“Google”, delfinlərlə danışa biləcəyinə ümid etdiyi süni intellekt modeli hazırlayıb. Delfinlər yüksək intellektli canlılardır və qruplarda işləyə, bir-birlərinə yeni bacarıqlar öyrədə və bənzərsiz səsləri ilə ünsiyyət qura bilirlər.

Elm adamları uzun müddətdir ki, fit və klik kimi çıxardıqları səslərlə bu heyvanların bir-birlərinə nə dediklərini anlamağa çalışırlar.

Qeyri-kommersiya təşkilatı “Wild Dolphin Project” (WDP) 40 ildir ki, Baham adalarında Atlantik xallı delfinləri izləyir, audio və video yazılardan ibarət geniş arxiv hazırlayır. Tədqiqatçıların bunların təhlili nəticəsində məlum olub ki, delfinlər bir-birini çağırarkən ad funksiyasını yerinə yetirən fitlərdən, həmçinin döyüşərkən çıxardıqları səslərdən istifadə edirlər.

Elm adamları nəzəri cəhətdən bu məməlilərlə əlaqə qurmağın mümkün olduğunu düşünsələr də, bu günə qədər kifayət qədər texnoloji inkişaf həyata keçirilməyib. Lakin “OpenAI”nin “ChatGPT” və “Google”un “Gemini” kimi böyük dil modellərinin inkişafı hər şeyi dəyişdi.

Bu dil modellərinin arxasında duran mexanizmlərin delfin nitqini başa düşmək üçün istifadə edilib-edilməməsi ilə maraqlanan WDP, onlara geniş arxivini təqdim etmək üçün “Google” və Corciya Texnologiya İnstitutu ilə birləşdi.

Nəhayət, Əkizlər sistemi ilə işləyən “DolphinGemma” adlı süni intellekt modeli ortaya çıxdı.

Əkizlər və “ChatGPT” kimi modellər məşq zamanı bir cümlədə hansı sözün sonra gələcəyini təxmin etməyə çalışırlar. Böyük bir verilənlər toplusunda öyrədilmiş bu alətlər düzgün proqnoz verənə qədər proses davam edir. Ən yaxşı təlim proseslərindən keçən modellər insanlar kimi cümlələr yarada bilirlər.

“DolphinGemma” eyni şeyi delfin səsləri ilə edir. Model əvvəlcə səs daxiletmələrini qəbul edir və şərh edir və gələcək ehtimal olunan səsləri proqnozlaşdırır.

“DolphinGemma” nisbətən kiçik, böyük dil modelidir və bu proqnozları idarə etmək üçün 400 milyon parametrə malikdir. Məsələn, “GPT 3”də 175 milyard, “ChatGPT 4”də isə 1,76 trilyon parametr var.

“Google” bildirir ki, “DolphinGemma” WDP-nin araşdırmasında istifadə etdiyi “Pixel” telefonlarında işləyə bilər.

Bu yay başlaması planlaşdırılan tədqiqatlarda araşdırmaçılar bu modeldən səs modellərini müəyyən etmək, gizli strukturları və bəlkə də delfin ünsiyyətindəki mənaları aşkar etmək üçün istifadə etməyə ümid edirlər. Nəhayət, məqsəd bu məlumatlar əsasında lüğət yaratmaqdır.

Alimlər qarşılıqlı ünsiyyət üçün “CHAT” adlı sistem də hazırlayıblar. Bu sualtı kompüterin məqsədi delfinlərlə ümumi lüğət yaratmaqdır.

Komanda “CHAT” tərəfindən yaradılan süni fitləri delfinlərin bəyəndiyi xüsusi obyektlərlə əlaqələndirməyi hədəfləyir. Alimlər ümid edirlər ki, zaman keçdikcə delfinlər bu obyektləri tələb edərkən adətən istifadə etmədikləri “CHAT” tərəfindən çıxarılan səslər çıxarmağa başlayacaqlar.

Əgər belə bir şey varsa, son məqsəd delfinlərin dilində danışmaqdır. Elm adamlarının bunun baş verməsi üçün hələ uzun bir yol var, lakin böyük dil modelləri prosesi xeyli sürətləndirə bilər.