Alimlər atma antiviral preparatın meymunların Ebola infeksiyasından ölməsinin qarşısını uğurla aldığını aşkar ediblər. Bu inkişaf gələcəkdə ölümcül virusun yayılmasının qarşısını ala bilər.

Ölümcül Ebola virusu insanlar və qeyri-insan primatlar üçün son dərəcə ölümcüldür, yoluxmuş şəxslərdə ölüm nisbəti təxminən 90 faizdir.

Məsələn, 2013-2016-cı illərdə Qərbi Afrika Ebola virusu xəstəliyi (EVD) epidemiyası 28,600 yoluxmuş insandan 11,325-in ölümünə səbəb olub, 2018-2020-ci illər arasında Konqo Demokratik Respublikası və Uqandada baş verən başqa bir epidemiya 3348 xəstədən 2,299 nəfərin ölümünə səbəb olub.

Tədqiqatçılar deyirlər ki, antikor əsaslı müalicələr heyvanlar və insanlar üzərində aparılan sınaqlarda müəyyən müvəffəqiyyətlər göstərsə də, preparatın saxlama tələbləri epidemiyalara nəzarət etmək üçün əhəmiyyətli problemlər yaradır.

Buna görə də, resursların məhdud olduğu ərazilərdə insanların həyatını xilas etmək və virusun yayılmasına nəzarət etmək üçün tez və geniş şəkildə istifadə oluna bilən atma həblərin hazırlanmasına ehtiyac var.

“Atma antiviral preparatların parenteral yolla tətbiq olunan dərmanlarla müqayisədə tədarük, saxlama, paylama və tətbiq asanlığı kimi bir sıra üstünlükləri var”.

Obeldesivir (ODV) dərmanı əvvəllər məruz qaldıqdan 24 saat sonra qəbul edildikdə, Ebolanın aid olduğu filovirus ailəsi də daxil olmaqla, müxtəlif RNT viruslarına qarşı geniş fəaliyyət göstərdiyi aşkar edilmişdi.

Lakin əvvəlki araşdırmada alimlər virusu makakalara əzələdaxili yolla vermişlər ki, bu da xəstəliyin daha sürətli gedişinə səbəb olub, dərmanın təsirini izləməyi çətinləşdirib.

“Science Advances” akademik jurnalında dərc olunan son araşdırmada tədqiqatçılar ODV-nin selikli qişa vasitəsilə Ebola virusunun yüksək güclü Makona variantına məruz qalan rezus-makakaların 100 faizini qoruduğunu aşkar ediblər.

Beş rezus və beş xərçəng yeyən makaka məruz qaldıqdan 24 saat sonra başlayaraq 10 gün ərzində gündəlik ODV qəbul edib, üç meymun isə nəzarətçi kimi xidmət edib.

Alimlər müəyyən ediblər ki, ODV rezus-makakalarda ölümdən 100 faiz, xərçəng yeyən meymunlarda isə 80 faiz ölümdən qorunur.

Xəstəlik virusun tətbiqinin ən son marşrutu altında daha yavaş irəlilədiyi üçün tədqiqatçılar ODV-nin təsir mexanizmlərini də araşdıra bildilər.

Tədqiqatçılar müalicə olunan meymunlarda immun sisteminin T hüceyrələrinin aktivləşməsini təşviq edən zülalların daha yüksək olduğunu aşkar ediblər.

ODV verilən meymunların da daha yaxşı antiinflamatuar təsirlərə malik olduğu və hər hansı ciddi immun reaksiyalarının azaldığı ortaya çıxıb.

Ümumilikdə, tədqiqatçılar deyirlər ki, nəticələr ODV-nin həblər vasitəsilə qəbul olunduğu üçün xəstəliklərdən qorunmaq potensialını dəstəkləyir.

“Bu tapıntılar göstərir ki, ODV müalicəsi həddindən artıq iltihabı azaldır, eyni zamanda adaptiv toxunulmazlığın inkişafına imkan verir və potensial olaraq ölümcül nəticələrin qarşısını alır” dedilər.

Alimlər gecikmiş ODV müalicəsinin immun reaksiyalara necə təsir edəcəyini daha yaxşı başa düşməyə ümid edirlər.