Böyük Britaniyanın lideri Baş nazir Keyr Starmer, partiyasının qələbəsi ilə ümumi seçkilərdə qalib gəlib, lakin böyük əksəriyyətini təşkil edən İşçi Partiyasının son vergi siyasəti orta sinfə qarşı amansız müharibəyə başladı. “The Telegraph”ın baş redaktoru Olister Hit (Allister Heath) öz təhlili ilə məsələni gündəmə çıxartsa da, hökumətin tətbiq etdiyi büdcə planının İngiltərə tarixində nadir uğursuzluğa şahidlik edəcəyi qənaətindədir.

***

Britaniyanın sürətlənən tənəzzülündə dönüş nöqtəsi, şübhəsiz ki, ölkədə hökm sürən favoritizm, qisasçılıq və iqtisadi cəhalət psixologiyası üzərində qurulub. Nazirlər Kabinetinin xərcləmə öhdəlikləri mailiyyələşdirildikdə daha çox vergi yığmaq barədə “heç bir planının olmadığını” vəd edən İşçi Partiyası indi, xüsusilə orta təbəqə üçün ağır vergi yükü gələcəyi barədə xəbərdarlıq edir.

Hit partiyanın vəziyyətini belə izah edir: “Bu cür iyrənc yalanlar danışmaqdan bezməyən leyboristlər seçiciləri aldatmaqda davam edir. Hökumət həmkarlar ittifaqı dostlarına pul yağdırır və iqtisadiyyatı onlara görə uyğunlaşdırır. Ancaq onun seçimi olmadığına, mühafizəkarlardan miras qalan fiskal qara dəliyin dərhal daha yüksək vergilərlə doldurulmalı olduğuna inanmalıyıq. Bəli, Mühafizəkarlar yararsız idi, lakin Keir Starmer sərvət üzərində sosialist müharibəsi başlatmaq üçün çox şeyə ehtiyac duymadı. Təəssüf ki, Starmerə görə İngiltərə həll olunmamış bir yola girdi və hər şey bitdi.

Solun zənginlər olaraq adlandırdığı, lakin ümumiyyətlə siniflərə görə bölünənlər üçün həyat daha da eybəcərləşib. Bu cür insanlar ipotekanı, uşaq baxımı xərclərini ödəmək və pensiya üçün bir qədər pul saxlamaq üçün mübarizə aparan insanlardır. Başqa sözlə, bəzi ölkələrdə pandemiyadan sonra yaşanan iqtisadi böhrandan sonra yoxa çıxan ORTA SİNİF. Britaniyada leyboristlərin planlaşdırdığı qəsb növünə görə seçilən beş qrup var:

 Gəlir vergisi ödəyicilərinin ən yüksək təbəqəsi (40 faizlik vergi dərəcəsinin tezliklə tətbiq olunacağı 50,000 funt-sterlinqdən və ya daha çox qazanan hər kəs)

Kiçik sahibkarlar

Özəl məktəb valideynləri

Bahalı ev sahibləri

təqaüdçülər

Qordon Braunun ilk büdcə planlamasında pensiya fondlarına qarşı təzyiqləri ölkə tarixində baş nazir tərəfindən indiyə qədər qəbul edilmiş ən dağıdıcı qərarlardan biri idi. Böyük Britaniya şirkətlərindən dividendlər üzrə aldıqları 20-lik vergi kreditini ləğv etməklə pensiya fondlarının gəlirlərini məhv etdi. Bu pensiya planlarını ölümcül şəkildə sarsıtdı və bir çox gözlənilməz fəlakətlərə səbəb oldu.

Ölkənin vergi məcəlləsindəki sonuncu əsas boşluq işçi və işəgötürənin pensiya büdcəsinə ödəmələrinə görə  vergi endirimi ildə 66 milyard funt sterlinq təşkil edir. Bunun yalnız üçdə biri (22 milyard funt sterlinq) ödənilən pensiyalara görə vergi ilə əvəzlənir. Vergi endiriminin təqribən 53 faizi gəlir vergisi ödəyicilərinin ilk beş hissəyə keçib ki, bu da Fabianlara (Fabian hərəkatı – Demokratik sosializm prinsiplərini inqilabi üsullarla deyil, mərhələli və islahatlarla inkişaf etdirməyi hədəfləyən Britaniya sosialist hərəkatı) qarşı çox ədalətsizdir.

Siyasətlə planlaşdırılır:

Vergi güzəştlərinin 25-30%-ə qədər azaldılması

Təqaüdçülərin öz hesablarından çıxara biləcəkləri vergisiz birdəfəlik məbləği kəskin şəkildə azaldılması

Fərdi pensiya gəlirləri üçün dövlət sığortası

Pensiya töhfələri üçün işəgötürənin milli sığortasına tutulma tətbiq edilməsi

Vərəsəlik kimi pensiya aktivləri daxilindəki mənbələrdən gəlir vergisinin toplanması

Hazırda proqnozlaşdırıla bilən nəticələr:

Vergi daxilolmalarında böyük artım

Dövlət sektorunun son pensiya planlarını qorumaq üçün xüsusi imtiyazlar

Avtomatik qeydiyyat çərçivəsində işəgötürənin qazancının 3 faizdən 7-ə qədər artırılması

İllərə görə maaş artımını dayandırmaq

Bu və buna bənzər təkliflər iqtisadiyyatın təməl daşı olan İngiltərənin vergi ödəyiciləri ordusu üçün fəlakət olardı. Niyə Britaniyada qalmaqdan əziyyət çəkirsiniz? Buna görə də plan qismən geri çəkildi, lakin “Fabian planı” tabuta son mismar olacaq. Vergi ödəyicilərinin ilk beşdə biri də Rivzin kapital mənfəət vergisini artırmaq, bəlkə də dərəcəsini gəlir vergisi ilə uyğunlaşdırmaq, həmçinin vərəsəlik vergisinin əhatə dairəsini genişləndirmək qərarının ağır yükünü daşıyacaq. Bir az daha yüksək gəlirə malik olanlar artıq Rivzin özəl məktəblərə qarşı sinif müharibəsi ilə üzləşirlər və bir çox peşəkarlar, yəni başqa ölkələrdən Böyük Britaniyaya gələn qeyri-rezident işçilər Londonu tərk etdikcə ölkədə iqtisadi imkanların azaldığını görəcəklər.

Qış yanacaq müavinətinin götürülməsi ilə sarsılan pensiyaçılar yenidən zərbə ala bilər: “Xəzinədarlıq hələ də çalışan təqaüdçüləri Milli Sığorta haqlarını ödəmək istəyər”, – deyən baş redaktor Olister Hit də, təhlil məqaləsində qorxusunu belə izah edir: “Bələdiyyə vergisi yenidən qiymətləndirildi və milyonlarla ailəyə daha yüksək hesablar göndərilməyə başlandı. Ola bilsin ki, hətta möhür rüsumları da əmlak vergisinə çevrilib, evlərə mütənasib illik vergi ilə əvəz edilib. Nəticədə mən çox qorxuram ki, bütün bunlar yüz minlərlə varlı, lakin nağd pulu olmayan ev sahiblərini evlərini satmağa məcbur edəcək”.