Ukrayna prezidenti Zelenski prezident Ərdoğanla görüşdən əvvəl xanımı və onu müşayiət edən nümayəndə heyəti ilə Anıtqəbiri ziyarət edib.

***

Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan Ankarada Ukrayna Prezidenti Vladimir Zelenski ilə görüşüb. Prezident Ərdoğanın Beştəpədə Zelenski ilə ikitərəfli görüşündən sonra iş yeməyində bir araya gəliblər.

İki lider üç saatlıq görüşdən sonra birgə mətbuat konfransında danışıblar.

İlk olaraq söz alan prezident Ərdoğan, “Əziz dostum cənab Zelenskini, onun hörmətli yoldaşlarını və nümayəndə heyətini bir daha salamlayıram. Bir neçə gündən sonra 4-cü ilinə qədəm qoyan müharibədə həyatını itirən minlərlə vətəndaşına görə Ukrayna xalqına başsağlığı verirəm”, – deyib.

“Müharibənin ilk günündən biz tərəflər arasında danışıqlar yolu ilə sülhün bərqərar olması üçün intensiv səylər göstərmişik. 2022-ci ilin mart ayında İstanbulda iki ölkə arasında birbaşa danışıqlara ev sahibliyi etdik. Biz Qara Dəniz Taxıl Təşəbbüsünə başladıq. Biz Rusiya və Ukrayna ilə bütün səviyyələrdə birbaşa təşəbbüslər göstərmişik”.

“Bizim siyasətimiz Trampın siyasəti ilə üst-üstə düşür”

“Biz hər iki tərəf üçün etibarlı vasitəçi olmağa ürəkdən çalışdıq və konkret nəticələr əldə etdik. Cənab Trampın müharibəni dayandırmaq üçün danışıqlar yolu ilə irəli sürdüyü bir təşəbbüs var. Bu yanaşma Türkiyənin siyasəti ilə üst-üstə düşür. İstanbul danışıqları tərəflər arasında razılaşmaya ən yaxın olan məqamlar baxımından istinad təşkil edir.

Ölkəmiz Rusiya ilə ABŞ arasında danışıqlar üçün ideal ev sahibi olardı. Mən Türkiyənin Ukraynanın ərazi bütövlüyü, suverenliyi və müstəqilliyinə güclü dəstəyini ifadə etdim. Davamlı sülhə nail olmaq üçün danışıqlar prosesinə hər cür dəstəyi verəcəyimizi vurğuladım.

Bu müharibə indi bitməlidir. Bildirdim ki, ölkəmiz Qara dənizdə kommersiya naviqasiyasının təhlükəsizliyini hədəfləyən tənzimləmənin həyata keçirilməsi istiqamətində fəaliyyətini davam etdirəcək. Biz inanırıq ki, belə bir tənzimləmə danışıqlara qədər olan prosesdə etimadın möhkəmləndirilməsinə xidmət edəcək.

Biz cənab Zelenski ilə ticarət əlaqələrimizin daha da gücləndirilməsi üçün qarşıdakı dövrdə atacağımız addımları müzakirə etdik. Müharibənin gətirdiyi bütün çətinliklərə baxmayaraq, biz ikitərəfli ticarətimizdə 10 milyard dollarlıq hədəfə doğru möhkəm addımlar atmaq istəyirik.

Mən bildirdim ki, bizim şirkətlərimiz müharibənin vurduğu ziyanın aradan qaldırılmasında və yenidənqurma işlərində Ukraynaya dəstək verməyə hazırdır.

Mən səmimi qəlbdən inanıram ki, qarşıdakı dövrdə əlaqələrimiz strateji tərəfdaşlığımıza yaraşaraq daha da yüksək səviyyələrə qalxacaqdır. Ukraynanın ərazi bütövlüyü uğrunda mübarizə aparan Krım tatar soydaşlarımızın atdığı cəsarətli addımlara görə əziz dostum Zelenskiyə təşəkkür etmək istəyirəm”, – deyə Ərdoğan bildirib.

“Türkiyənin mövqeyi prinsipialdır”

Ərdoğanın ardınca Zelenski söz aldı və çıxışından diqqət çəkən məqamlar bunlardır: "Münasibətlərimiz həmişə olduğu kimi yüksək səviyyədədir, buna görə mən ölkə başçısına və türk xalqına təşəkkür etmək istəyirəm. Aldığımız dəstəyə görə minnətdarıq. Türkiyə Ukraynanın ərazi bütövlüyü və suverenliyi məsələlərində həmişə prinsipial olub.

Rusiyanın Ukraynaya qarşı müharibəsinin sona çatmasına səbəb olan qlobal prosesləri müzakirə etdik.

Əgər bu danışıqlar təcili olarsa, masa arxasında Ukrayna, ABŞ və Avropa olarsa, bütün bu ölkələrin iştirakı ilə inkişaf edəcək. Təbii ki, Türkiyə də bu ölkələr sırasındadır.

Cənab Ərdoğanla ikitərəfli əlaqələrimizi müzakirə etdik. Yeni ikitərəfli sazişlərimiz var. Çox həssas sahələri əhatə edir.

Rusiya bizim yetim uşaqlarımızın valideynlərini aldı. Bu uşaqlar Türkiyənin himayəsindədir.

Cənab Prezident, mən bu uşaqlara görə həm sizə, həm də Əminə xanıma minnətdarlığımı bildirirəm.

İki ölkə arasında əlaqələr davam edir. Daimi işləyir. Aclığın Yaxın Şərq və Afrikada milyonlarla insana qarşı istifadə edilən silah olmaması üçün Türkiyə və digər tərəfdaşlarımızla birlikdə çalışırıq.

Biz Suriya xalqını dəstəkləməliyik. Biz, həmçinin iki ölkə arasında iqtisadi və digər sahələrdə qarşılıqlı əlaqələri müzakirə etdik. Təhsil layihələrində də ciddi təkan var. Mən çox şadam ki, xanımım da bu məsələlərlə maraqlanır.

Bu gün Rusiyada saxlanılan məhbuslarımızı müzakirə etdik. Türkiyə həm hərbi, həm də mülki; insanlarımızın azadlığa çıxmasına şərait yaratdı. Biz Ukrayna səfirliyimizin rəsmi açılışını keçirdik. Ümid edirəm ki, bu açılış yaxşı əlamətdir. Bütün ukraynalı məhbuslar evlərinə qayıtmalıdırlar. Türkiyəyə təşəkkür edirəm”.

***

İkitərəfli açıqlamalardan sonra yenidən söz alan Ərdoğan deyib: "İlk növbədə, Ukraynanın ərazi bütövlüyü və suverenliyi bizim üçün çox vacibdir. Biz Türkiyə olaraq Ukraynanın ərazi bütövlüyünə və suverenliyinə hörmətini hər yerdə izah etdik.

Biz bütün beynəlxalq görüşlərdə bu məsələyə toxunmuşuq və bunu davam etdiririk. Qarşıdakı prosesdə Ukraynanın ərazi bütövlüyü bizim üçün zəruridir.

Eyni şey suverenliyə də aiddir. Arzumuz odur ki, sülhdə uduzan olmasın və buna görə də sülhün tezliklə əldə olunmasını təmin edək.

Dəyərli dostum sülh tərəfdarı olduğunu bizə açıq və aydın şəkildə bildirir.

Həm xarici işlər nazirinin həmkarı ilə görüşlərində, həm də cənab Putinlə şəxsi görüşlərimdə bildirdik ki, sülhə doğru səfəri təmin edəcəyik və bu məqsədlə addımlar atacağıq.

Ədalətli sülhün mümkün olması üçün güclü olduğunu bildiyimiz ölkələr, şübhəsiz ki, sülh tərəfdarı olduqlarını göstərməlidirlər. Çünki burada o qədər əsir var və bundan başqa bu qədər insan, yüz minlərlə insan həlak olub, öldürülüb.

Deyirlər ki, bu ölümlər indi bitməlidir. Biz Türkiyənin ən yaxın qonşuları olaraq xarici işlər nazirimiz həm şəxsən, həm də həmsöhbətlərimizlə sülhün bərqərar olması üçün ən qısa zamanda addımlar atmaq istəyirik.

Taxıl dəhlizinin yaradılmasını istəməyimizin səbəbi də bu idi. Taxıl dəhlizində də yaxşı nəticələr əldə etmişik. Təəssüf ki, davam edə bilmədik. Bildiyiniz kimi, 30 min ton taxıl göndərilib. Biz vasitəçi idik. Bunun növbəti prosesdə də davam etməsini istəyirik.

Mən cənab Zelenskiyə təşəkkür etmək istəyirəm. Suriyaya taxıl göndərməyə gəlincə, onların bizə göndərdiyi taxılı bizim məşhur dəyirmanlarımızda una çevirib Suriyaya çatdırırıq. Bu, Suriya rəhbərliyini ciddi şəkildə sevindirdi.

Mən də Suriya xalqı adından onlara təşəkkür edirəm. Suriyanın bu çətin zamanda bizim vasitəmizlə, xüsusən də Ukraynadan belə bir fürsət əldə etməsi humanitar və vicdanlı bir vəzifədir. Çox sağ olun, ömrünüz uzun olsun”.

“ABŞ-Rusiya görüşü sürpriz oldu”

Yenidən söz alan Zelenski deyib: “Hər kəsdən çox biz bu müharibənin bitməsini istəyirik. Biz bunun təcili şərtlər daxilində baş verməsini istəyirik. Ukraynasız Ukraynada müharibəni necə bitirmək barədə müzakirə aparıla bilməz.

Səudiyyə Ərəbistanında keçirilən ABŞ-Rusiya görüşü bizim üçün sürpriz oldu. Bunu mediadan öyrəndik. Kimin gedəcəyini bilmirəm. Açığı, mənə çox da maraqlı deyil.

Biz tamamilə açıq və vicdanlıyıq. Səudiyyə Ərəbistanına getməyəcəyəm. Səhv görüntü vermək istəmirəm. Səudiyyə Ərəbistanı ilə danışdıq. Artıq səfərin tarixi martın 10-a təyin edilib. Onlar Amerikaya gələndə biz onları Kiyevdə gözləyirik.

Bu sözlərə görə çox sağ olun, cənab Prezident. Heç bir tərəf cəbhədə silahla bu müharibədə qalib gələ bilməz. Rusiya bunu istədi, amma bacarmadı. Onlar Ukraynaya inanmırdılar, amma bu, bunu sübut etdik. Ukrayna öz müstəqilliyini qoruyub saxladı. Əlbəttə, heç də asan olmadı. Xalqımızın həyatı bahasına çox yüksək qiymət ödədik.

Diplomatiyaya keçid olmalıdır, lakin bu keçid ədalətli sülhə gətirib çıxarmalıdır. Biz gözəl sözlərdən danışarkən buna diqqət etməyinizi istəyirəm. Bu gün bu danışıqları aparan oyunçuların, sülh şərtlərindən danışanların heç biri məhbus mübadiləsini müzakirə etmir. Vəziyyət bunu fəryad edir. İki ölkə arasında nə olursa olsun, sadə insanlar evlərinə qayıtmalıdırlar. Hamı gərəksiz yerə “insanlar ölməsin” deyir, biz bunu minlərlə insan öz evinə qayıtması üçün deyirik. Putin bu müharibəni bitirmək istəyirsə, əsir mübadiləsi olmalıdır.

Ukrayna təhlükəsizlik zəmanətini kimdən almalıdır? Bu qarantiyalar bu dəhşətli müharibənin başa çatması üçün vacibdir. Ona görə yox ki, biz rus ordusundan qorxuruq. Hər tərəfdən ciddi itkilər var. Hər bir insan həyatı qiymətsizdir. Bizim üçün vacib olan təhlükəsizlik zəmanətləridir. Avropa ölkələri və ABŞ bu ümidi Ukraynaya verə bilərdi. Ukrayna NATO-ya üzv olmağa ümid edə bilər. Amma təəssüf ki, ABŞ-dan bu dəstəyi eşidə bilmirik.

Məncə, Rusiyanın böyük istəyi bu nəticəyə bərabərdir. Bu gün cənab Ərdoğanla bu haqda danışdıq. Bu təhlükəsizlik zəmanətləri haqqında danışmaq hələ tezdir. Diplomatiya sürətlənib. Beləliklə, biz təhlükəsizlik zəmanətlərini başa düşməliyik.

Şübhə yoxdur ki, Ukrayna nə qədər çətin olsa da, hüquqi baxımdan Rusiyanın işğal etdiyi ərazilərini heç vaxt Rusiyanın bir hissəsi kimi tanımayacaq. Dombast həmişə bizim bir parçamız olacaq”.

Zelenski ölkəsinin yeni səfirliyi binasının açılışında çıxış edib

Ukrayna prezidenti Vladimir Zelenski ölkəsinin Ankarada yeni səfirliyinin açılışında çıxış edərək deyib: “Biz bir ölkə olaraq sülh istəyirik, müharibənin bitməsini istəyirik. Amma təbii ki, müharibənin bitməsinin müəyyən təhlükəsizlik zəmanətlərinə əsaslanmasını istəyirik. Biz bu təhlükəsizlik zəmanətlərinin ABŞ, Avropa Birliyi və Türkiyə daxil olmaqla bütün Avropa tərəfindən verilməsini istəyirik”, – dedi.

Zelenski, nəticə ilə bağlı daha əvvəl prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanla danışıqlar apardıqlarını və Türkiyənin Rusiya-Ukrayna müharibəsində vasitəçilik rolunu öz üzərinə götürdüyünü bildirib.

Türkiyənin məhbus mübadiləsində köməyinə işarə edən Zelenski “Ukraynalıların evə qayıtması”nın və “ərzaq təhlükəsizliyinin” ölkəsi üçün vacib olduğunu bildirib.

“Türkiyənin səyləri sayəsində biz qida dəhlizi yarada bildik. Amma Rusiya üzündən bu qida dəhlizi pozuldu və bütün dünyada insanlar, xüsusən də bu məhsullara ehtiyacı olanlar ala bilmədilər”, – deyə Zelenski bildirib. dedi.

Qida təhlükəsizliyi üzərində çalışan bütün ölkələrə təşəkkürünü bildirən Zelenski, Afrika ölkələri və Suriyaya tonlarla məhsul göndərildiyini və bunların öz ölkəsindən göndərilməsinin vacib olduğunu bildirib.

“Müharibənin bitirilməyini istəyirik”

Ölkəsinin ərazi bütövlüyünün vacibliyinə diqqət çəkən Zelenski bu sözləri deyib: “Bir ölkə olaraq sülh istəyirik, müharibənin bitməsini istəyirik. Amma təbii ki, o müharibənin sonunun müəyyən təhlükəsizlik zəmanətlərinə əsaslanmasını istəyirik. Biz bu təhlükəsizlik zəmanətlərinin ABŞ, Avropa Birliyi və Türkiyə daxil olmaqla bütün Avropa tərəfindən verilməsini istəyirik”.

Ölkəsinin səfirliyinin binasının açılışı üçün tədbirdə olduğunu xatırladan Zelenski bunun “çox simvolik” olduğunu qeyd edib.

Zelenski açılış mərasimində ölkəsinin və Krım-tatar diasporunun nümayəndələrinin iştirak etdiyini vurğulayaraq, tikinti layihəsi ona təqdim olunanda bu ideyanı dəstəklədiyini bildirib.

Yeni binanın ölkəsinə layiq olduğunu vurğulayan Zelenski, Ukraynanın xarici işlər naziri və Ankaradakı keçmiş səfir Andrey Sibiha da daxil olmaqla bir çox insanın binaya töhfə verdiyinə diqqət çəkib.

Zelenski binanın Ankaraya səfir təyin etdiyi Nəriman Cəlala veriləcəyini bildirib.