NASA alimləri dünən Ayla bağlı yeni sirləri üzə çıxardıqlarını açıqlayıblar. Elm adamları, xüsusilə, göy cisminin içərisinə daha yaxşı baxmaq üçün orbitdə olan kosmik gəmidən toplanmış cazibə məlumatlarını təhlil ediblər.

Bu analiz Ayın yaxın və uzaq tərəflərinin daxili strukturunda kəskin fərq aşkar etdi. Yaxın tərəfdə ərimiş qayalardan ibarət geniş düzənliklər olsa da, uzaq tərəfdəki ay səthi daha möhkəmdir. Ay əvvəlcə ərimiş Yer parçası idi və onun qədim səthinin çox hissəsi lava ilə örtülmüşdü.

Bəzi nəzəriyyələr iki-üç milyard il əvvəl vulkanizmin planetin daxili hissəsində radioaktiv elementlərin yaxın yan mantiyanın dərinliklərində toplanmasına səbəb olan dəyişikliklərə səbəb olduğunu göstərir. Bu araşdırma bu nəzəriyyə üçün bu günə qədər ən güclü dəlilləri təqdim edir.

“Biz aşkar etdik ki, Ayın yaxın tərəfi uzaqdan daha çox uzanır, yəni Ayın yaxın tərəfinin daxili strukturunda uzaq tərəfə nisbətən köklü fərq var”, –NASA-nın Reaktiv Hərəkət Laboratoriyasının Günəş Sistemi Dinamikası Qrupunun direktoru Rayan Park deyib.

Məlumatları ilk dəfə təhlil edəndə nəticələr bizi o qədər təəccübləndirdi ki, buna inana bilmədik. Beləliklə, tapıntıları yoxlamaq üçün bir neçə dəfə hesablamalar apardıq. Bu, cəmi 10 illik işdir.

Tədqiqatların nəticələri “Nature” jurnalında dərc edilib.

Onlar bu nəticələrə Ayın mavi mərmərimizin ətrafında dönərkən cazibə qüvvəsindəki dəyişiklikləri öyrənməyə imkan verən yeni cazibə modelini inkişaf etdirərək əldə ediblər.

Bu dəyişikliklər Yerin qabarma gücünə görə Ayın uzanmasına səbəb olur. Ay Yerdəki qabarmalara səbəb olduğu kimi, Yerin də cazibə qüvvəsi Aya təsir edir.

Tədqiqatçılar 2011 və 2012-ci illərdə Ay ətrafında dövr edən GRAIL missiyasının Ebb və Flow kosmik gəmisinin hərəkəti haqqında məlumatlardan istifadə ediblər.

Tədqiqatın müəllifləri Ayın indiyədək ən ətraflı cazibə xəritəsini yaratmaq üçün superkompüterdən istifadə ediblər. Cazibə xəritəsi Ay boyunca cazibə ölçmələrini göstərir.

Onların nəticələrini araşdıran və digər modellərlə müqayisə edən Parkın komandası Ayın iki yarısının deformasiya dərəcəsində kiçik, lakin gözləniləndən daha böyük fərq tapıb.

Ayrı bir araşdırmada, Mars və Yupiter arasındakı Əsas Asteroid Kəmərində yerləşən Vestanın içini araşdırmaq üçün eyni texnikadan istifadə ediblər. Alimlər tapıblar ki, əvvəlki nəzəriyyələrdən fərqli olaraq, Vesta çox güman ki, kiçik bir nüvəyə malikdir və ya heç yoxdur. Onlar bu yaxınlarda Yupiterin vulkanik peyki Io-da oxşar texnika tətbiq edərək, odlu ayın qlobal maqma okeanına ev sahibliyi etmək ehtimalının az olduğunu göstərdilər.

“Qravitasiya planetin daxili hissəsini araşdırmaq üçün istifadə edilə bilən unikal və əsas xüsusiyyətdir”, – Park deyib.

“Texnikamız səthdən məlumat tələb etmir. Biz kosmik gəminin hərəkətini çox dəqiq şəkildə izləməliyik ki, içindəkilərin qlobal görünüşünü əldə edək”.