Almaniyada keçirilən sorğuda əksəriyyət həftəlik iş vaxtının tətbiqini dəstəkləyib. Bəs bu sistem işçilərə nə verəcək və işəgötürənlər niyə narahatdırlar?

Almaniyada işçilərin əksəriyyəti həftəlik iş vaxtının tətbiqini dəstəkləyir. “YouGov” araşdırma şirkəti tərəfindən Alman Mətbuat Agentliyi üçün keçirilən sorğuda respondentlərin 38 faizi hökumətin gündəlik maksimum iş saatı əvəzinə həftəlik limitlər tətbiq etmək planlarını alqışladıqlarını bildirib. Hər beş nəfərdən biri (20 faiz) bu dəyişikliyin əleyhinədir. İştirakçıların 37 faizi məsələyə neytral yanaşıb.

***

Həftəlik iş vaxtını dəstəkləyənlərin 82 faizi bunun işçilərə daha çevik olmağa və məsələn, uzun həftə sonlarını planlaşdırmağa imkan verəcəyini bildirib. Tərəfdarların 44 faizi işəgötürənlərin gündə 8 saat qanuni limitdən qurtulmaqla daha çevik planlaşdırma təmin edə biləcəyinə inanır.

Təqribən hər beş promouterdən biri (22 faiz) həftəlik cədvəlin məhsuldarlığı artıracağını düşünür. Əksinə, bu sistemə qarşı çıxanların 66 faizi hesab edir ki, gündəlik iş saatının səkkiz saatdan çox olması məhsuldarlığı aşağı salacaq. Rəqiblərin 61 faizi uzun iş günlərinin işçilər üçün çox yorucu olacağını iddia edir.

***

Almaniyada səkkiz saatlıq iş günü 1918-ci ildən qüvvədədir. Bu model 19-cu əsrdə Britaniya sosial islahatçı Robert Ouen tərəfindən “Səkkiz saatlıq iş, səkkiz saat istirahət, səkkiz saat yuxu” şüarı ilə populyarlaşıb.

Hökumətin koalisiya sazişi biznes və işçilər üçün daha çox çeviklik istəyini vurğulayır. Bu çərçivədə, Avropa iş saatları direktivinə uyğun olaraq gündəlik deyil, həftəlik iş saatlarına keçmək planlaşdırılır. Bu tənzimləmə ailə və iş həyatını daha yaxşı uzlaşdırmaq məqsədi daşıyır.

***

Bir iş həftəsi modeli, məsələn, həftədə beş gün, gündə səkkiz saat əvəzinə həftədə dörd gün, gündə on saat işləməyi mümkün edə bilər. Sorğu 14-16 may tarixləri arasında 2027 nəfərlə aparılıb. Respondentlərin 37 faizi bərabər maaşla həftədə dörd gün, gündə on saat işləməyə, 28 faizi isə ənənəvi beş günlük səkkiz saatlıq modelə üstünlük verib.

Səkkiz saatlıq günə üstünlük verənlərin 60 faizi bu vaxtın məhsuldar və diqqətli iş üçün kifayət olduğunu və daha uzun saatların işləməsinin performanslarını aşağı salacağını deyir. Onlar həmçinin gün ərzində ailələrinə, hobbilərinə və istirahətlərinə daha az vaxt ayıracaqlarından narahatdırlar.

Gündə dörd gün on saat işləyənlərin 80 faizi daha çox istirahət günlərinin olacağını iddia edir. Bu qrupun 43 faizi iş-həyat balansının bu yolla daha yaxşı qurulacağını düşünür. Hər beş nəfərdən biri bu üsulun məhsuldarlığı artıracağına inanır.

***

Lakin işəgötürən tərəfi bu modeldən daha uzaqdır. İş dünyasına yaxın olan Kölndə yerləşən Alman İqtisadiyyat İnstitutu (IW), 2025-ci ilin mart ayında dərc etdiyi araşdırmada şirkətlərin yalnız 20 faizinin bu sıxılmış müddətlə eyni iş səmərəliliyinin əldə edilə biləcəyinə inandığını bildirdi. Bir çox işəgötürən hesab edir ki, bu model beşinci günü əhatə etmək üçün əlavə işçi qüvvəsi tələb edəcək və bu, kadr xərclərini artıracaq.