Tədqiqatçılar hesablama gücünün sıçrayışının istehsal və naqillərin optimallaşdırılmasından sonra olduğunu deyirlər.

Çin alimləri yeni superkeçirici kvant kompüter prototipini nümayiş etdirərək, bunun prosessorların tamamilə yeni dövrünə yol aça biləcəyini iddia ediblər.

Çin Elm və Texnologiya Universitetinin (USTC) tədqiqatçıları bildiriblər ki, bu kvant kompüteri ən sürətli superkompüterdən 1 katrilyon (1015) dəfə daha sürətli işləyir.

“Physical Review Letters” akademik jurnalında yeni bir araşdırmada təsvir edilən kvant prosessorunun “Google”un son təcrübəsindən 1 milyon dəfə daha sürətli olduğu müəyyən edilib.

Dünya alimləri klassik kompüterlər üçün mümkün olmayan tapşırıqları yerinə yetirə bilən kvant kompüterləri yaratmağa çalışırlar.

Kvant kompüterlərini sınaqdan keçirmək və müqayisə etmək üçün qızıl standart halına gələn bir vəzifə “təsadüfi dövrə seçmə” (RCS) problemidir.

“Bu proses (RCS) kvant sistemlərinin hesablama üstünlüyünü vurğulamaq qabiliyyətinə görə intensiv tədqiqatların mərkəzinə çevrildi”.

“Google”un “Sycamore” və Çinin “Zuchongzhi” tədqiqat qrupları dünyanın ən yaxşı kvant kompüterlərini yaratmaq üçün şiddətlə rəqabət aparan iki güc mərkəzidir.

Məsələn, “Google”un əsasını qoyduğu “Sycamore” prosessoru 200 saniyə ərzində təsadüfi dövrə seçmə tapşırığını yerinə yetirərək 2019-cu ildə bir meyar təyin etdi. Bu, o dövrdə dünyanın ən sürətli superkompüterində simulyasiya etmək təxminən 10.000 il çəkəcək bir iş idi.

USTC-nin yeni kvant kompüteri “Zuchongzhi-3”, “Google” tərəfindən 2024-cü ilin oktyabrında dərc olunan ən son nəticələrdən 10 qat daha yaxşı performans göstərdi.

Çin alimləri “Zuchongzhi-3”ün dünyanın ən güclü superkompüterini 10-15 dəfə üstələyən hesablama sürətinə malik olduğunu və bununla da kvant hesablama üstünlüyündə yeni bir meyar qoyduğunu bildiriblər.

“Bu tapşırığın ən güclü klassik superkompüter olan “Frontier”də yerinə yetirilə bilməyəcəyi proqnozlaşdırılır və bu tapşırığın təkrarlanması üçün təxminən 5,9×109 il tələb olunur”, – deyə alimlər yazıblar.

Tədqiqatçılar araşdırmada, “Biz “Google”un əvvəllər əldə etdiyindən daha böyük miqyasda təsadüfi dövrə seçmələrinə uğurla nail olduq, klassik və kvant hesablamaları arasında hesablama imkanlarında fərqi daha da genişləndirdik”, – yazıb.

Alimlər hesablama gücündə bu sıçrayışın prosessorun istehsalını və naqil sxemini optimallaşdırdıqdan sonra baş verdiyini deyirlər.

Ən son tapıntılar kvant kompüterləri üçün aparat yaradılmasında irəliləyişin sübutudur deyən tədqiqatçılar, bunun dərman kəşfi və süni intellekt üçün qabaqcıl prosessorlara yol aça biləcəyini əlavə ediblər.

Bizim işimiz təkcə kvant hesablamalarının sərhədlərini irəlilətmir, həm də kvant prosessorlarının mürəkkəb real dünya problemlərinin həllində əsas rol oynadığı yeni dövrə yol açır.