Paris Yay Olimpiya Oyunlarının açılışındakı şok səhnələrə bir çox reaksiyalar bunun Qərbin dağılmasının sübutu olduğunu deyir. Bu barədə Macarıstanın baş naziri Viktor Orban da bildirib. Bəs, əgər bu doğrudursa, nə üçün mötədil fransızların və ailələrin özləri tərəfindən bu qədər etiraz və tənqidlər, xüsusən də Fransanın sağ kəsimindən baş verənləri iyrənc və alçaldıcı kimi xarakterizə edən minlərlə tvitlər?

Bununla belə, səhnələr bəzilərinə təxribatçı görünsə də, milyarder İlon Maskın virus adlandırdığı və məhv edəcəyini vəd etdiyi bu fenomeni indi bilirik. Maskın cinsiyyət dəyişikliyindən sonra oğlunu itirməsindən danışması, onun necə aldandığını xatırlaması, necə aldadılması, oğlu üçün ölüm şəhadətnaməsinə imza atması kədərli və təsir edici idi.

Lakin Maskın və olimpiya açılış səhnələrinə qarşı çıxanların mövqeyi Qərbin korlanmış dəyərlərini əks etdirdiyini söyləyənlərə cavabdır. Əksinə, poliseksizm, əzələli kişilərin qadın kimi yarışması və qadın tualetlərinə girməsi kimi tendensiyalara qarşı çıxan daha böyük bir rasional mötədil koalisiya görürük. Ancaq təhsil və özünütəriflə bağlı daha böyük bir məsələ var. İnsanın istədiyi kimi özünü kişi və ya qadın olaraq təsnif edə biləcəyi bir növ dəlilik və psixoz var və bu ikisi arasında cinsi kimliklər yaranır. Hətta yanlış bədəndə doğulduğunu deyən bir qızın iddia etdiyi kimi, özlərini pişik kimi görən insanlar var.

Maskın bəhs etdiyi bu virus Qərb mədəniyyətini əks etdirmir, əksinə onun təzahürüdür. Xüsusilə Fransada kilsənin təzyiqlərinə qarşı inqilablar nəticəsində bütün hədlər aşılmışdı. Fransa Konstitusiyası ifadə, inanc və bidət məsələlərində fərdi azadlığın və toxunulmazlığın aydın ifadəsini ehtiva edir. Bu başa düşüləndir, lakin bu, məsələnin yeganə tərəfi deyil və Olimpiadada baş verənlərin bütün Fransa xalqını təmsil etdiyini düşünən çoxlarını qəzəbləndirdi.

Əslində, unutmaq olmaz ki, Fransa tarixində Volter, Jan Jak Russo, Dekart və başqaları kimi böyük filosoflar olub. Onlar dini fundamentalistlərin sərtliyini alt-üst etdilər və ağlın dəyərini yüksəltdilər, eyni zamanda ağılla əxlaqi və mənəvi dini birləşdirərək sadiq idilər. Onların cəsur qələmlərindən nurlu düşüncələr yaranıb, bəşəriyyəti işıqlandıran şəfəqləri bu gün də davam edir. Volterin ölüm yatağında söylədiyi təsirli sözləri hamıya məlumdur: “Mən Tanrıya inanıram, mövhumata nifrət edirəm, dostlarımı sevirəm, düşmənlərimə isə nifrət etmirəm”.

Bu rasional, humanist, işıqlı düşüncənin törəmələri tənqid və ifadə azadlığına inandıqları halda açılışda baş verənlərə etiraz edən fransız kütlələridir. Bu, bir xalqın ruhunu, xarakterini, tarixini əks etdirmir. Lakin o, heç bir şeyin müqəddəs və toxunulmaz olmadığı post-modern düşüncə mərhələsini əks etdirə bilər. Eyni düşüncəni və ya demək olar ki, eyni münaqişəni ABŞ-da da görürük. Burada da dinin əxlaqi, mənəvi və fəlsəfi anlayışını müdafiə edənlər, o cümlədən dinə inanmayanlar, onu siyasi-ictimai hadisə kimi qəbul edənlərlə evlilik, cinsi əlaqə, cinsiyyət, ailə və iman ilə bağlı bütün köhnə ənənələri keçmişin qalıqları kimi görənlər arasında ziddiyyət yaranır. Sonuncu qrupa görə, adət-ənənələr məhv edilməli və yenidən qurulmalıdır. Keçmişlə bu tam qırılma onu ələ salmağa və aşağılamağa imkan verir. Əgər fikir vermisinizsə, ABŞ-ın vitse-prezidenti Kamala Harrislə keçmiş prezident Donald Tramp arasında indiki seçki yarışında siyasi qarşıdurmanın temperaturu təkcə immiqrasiya və iqtisadiyyatla bağlı deyil, həm də mübahisəli mədəni ideyalara gəldikdə də yüksəlir.

Fikrimcə, dünyamızın yaşadığı xaotik mühitdə ən yaxşı variant Qərb və Şərqdəki mötədil rasionalistlərin variantıdır. Onlar dərin dinin və onun fəlsəfi və bəşəri idrakının dəyərinə, həyatın, xoşbəxtliyin və ümidin dəyərinə inanırlar. Olimpiya oyunlarının açılışındakı bəzi səhnələr də estetik və qəşəng şəkildə əks olunub. Bəs niyə bu ən yaxşı seçimdir? İnsanlar mənəvi ölçüyə ehtiyac duyduqları üçün fövqəltəbii aləmə bağlıdırlar və heç bir hərəkət insanın bu cəhətini aradan qaldıra bilməyib, çünki böyük suallara cavab verə bilməyib. İnsan xoşbəxtliyinin bir hissəsi maddi, bir hissəsi isə mənəviyyatdır. İnsan düşünən, xəyalpərəst bir varlıqdır və daim öz ağlı ilə başqa aləmlərdə yaşayır. Onun şəxsiyyətinin bu cəhətini kəsmək olmaz. Bu səbəbdən dinlər və mənəviyyat hər dəfə tənəzzülə uğradıqda yenidən güclənir. Müasir dünyamızda bir çox insanlar özlərini tənha, narazı və depressiyaya düşərək, dayanmadan işləyən maşının yalnız bir dişi kimi hiss edirlər. Onlar təcridini qırmaq və onlara arxayınlıq və ümid vermək üçün şəfqətli mənəvi əl axtarırlar. Filosoflar etdiyi elə budur – insan qəlbinə səadət və rahatlıq bəxş edən, eyni zamanda çağdaş həyata, müasir elmlə ziddiyyət təşkil etməyən dinin mahiyyətini götürmək.

Bu, Fransada açılış səhnələrinə qarşı çıxanların, Maskın, ABŞ-da respublikaçıların və Qərbin böyük bir hissəsinin düşüncə tərzidir. Bu fikir onları birləşdirir və Qərbdə prinsiplərin, əxlaqın çökməsinin əleyhinə çıxırlar. Bəs niyə bu söz tez-tez təkrarlanır? Mədəni və siyasi məqsədlər üçün təkrarlanır; Tolerantlıq iddiasında olan, ağılı müqəddəsləşdirən, sivilizasiya istehsal edən Qərbin çökdüyünü və ondan heç nə öyrənmək mümkün olmadığını söyləmək nəzərdə tutulur. Dağılmış xalqları təqlid etmək olmaz. Bu, gənclərin içdiyi stəkanlara zəhər atmağın çoxsaylı fəndlərindən biridir.

Lakin diqqətçəkən və ironik olan odur ki, Fransadakı siyasi islam qruplarının rəhbərləri sadəcə olaraq dini düşüncəni yeniləməyə çalışdıqları üçün mötədil ölkələrimizə qarşı təxribatlara əl atsalar da, bu dəfə nə səslərini çıxarır, nə də qəzəblənirlər. Səbəb sadədir, siyasi maraq hər şeydən üstündür. Bu bayramları dəstəkləyənlər onların solçu müttəfiqləri, qəzəblilər isə sağçı düşmənləridir. Onlara gəlincə, siz onlardan iman və siyasi maraq arasında seçim etmələrini istəsəniz, hansı onlar üçün daha ağır olardı? Cavab məlumdur; İsanın xarakterini çılpaq bədənini mavi rəngə boyayan homoseksual oynasa belə, güc və maraqlar birinci yerdədir!