Ailə münasibətləri məsələsində, evin açarı qadındadır. Bu üzdən evdar xanım anlayışının yerinə, evinin xanımı daha məntiqlidir.

“Evdar qadın” məsələsi Qərb tarixinin bəşəriyyətə zəhərli hədiyyəsidir!

Qərbin mənşəyi olan qədim yunan dövründə qadınlar “evdar qadın” kimi mövqe tuturdular. Qadınlar kişilərdən aşağı, bazarda satıla bilən bir əmtəə kimi qəbul olunurdu.

Məsələn, filosof Aristotel üçün qullar və qadınlar ağalardan və kişilərdən aşağı varlıqlar idi: “Kişilər ağlın və ya zəkanın təbii təcəssümü olduğu halda, qadınlar qullar, barbarlar və aşağı təbəqəni təmsil edir".

Aristotelin zamanında qadın evdə yaşamalıdır, həyatda yeri yoxdur. Həyatın heç bir yerində qadın varlığına icazə verilmirdi. Onlar yalnız bütpərəstlik mərasimləri zamanı evlərindən çıxa bilərdilər. Varlığı və dərəcəsi “sükut”a bərabər tutulan qadın evində həbsdə olan “evdar qadın”dır. Başqa sözlə, “evdar qadın” Qərbin Qədim Yunan dövründən qalan məfhumdur.

Qədim Romada qadınlar müstəqil fiqur deyildi. Qadınlar və qadınlara məxsus olan hər şey kişilərə verilmiş mülk sayılırdı.

Qərbin qaranlıq orta əsrlərində qadınlara qarşı “evə həbs” şəklində təzyiq olmasa da, kilsəyə qarşı qınaq var idi. Dövrün ümumi anlayışına görə, insanlar daha üstün və Tanrının gücünə sahib idilər; qadın kölgə sayılırdı. Əslində, 585-586-cı ildə Fransada xristian din xadimlərinin iştirakı ilə keçirilən Makon Şurasında qadınların insan olub-olmaması müzakirə olunub. Axı, onun “insanlığa xidmət etmək üçün yaradılmış bir insan” olduğuna qərar verilir!

Orta əsrlərin sonlarında “cadu ovlarına” məruz qalanların bəziləri qadınlar idi. Qadın üçün Kilsəyə qarşı olmaq və azğın olmaq “cadugər” olmağa bərabər sayılırdı.

İntibah dövründə “bədən” və “gözəllik” vurğularının ön planda olduğu dövrdə “gözəl qadınlar” bir növ ümumi mülk idi! Bədən özəl olması lazım olmayan bir obyekt idi. Ona görə də “qadınlar” və “çılpaqlıq” ön planda görülürdü. Geyimlər köhnə həyat tərzinin əksidir, çılpaqlıq isə yeni kəşf edilmiş və yaşanmış həqiqətdir.

Müasir dövrə gəldikdə – məsələn, Fransa İnqilabı insanın köləlikdən və deqradasiyadan azad olduğunu elan etsə də, bu vəziyyət qadınları əhatə etmədi. Fransa İnqilabı qadın və kişilərin bərabər təhsil hüququnu rədd etdi.

1938-ci ilə qədər qüvvədə olan Fransa Mülki Məcəlləsində də qeyd olunur ki, fəaliyyət qabiliyyəti olmayan uşaqlar və dəlilər, habelə nikahsız qadınlar qəyyumunun razılığı olmadan heç bir müqavilə bağlaya bilməz.

İngiltərədə London, Oksford və Kembric kimi “qabaqcıl” universitetlərində yalnız Birinci Dünya müharibəsindən sonra qadınlara dərəcə verildi.

ABŞ-da qadınlar ilk dəfə İkinci Dünya Müharibəsi zamanı “evdən kənarda” işə götürüldülər.

Beləcə, “zülmdən zülmə zülmdən həzz alması” istənən Qərb qadınları fürsət tapdıqda “təbii olaraq” hərəkətə keçir və feminizm ortaya çıxır. Qərbdə feminizmin ortaya çıxmasından daha təbii, qaçılmaz bir şey ola bilməz.

Feminizmin prinsiplərindən biri də Qədim Yunan dövründə başlayan “evdən uzaqlaşmaq” və öz ayaqları üzərində dayanmaq üçün “iş qadını” olmaqdır. İndi səhnədə “evdar qadınlar” əvəzinə “işgüzar qadınlar” öz yerini tutur. Nəhayət, tarazlıq pozulur və tədricən “ailənin dağılması” ilə qarşılaşır.

Qadınların evini həyatının ortasına qoyması, onların “evdar qadın” olması, evlərinə qapanması, heç bir işlə məşğul olmaması demək deyil.

Bu gün bütün fəaliyyət sahələrində (pilot, astronavt, mədəniyyət-incəsənət xadimləri, dövlət məmuru, memar, müəllim, həkim, idmanın bütün növləri və s.) kişilər qədər, qadınlara rast gəlirik.

Yəni qadın hər sahədə var, amma əsas bir məfhumda qadın yeri daha yüksəkdə görünür – AİLƏ.

Qadınlar xüsusi-ümumi sahələrdə demək olar ki, hər aspektdə ən yaxşı olmağa diqqət yetirdilər, lakin buna baxmayaraq, ailələri öz mərkəzlərində idi və ailələrini laqeyd qoymadılar. Yəni həm “işgüzar qadın”, həm də “evinin qadını – anası” olmaq anlayışı və gücü var. Qəlbində, ağlında və əməlində QADIN olanlar tələyə düşmüş və həyatın reallıqlarından qopmuş robotlar – “evdar qadınlar” deyillər! Onlar EVİNİN QADINIdırlar.

Bununla belə, ailə balans yalnız qadınlar üçün vacib deyil. Ailə uğurlu olması üçün həm də “evin kişisi” məfhumu da lazımdır. Bu özlüyündə başqa bir məqalənin mövzusudur...