni əvvəlki bağlanışdan 0,2 faiz aşağı olmaqla 36,5286 səviyyəsində bağladı.

Gələn həftə bazar ertəsi özəl sektorun xarici kredit borcu və büdcə balansı, çərşənbə axşamı mənzil qiymətləri indeksi və qısamüddətli xarici borc statistikası, çərşənbə günü beynəlxalq investisiya mövqeyi, cümə axşamı günü həftəlik pul və bank statistikası, cümə günü isə istehlakçı inamı indeksi və xarici ticarət statistikası izləniləcək.