vaxtlı-vaxtında oxuyun! Çərşənbə, 18 sentyabr 2024
1 ABŞ dolları 1 USD = 1.7 AZN
1 Avro 1 EUR = 1.6977 AZN
1 Rusiya rublu 1 RUB = 0.0272 AZN
1 İngiltərə funt sterlinqi 1 GBP = 1.9671 AZN
1 Türkiyə lirəsi 1 TRY = 0.0914 AZN
Əbülfəz Elçibəy (1938 - 2000)

«Dil uğrunda mübarizə millətin son - ölməmək mübarizəsidir»

Əbülfəz Elçibəy (1938 - 2000)
MÜBHƏM  
00:46 | 12 sentyabr 2024 | Cümə axşamı Məqaləyə 234 dəfə baxılıb Şriftin ölçüsü Xəbərin şriftini kiçilt Xəbərin şriftini böyüt

“Belə bir şey gözləmirdik”

NASA bir-birinə çox yaxın olan nəhəng qara dəliklər aşkar edib

ELŞAD

MÖVZU İLƏ ƏLAQƏLİ

NASA bir-birinə əvvəlkindən daha yaxın olan iki superkütləli qara dəlik aşkar edib. Qara dəliklər normal olaraq qaranlıq kosmosda görünməz olsalar da, ətrafdakı cisimləri udub parçalayarkən ortaya çıxan işıq sayəsində onları tutmaq mümkün olub.

Aktiv qalaktik nüvələr adlanan qara dəliklər ətrafdakı qaz və tozları udaraq nəhəng səviyyələrdə işıq yayırlar. Qalaktikaların mərkəzində olan bu strukturlar bəzən bütün qalaktikadakı ulduzların işığını kölgədə qoya bilir. “Hubble” Kosmik Teleskopu 800 milyon işıq ili uzaqlıqda yerləşən “MCG-03-34-64” adlı birləşən qalaktikaların mərkəzində iki belə qara dəlik aşkar edib.

Bir-birinə çox yaxın, 300 işıq ili uzaqlıqda olan qara dəliklər də birləşmə prosesində idi. Astronomlar bu qərarı “Hubble” qalaktikanın mərkəzindən çıxan üç işıq xəttini müşahidə etdikdən sonra veriblər.

“Harvard-Smithsonian” Astrofizika Mərkəzindən Anna Trindade Falkao əlavə edir: “Biz belə bir şey görəcəyimizi gözləmirdik. Bu, yaxınlıqdakı kainatda adi bir mənzərə deyil və bizə qalaktikada başqa bir şeyin baş verdiyini göstərdi”.

“Hubble”ın optik dalğa uzunluqlarında müşahidəsindən sonra Falcao və həmkarları NASA-nın Çandra Rəsədxanasından istifadə edərək X-şüaları altında qalaktikanı da araşdırdılar.

Tədqiqatlarını sentyabrın 9-da “The Astrophysical Journal”da dərc edən komanda iki işıq mənbəyinin bir-birinə çox yaxın olan superkütləvi qara dəliklər olduğu qənaətinə gəlib.

Tədqiqatçılar öz tapıntılarını təsdiqləmək üçün ABŞ-ın Nyu-Meksiko ştatında yerləşən Çox Böyük Array radio teleskopunun arxivinə də müraciət ediblər. Bu şəkildə tapıntılar üç fərqli dalğa uzunluğunda dəstəklənib.

Radio teleskoplarından istifadə edən astronomlar əvvəllər bir-birinə daha yaxın olan superkütləvi qara dəlikləri müşahidə etsələr də, bunlar müxtəlif dalğa uzunluqlarında təsdiqlənməmişdi.

“Optik, X-şüa və radio dalğa uzunluqlarında parlaq işıq göründükdən sonra, bunların yalnız yaxınlıqdakı qara dəliklər kimi izah edilə biləcəyi qənaətinə gəlmək üçün bir çox şey istisna edilə bilər”, – Falkao izah edir: “Bütün parçaları bir yerə yığdıqda, aktiv qalaktikanın ikili nüvəsinin şəklini alırıq”.

Qalaktikanın mərkəzindəki üçüncü işıq mənbəyinin haradan gəldiyini hələ bilməyən komanda daha çox məlumat lazım olduğunu bildirir.

NASA-nın açıqlamasında iki qara dəliyin bir zamanlar öz qalaktikalarının mərkəzində yerləşdiyi və onların birləşməsi nəticəsində bir-birinə yaxınlaşdığı bildirilir.

Kainatın ilk dövrlərində, qalaktikaların birləşmələrinin daha tez-tez baş verdiyi bu cür hadisələrə daha çox rast gəlindiyi təxmin edilir.

Elm adamları deyirlər ki, ikisi bir-birinin orbitində fırlandıqca onlar məkan-zaman toxumasında qravitasiya dalğaları adlanan dalğalar yaradacaqlar. Qravitasiya dalğaları da qara dəliklərin bir-birinə daha sürətli və daha sürətli yaxınlaşmasına səbəb olacaq.

Tədqiqatçılar deyirlər ki, qara dəliklər yəqin ki, 100 milyon il ərzində yaxınlaşmağa davam edəcək və nəticədə birləşəcək.