2025-ci ilin ilk yarısı Avropa aviasiya sektoru üçün ciddi sınaqlarla başladı. Xüsusilə Almaniyanın Münhen Hava Limanı, uçuşların ləğvi göstəricilərində təkcə ölkə daxilində deyil, bütün Avropada ön sıralara çıxdı. Bəs bu rəqəmlər nə deyir? Məsələ təkcə hava limanı menecmenti ilə bağlıdır, yoxsa sistematik böhranın əlamətlərini göstərir?

Münhen Hava Limanında uçuşların təxminən 1,3%-nin ləğv olunması ilk baxışda kiçik faiz kimi görünə bilər. Lakin gündəlik yüzlərlə reysin həyata keçirildiyi bir limanda bu, hər gün onlarla uçuşun təxirə salınması və ya tamamilə ləğvi deməkdir. Frankfurt və Berlin kimi digər iri hava limanlarında da bu göstəricilər narahatlıq doğurur.

Bu ləğvlər, ilk növbədə, aviasiya sektorundakı resurs çatışmazlığının nəticəsidir: pilot və texniki heyət çatışmazlığı, təmir-texniki gecikmələr, təbii şəraitlə bağlı risklərin idarəolunmazlığı və logistika sistemindəki pozulmalar.

Gecikmələr: Yeni normaya çevrilən böhran

Daha narahatedici göstərici isə uçuş gecikmələrinin kəskin artmasıdır. Məsələn, Berlin Hava Limanında 30%-ə yaxın reysin gecikməsi o deməkdir ki, üç sərnişindən biri vaxtında uçmur. Bu isə turizm, biznes səfərləri və ticarət yükdaşıması baxımından böyük zərərlər deməkdir.

Gecikmələr təkcə sərnişin narahatlığı ilə yekunlaşmır. Bu, ölkələrin turizm imicinə, hava nəqliyyatı şirkətlərinin etibarına və iqtisadi itkilərə də təsir edir. Hər gecikmiş uçuş bilet haqlarından tutmuş əlavə yanacaq sərfinə, ekipajların artıq iş saatlarına və əlavə otel xərclərinə qədər zəncirvari itkilərə yol açır.

Almaniya niyə liderdir?

Almaniyanın bu statistikada ilk sıralarda olması təəccüblü görünə bilər, axı burası aviasiya texnologiyası və hava nəqliyyatının nizam-intizamı ilə tanınır. Lakin əslində bu, həm də yükün böyüklüyü ilə izah olunur. Frankfurt, Münhen və Berlin hava limanları Avropanın əsas transfer mərkəzləridir. Yəni hər gecikmə və ya ləğv, daha geniş şəbəkədə domino effekti yaradır.

Bundan əlavə, Almaniyanın hava məkanına Avropa İttifaqının genişmiqyaslı hava nəqliyyat planları, sərhədsiz hava sahəsi siyasəti və beynəlxalq reys sıxlığı da təsir göstərir. Sadə dillə desək, Almaniyanın hava limanları bütün qitə üçün kritik düyün nöqtəsidir.

Səbəb sadəcə “yay sıxlığı” deyil

Mövsümi faktorlar – yayda artan turizm axını, iqlim dəyişiklikləri nəticəsində hava şəraitinin dəyişkənliyi, tətildə olan personal səbəbindən əməliyyatların ləngiməsi – təbii ki, təsirlidir. Lakin bu təhlillər göstərir ki, əsas problem strukturaldır. Pandemiyadan sonra sürətlə bərpa olunmağa çalışan aviasiya sektoru, təəssüf ki, bu qədər sürətə hazır deyil.

Avropa səmasında yeni prioritetlərə ehtiyac var

Almaniya və bütövlükdə Avropa aviasiyası, 2025-ci ilin ilk yarısında aldığı bu siqnalı dəyərləndirməlidir. Bu yalnız logistik problem deyil – bu, strateji planlamanın və texniki potensialın real vəziyyətinin göstəricisidir.

Yeni texnologiyalar (AI əsaslı logistik idarəetmə, avtomatik uçuş planlaşdırması və sərnişin məlumat sistemləri), gücləndirilmiş əmək resursları və daha çevik fövqəladə hallara reaksiya sistemləri olmadan bu böhranlar təkrarlanacaq.

Yoxsa yaxın illərdə “təyyarəyə minmək” Avropada bir şansa çevriləcək...