Noyabrın 8-də Konqres seçkilərində gözləniləndən daha yaxşı Demokratik performansı geridə qoyan ABŞ prezidenti Co Bayden Çinlə güclənən rəqabət, Rusiyanın Ukraynaya qarşı müharibəsi və artan gərginlik fonunda Cənub-Şərqi Asiya və Hind-Sakit Okean liderləri ilə diplomatiyanın burulğanlı həftəsinə gedir.

Şimali Koreyadan təxribatlar, Kamboca və İndoneziyaya səfəri zamanı onun məşğul olacağı əsas məqamlar bunlardır: Zirvə görüşləri, ikitərəfli görüşlər Bayden Misirin Şarm Əl-Şeyx şəhərində BMT-nin İqlim Konfransı olan COP27-də iştirak etdikdən sonra şənbə günü səhər Pnom Penə getməyə hazırlaşır.

Kambocada o, ASEAN-ABŞ sammitində, Cənub-Şərqi Asiya Ölkələri Assosiasiyasının liderləri ilə Zirvə və Şərqi Asiya Sammitində (EAS), ASEAN və dialoq tərəfdaşları Avstraliya, Çin, Hindistan, Yaponiya, Yeni Zelandiya, Cənubi Koreya, Rusiya və ABŞ-ın bir qrupunun toplantılarında iştirak edəcək.

O, bu il 10 Cənub-Şərqi Asiya ölkəsi blokunun sədri və 1985-ci ildən Kambocada hakimiyyətdə olan regionun ən uzun ömürlü diktatoru olan baş nazir Hun Sen ilə görüşəcək. Bayden dünyanın 20 ən böyük iqtisadiyyatının liderləri ilə G-20 sammiti üçün bazar günü İndoneziyanın Bali adasına yollanacaq.

Bazar ertəsi o, 2021-ci ildə vəzifəyə başlamasından bəri ilk dəfə Çin lideri Si Tsinpin ilə görüşməyə hazırlaşır.

Bayden sammitin ev sahibi İndoneziya prezidenti Coko Vidodo, həmçinin Böyük Britaniyanın yeni baş naziri Rişi Sunak və bu yaxınlarda vəzifəsinə başlayan İtaliyanın baş naziri Giorgia Meloni ilə görüşəcək.

O, Şimali Koreyanın davam edən təhdidlərini müzakirə etmək üçün Yaponiyanın baş naziri və Koreya prezidenti ilə ikitərəfli və üçtərəfli görüşlər keçirəcək.

Təhlükəsizlik məsələləri

Rusiyanın Ukraynaya qarşı müharibəsi, Çinin Cənubi Çin dənizi və Tayvan boğazında militarizasiyasını artırması, Şimali Koreyanın raket və nüvə təhdidləri Baydenin səfəri zamanı diqqət mərkəzində olacaq, həmçinin iqlim dəyişikliyinin qarşısının alınması, gələcək pandemiyalar və qlobal ərzaq və enerji təhlükəsizliyi kimi transmilli çağırışlar üzrə əməkdaşlıq sahələri müəyyən ediləcək.

Bayden Pekinin Cənub-Şərqi Asiyada nüfuzu ilə rəqabət aparmağa və Moskvanı təcrid etmək üçün koalisiyanı genişləndirməyə çalışdığı üçün bu, çətin diplomatiya olacaq. Bölgədəki ölkələr iqtisadi inkişaf üçün Pekinə güvənirlər, lakin Çinin getdikcə daha güclü hərbi duruşunun qarşısını almaq üçün Vaşinqtonun təhlükəsizlik çətirinə ehtiyac duyurlar.

Bəziləri ABŞ-Çin rəqabətində Rusiyanın balanslaşdırıcı roluna inanırlar.

Sinqapur Milli Universitetinin Li Kuan Yu adına İctimai Siyasət Məktəbinin baş elmi işçisi Evan Laksmanın dediyinə görə, regionun ən böyük narahatlıq mənbəyi Vaşinqton və Pekin arasındakı gərginlikdir.

“Tayvanda fövqəladə vəziyyət ssenarisi olsa və ABŞ Sinqapura, İndoneziyaya və Filippinə giriş tələb etsə, nə olacaq? Girişə icazə verəcəklər və buna görə də bizi çinlilərin çarpazlığına salacaqlar? Bu, regionun hələ cavab vermədiyi bir məsələdir”, – o bildirib.

Bundan əlavə Bayden Şimali Koreyadan artan hərbi manevrlər, o cümlədən raket buraxılışları və Cənubi Koreya ilə sərhədi yaxınlığında hərbi uçuşlar fonunda Asiyada olacaq.

Ağ Evin Milli Təhlükəsizlik Şurasının strateji kommunikasiyalar üzrə direktoru Con Kirbi deyib ki, Bayden regionda olarkən ABŞ Pxenyanın 2017-ci ildən bəri ilk nüvə sınağı keçirməsi kimi Kim Çen İnın daha çox təxribatlarına hazırdır.