Alimlər Veneranın atmosferində həyat ünsürləri sayılan iki qazın olması əlamətləri aşkar ediblər. İki ayrı qrup tərəfindən aparılan araşdırmalar planetdə həyatın olub-olmaması ilə bağlı müzakirələri yenidən gündəmə gətirib.

Səthi temperaturu 450 dərəcəyə qədər olan və atmosfer təzyiqi Yerdən 90 dəfə böyük olan Veneranın heç bir canlı formasına malik olmadığı düşünülür.

Lakin 2020-ci ildə planetdə fosfin qazının aşkarlanması bəzi alimlərin bu fikri şübhə altına almasına səbəb olub. Yer kürəsində oksigensiz mühitlərdə yaşayan mikroblar tərəfindən istehsal olunan fosfin bəzi planetlərdə həyatın əlaməti hesab olunur.

Ancaq 2020-ci ildə təsbit edildikdən sonra edilən müşahidələrdə Veneranın atmosferində fosfinin olmaması bu tapıntını sual altına qoydu.

Müzakirələrə son qoymaq istəyən elm adamları ABŞ-ın Havay adalarında Ceyms Klerk Maksvell Teleskopu (JCMT) ilə müxtəlif vaxtlarda Veneranı müşahidə ediblər.

Tədqiqatçılar Veneranın buludlarında fosfin əlamətləri aşkar ediblər.

JCMT-Venera Layihəsi çərçivəsində aparılan müşahidələrdən sonra elm adamları planetdəki fosfinin miqdarının zamanla dəyişdiyini irəli sürüblər. Bu, 2020-ci ildən sonra aparılan müayinələrdə qaz molekullarının aşkar edilməməsi ilə bağlı ola bilər.

Kral Astronomiya Cəmiyyətinin illik Milli Astronomiya Yığıncağında təqdim olunan tədqiqatda iştirak edən Dr. Deyv Klements deyib: “Bizim tapıntılarımız göstərir ki, atmosfer günəş işığı ilə dolduqda fosfin məhv olur”.

Yalnız onu deyə bilərik ki, fosfin oradadır. Biz onu nəyin istehsal etdiyini bilmirik. Başa düşmədiyimiz kimyəvi vəziyyət ola bilər. Bəlkə də həyatla bağlıdır.

Digər tərəfdən, tədqiqatda ilkin tapıntılar qeyd olunur və tədqiqat qrupu qazın varlığını qəti şəkildə aşkar etmək üçün müşahidələri davam etdirir.

Bundan əlavə, fosfinin varlığını sübut etmək heç də Venerada həyatın olması demək deyil. Alimlər bildirirlər ki, planetdə qazın olması müxtəlif yollarla izah edilə bilər.

Dr. Klements Venera atmosferindəki su və kükürd dioksidin miqdarının da zamanla dəyişdiyini deyir, lakin bunun səbəbini bilmirlər: “Veneranın atmosferində bir sıra qəribəliklər var. Fosfin gördüyümüz yeniliklərdən yalnız biridir”.

Planetin atmosferindəki müxtəlif molekulları araşdıran JCMT-Venera Layihəsi çərçivəsində aparılan və eyni iclasda təqdim edilən başqa bir araşdırmada isə Venerada ammonyak varlığına dair tapıntılar əldə edilib.

Həyat mənbəyi olmayan ammonyak yer planetlərində əhəmiyyətli miqdarda olmadığı üçün bu müşahidə Venerada həyatın olduğunu da ifadə edə bilər. Lakin fosfin kimi ammonyakın da fərqli izahı ola bilər.

Bundan əlavə, tədqiqatçılar ammonyakın mövcudluğunun hələ qəti şəkildə sübut olunmadığını söyləyirlər. Araşdırmaya qatılan professor Ceyn Qrives (Jane Greaves) bunları deyib: “Bu tapıntıların hər ikisini təsdiq etsək belə, bu sehrli mikrobları tapdığımıza və onların bu gün orada yaşadığına sübut deyil”.

Bu molekulların varlığını sübut etmək çətin bir proses olduğundan, araşdırmalarda əldə edilən tapıntıları yoxlamaq üçün vaxt lazımdır. Tədqiqatçılar hər hansı yanlış nəticəyə gəlməmək üçün bu müşahidələr vasitəsilə əldə edilən məlumatları ətraflı təhlil edir və yeni müşahidələr aparmağı planlaşdırırlar.