UNESCO bildirir ki, Taliban hakimiyyəti ələ keçirdikdən sonra ən azı 1,4 milyon qızın orta təhsil almaq imkanından məhrum edilib. Əfqanıstanın keçmiş prezidenti Həmid Kərzai ölkənin müstəqilliyinin 105-ci ildönümündə Talibana qızları və qadınları yenidən təhsilə cəlb etmək üçün növbəti dəfə çağırış edib.

“Bu qürurlu gündə mən bir daha müvəqqəti hökumətdən həqiqətən müstəqil və özünü təmin edən Əfqanıstan üçün məktəb qapılarını mümkün qədər tez açmağı xahiş edirəm”, – Kərzai deyib.

2021-ci ildə hakimiyyətə gələn Taliban, qızların 6-cı sinifdən başlayaraq təhsil almasını onların şəriət və İslam qanunlarının şərhinə uyğun gəlmədiyini əsas gətirərək qadağan edib. Məktəblər oğlanlar və ya yetkin kişilər üçün bağlamayan rejim qızlar və qadınlar üçün sinif otaqları və şəhərciklər açmaq üçün heç bir addım atmayıb.

Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhsil, Elm və Mədəniyyət Təşkilatı (UNESCO) Talibanın hakimiyyəti ələ keçirməsindən bəri ən azı 1,4 milyon qızın qəsdən orta təhsil almaq imkanından məhrum edildiyini və bu rəqəmin 2023-cü ilin aprelindən etibarən artacağını və daha çox qızın yaşa çatacağını bildirib.

2021-ci ilin avqustunda NATO-nun rəhbərlik etdiyi hökumətin süqutundan qısa müddət sonra keçmiş Əfqanıstan lideri deyib ki, o, Talibanı şəhərə “əhalini qorumaq və arzuolunmaz ünsürlərin talan etməməsi halında ölkə və şəhərin xaosa düşməsinin qarşısını almaq üçün”, çağırıb.

Kərzai 11 sentyabr hücumlarının ardınca Taliban rejimi ilk dəfə devriləndən sonra 13 il Əfqanıstan prezidenti vəzifəsində çalışıb. 2024-cü ilin aprelində İranın Əfqanıstandakı səfiri və xüsusi nümayəndəsi Həsən Kazemi Kumi ilə görüşdə keçmiş prezident qızların təhsilinin vacibliyini vurğulayıb.

Kərzai deyib ki, müstəqillik böyük şərəfdir və Əfqanıstanın azadlığı qorunmalıdır. Kərzai ölkənin gələcəyinin şübhəsiz gələcək nəsillərin təhsilindən asılı olduğunu bildirib və Talibandan bu tələbi yerinə yetirməsini istəyib. Kərzay onu da bildirib ki, Əfqanıstanın güclü tərəfləri təhsil, birlik və milli harmoniyadır.

Lakin UNESCO-nun son məlumatları göstərir ki, Taliban 2021-ci ilin avqustunda Kabilə nəzarəti ələ keçirdikdən sonra ibtidai təhsilə çıxış da çöküb, məktəbə gedən qız və oğlanların sayı 1,1 milyon nəfər azalıb.

UNESCO-nun məlumatları göstərir ki, 2019-cu ildə Əfqanıstanda 6,8 milyon qız və oğlan ibtidai məktəbə getdiyi halda, 2022-ci ildə bu rəqəm 5,7 milyona enib.

Təşkilat bildirib ki, məktəbə qəbulun azalması Talibanın qadın müəllimlərin oğlanlara dərs keçməsini qadağan etmək qərarı ilə əlaqələndirilə bilər və ya iqtisadi vəziyyətin pisləşdiyi bir şəraitdə valideynlərin uşaqlarını məktəbə göndərmək istəyinin azalması ilə izah oluna bilər.

UNESCO bəyan edib ki, “qadağalardan əvvəl məktəbə getməyən qızları da daxil etsək, hazırda ölkədə təhsil hüququndan məhrum edilmiş 2,5 milyona yaxın qız var, bu rəqəm məktəb yaşlı əfqan qızlarının 80 faizinə bərabərdir”.