Avstraliyada fəaliyyət göstərən biotexnologiya şirkəti “Actinogen Medical”, “Alzheimer” xəstəliyinə qarşı hazırladığı dərmanla ümidverici addım atıb.

Şirkətin “Xanamem” kimi tanınan və hazırda rəsmi adı “Emestedastat” olan dərmanı hazırda həm təhlükəsizlik, həm də effektivlik baxımından 100 könüllü üzərində sınaqdan keçirilir. Klinik sınaqların aralıq nəticələrinin 2026-cı ilin əvvəlində açıqlanması gözlənilir.

Şirkət artıq on ildən çoxdur ki, dərmanın inkişafı üzərində işləyir. Edinburq Universitetinin tədqiqatçıları tərəfindən ilk dəfə kəşf edilən aktiv maddə təkcə “Alzheimer”də deyil, depressiya kimi digər nevroloji xəstəliklərdə də fayda verə bilər.

“Actinogen” şirkətinin baş direktoru Stiven Qurlay bu dərmanı “Alzheimer” xəstəliyinə qarşı “müqəddəs grail” kimi təsvir edir. Dərman hazırda Avstraliya və ABŞ-da 35 fərqli mərkəzdə sınaqdan keçirilir.

Hazırkı “Alzheimer” dərmanları ümumiyyətlə beyindəki amiloid lövhələrinə və ya protein yataqlarına diqqət yetirsə də, yeni dərman tamamilə fərqli bir yanaşma təklif edir. Hədəf beynin əsas stress hormonu olan kortizoldur.

Essen Universiteti Xəstəxanasının Nevrologiya Direktoru Kristof Klinşnitz, bu yenilikçi mexanizmin həyəcan verici olduğunu ifadə edərək, “Alzheimer xəstələrində, xüsusilə yaddaşla əlaqəli beyin bölgələrində kortizol səviyyələri yüksəlir. “Xanamem” kortizol istehsalını artıran bir fermenti bloklayaraq bu balanssızlığı düzəltməyi hədəfləyir”, – deyib.

Köln Universitetinin Psixiatriya və Psixoterapiya Klinikasının direktoru professor Frank Yessen ehtiyatlıdır.

“Hazırda bu dərmanın həqiqətən də təsirli olub-olmadığı bəlli deyil. O, bir çox müxtəlif xəstəliklər üçün sınaqdan keçirilir. Yalnız nəticələr onun “Alzheimer” xəstəliyinə təsirini üzə çıxaracaq”, – Yessen “BİLD” qəzetinə deyib.

Dərman indiyə qədər yalnız təhlükəsizliyini ölçən 1-ci Faza tədqiqatından keçmişdir. Yəni ciddi yan təsirlərin olub-olmaması qiymətləndirilib.

Mütəxəssislərin fikrincə, yüzüncü xəstənin tədqiqata daxil edilməsi müsbət əlamətdir. Ciddi yan təsirlər olsaydı, yəqin ki, bu mərhələyə çatmazdan əvvəl tədqiqat dayandırılardı.

Buna baxmayaraq, mütəxəssislər dərmanın bəzi xəstələrdə erkən mərhələdə yaddaşa müsbət təsir göstərdiyini vurğulayırlar, lakin bunun geniş miqyaslı tədqiqatlarda qəti şəkildə sübuta ehtiyacı var. Bu proses illər çəkə bilər.