Tramp administrasiyasının büdcə tələbi ilə tanış olan insanlar xəbərdarlıq ediblər ki, NASA-nın elm proqramları 2026-cı maliyyə ilində 50 faiz büdcə kəsilməsi ilə üzləşə bilər.

Mənbələr bildirirlər ki, NASA ABŞ prezidenti Donald Trampın qarşıdan gələn büdcə müraciətində məhv olma səviyyəsində azalmalarla üzləşə bilər.

Donald Tramp NASA-nı da silkələməyə başlayıb. İlon Maskın rəhbərlik etdiyi Hökumətin Səmərəliliyi Departamentinin (DOGE) üzvləri müqavilələri və xərcləri nəzərdən keçirmək üçün keçən ay kosmik agentliyin obyektlərinə olublar. Ağ Ev, həmçinin, 1000-ə yaxın sınaq müddətində olan federal işçinin kütləvi ixtisarını son anda dayandırdı. İki gün əvvəl Tramp administrasiyasının qanun layihəsi ilə tanış olan bir çox mənbə, NASA-nın Elm Missiya Müdirliyi vasitəsilə həyata keçirilən elm proqramlarının 52 faizinin maliyyə ixtisarı ilə üzləşə biləcəyini söyləyib.

Tramp administrasiyasının qanun layihəsi ilə tanış olan bir çox mənbə “Ars Technica”ya bildirib ki, NASA-nın Elm Missiya Müdirliyi vasitəsilə idarə olunan elm proqramları 2026-cı maliyyə ilində 50 faizlik ixtisarla üzləşə bilər.

Onlar əlavə ediblər ki, NASA ümumilikdə büdcədə təxminən 25 faiz azalma görə bilər.

Kosmik tədqiqatların tərəfdarı olan “Planetary Society” təşkilatı “The Independent”ə bildirib ki, NASA-nın çoxsaylı mənbələri onlara gələn təklifi təsdiqləyib.

Bəyanatda deyilir ki, ixtisarların “ABŞ-da kosmos elminin və kəşfiyyatının məhvinə səbəb olmaqdan başqa heç bir nəticəsi olmayacaq”.

NASA-nın Elm Missiyasının direktoru Nikola Foks Hyustonda jurnalistlərə bildirib ki, təklif olunan büdcə azaldılması ilə bağlı rəsmi məlumat almayıb.

“Hələ büdcə ilə bağlı heç bir məlumatımız yoxdur və mən şayiələrə və spekulyasiyalara əsaslanaraq nəyisə planlaşdırmağa nifrət edərdim”, – deyib.

Kosmik agentliyin 25 milyard dollarlıq büdcəsinin təxminən 30 faizi elm proqramlarına sərf olunur.

NASA-nın son onilliklərdə əldə etdiyi ən mühüm nailiyyətlərdən bəziləri, Qırmızı Planet üzərində uçan “İngenuity” Mars Helikopteri və Plutonu tədqiq edən ilk kosmik gəmi olan Yeni Üfüqlər də daxil olmaqla, elmi proqramları sayəsində mümkün olub.

Mənbələrin bildirdiyinə görə, Büdcə və İdarəetmə Ofisinin (OMB) direktoru Rassell Vout təklif olunan büdcə azaldılmasına rəhbərlik edir.

2023-cü maliyyə ili üçün kölgə büdcəsində, Voutun mühafizəkar beyin mərkəzi olan Amerikanın Yenilənməsi Mərkəzi (Center for Renewing America), karbonun azaldılması sistemləri və iqlim dəyişikliyi proqramlarına “səhvən” xərcləmələri səbəbindən NASA-nın elm proqramlarının 50 faiz azaldılmasını təklif edib.

Lakin təklif olunan ixtisarlar Trampın kosmosun kommersiyalaşdırılması və Marsda Amerika bayrağının sancılması hədəfləri ilə ziddiyyət təşkil edir.

Prezidentin NASA-nın büdcəsi ilə bağlı təklif etdiyi tələblər Konqreslə danışıqlar üçün sadəcə başlanğıc nöqtəsidir.

Nümayəndələr Palatasının Təxsisatlar Komitəsində ən yaxşı respublikaçı olan Oklahoma nümayəndəsi Tom Koul daha əvvəl jurnalistlərə Trampın büdcə təklifinin üç aya qədər gecikdirilə biləcəyini söylədi.

Koul, aprelin sonu – mayın əvvəlinə qədər büdcə tələbini gözləmədiyini deyib.

“The Independent” əlavə məlumat üçün NASA və Ağ Evlə əlaqə saxlayıb.