Alimlər suda “sonsuz kimyəvi maddələri” məhv edən yeni üsul hazırlayıblar. İşıqdan istifadə edən texnika sürətli və sərfəli olumağı ilə seçilir. Polifluoroalkil maddələri (PFAS) adlanan sintetik kimyəvi maddələrə çox vaxt sonsuz kimyəvi maddələr deyilir, çünki həll etmək çox çətindir.

Dayanıqlılığına görə yapışmayan tavalardan tutmuş suya davamlı geyimlərə qədər bir çox məhsulda istifadə edilən bu maddələr insan sağlamlığı və ətraf mühit üçün təhlükə yaradır.

Suda, havada və torpaqda olan sonsuz kimyəvi maddələr xərçəng və qaraciyər xəstəlikləri ilə əlaqələndirilir. Bu maddələrə qarşı inkişaf etdirilən üsullar ümumiyyətlə kimyəvi maddələri ya tutur, ya da parçalayır.

“British Columbia” Universitetinin tədqiqatçıları yeni bir həll hazırlayaraq hər ikisini birlikdə etmənin yolunu tapdılar. Bu yaxınlarda “Communications Engineering” jurnalında dərc olunan məqalənin müəlliflərindən biri olan Cohan Foster “Sistemimiz su təchizatında olan bu maddələri sağlamlığımıza zərər vermədən çıxarıb məhv etməyə imkan verir”, – deyib.

Aktivləşdirilmiş karbon sudan sonsuz kimyəvi maddələri çıxarmaq üçün istifadə olunur. Ancaq bu edildikdən sonra bloklanmış maddələr başqa bir proseslə sudan çıxarılmalıdır.

Yeni araşdırma aparan komanda aktivləşdirilmiş karbonu inkişaf etdirdikləri katalizatorla birləşdirən yeni sistem hazırlayıb. Bununla da suyun içində müəyyən yerdə qalan kimyəvi maddələrin zərərsiz parçalara bölündüyü müşahidə edilib.

Sözügedən katalizator, digər versiyaları kimi, işıqla işləyir. Lakin tədqiqatçılar bu üsulda daha az işıqdan istifadə etdiklərini bildirirlər.

Komanda bildirir ki, işıq səviyyəsinin aşağı olduğu bir mühitdə yeni üsul PFAS qrupuna daxil olan perfluruktan turşusunun 85 faizini yox edib.

Tədqiqatçılar prosesin sürətli və sərfəli olduğunu da təklif ediblər: “Katalizatorumuz sonsuz kimyəvi maddələrin 90 faizini üç saat ərzində sudan çıxara bilər ki, bu da bazardakı oxşar məhlullardan əhəmiyyətli dərəcədə sürətlidir”, – Foster deyib.

Meşə və ya təsərrüfat tullantılarından istehsal oluna bildiyi üçün hazırda istifadə edilən daha mürəkkəb və bahalı üsullarla müqayisədə daha qənaətcil və davamlıdır.

Alimlər yeni metodun PFAS-dan başqa çirkləndiriciləri məhv etmək üçün də istifadə oluna biləcəyini düşünürlər. Məqalənin digər müəllifi Rafaell Moreyra, “İlkin eksperimentlər PFAS birləşmələrinə yönəldilsə də, katalizatorun çox yönlü olması onun deqradasiyaya davamlı olan digər çirkləndirici növlərini təmizləmək potensialını nümayiş etdirir və suyun çirklənməsi problemlərinə perspektivli həll təklif edir”.

“ReAct Materials” adlı bir şirkət quran komanda, inkişaf etdirdikləri metodun bazara çıxarılma potensialını qiymətləndirir.