Bosniya və Herseqovina, ölkənin iki qurumundan biri olan Serpska Respublikasının (RS) prezidenti Milorad Dodiklə bağlı böhranda dönüş nöqtəsinə çatıb.

“The Guardian”ın təhlilində deyilir ki, ölkə 1992-1995-ci illər Bosniya müharibəsinə son qoyan Dayton sazişlərinin imzalanmasından sonra ən ciddi böhranla üzləşib.

Bosniya və Herseqovina Məhkəməsi fevral ayında elan edib ki, Dodik “Ali Nümayəndəlik Ofisinin (OHR) qərarlarına əməl etmədiyinə” görə bir il həbs və altı il siyasi qadağaya məhkum edilib. Separatçı çıxışları ilə gündəmə gələn və hökm veriləcəyi təqdirdə RS-nin müstəqilliyini elan edəcəyini iddia edən Dodik qərardan apellyasiya şikayəti verib. Nəticələrin bu ilin sonunda açıqlanması gözlənilir.

OHR Dayton Sazişinin “mülki icrasına” nəzarət etmək üçün yaradılıb. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhlükəsizlik Şurası (UNSC) tərəfindən seçilən Ali Nümayəndə tərəfindən təyin olunan HTO, ölkənin ən güclü beynəlxalq qurumudur.

RS Milli Assambleyasının (NSRS) 2023-cü ilin iyununda Ali Nümayəndə Kristian Şmidtin qərarlarını qurumun Rəsmi Qəzetində dərc etməmək qərarı ölkədə mübahisələrə səbəb oldu. Bundan sonra Dodik haqqında istintaq başladılıb.

Bosniya Prokurorluğu bu il Dodik, NSRS prezidenti Nenad Stevandiç və RS baş naziri Radovan Viskovic üçün “konstitusiya quruluşunu təhdid etmək” ittihamı ilə həbs qərarı çıxarıb. Daxili həbs qərarına baxmayaraq, Dodik və Stevandiç Serbiya, İsrail və Macarıstana səfər etmək üçün bir neçə dəfə Bosniya sərhədini keçiblər.

“The Guardian”ın təhlilində deyilir ki, qərar və ondan sonrakı hadisələr göstərir ki, ən azı 100.000 insanın ölümünə səbəb olan müharibədən 30 il keçməsinə baxmayaraq, ölkədəki fundamental qütbləşmə hələ də həll olunmaqdan uzaqdır.

Bosniyanın “Avropanın qəlbində zorakılıq potensialına malik olduğu” deyilir. Bosniyalı politoloq Jasmin Mujanoviç, “Aydındır ki, Bosniyada 1995-ci ildən bəri ən təhlükəli məqamdayıq. Bu, yalnız Dodikin həbsi və ya onun qaçmaq qərarı ilə bitə biləcək böhrandır”, – deyib.

Müstəqil Sosial Demokratlar Alyansının lideri Dodikin siyasi qadağasına dair dinləmənin necə bitəcəyi və onun ölkəni tərk edib-etməyəcəyi bəlli deyil. Hesabatda iddia olunur ki, Dodikin ailəsi onun gediş şərtlərini müzakirə etmək üçün yüksək səviyyəli Qərb rəsmisi ilə görüşüb.

Ali Nümayəndə Kristian Şmidt isə vəziyyətin hələlik təhlükəsizlik problemi yaratmadığını və bunun siyasi böhran olduğunu müdafiə edir: “Bu cür problemi gərginləşdirmədən necə həll edə bilərik? Hesab edirəm ki, bu, hazırda çox gərgin diplomatik trafik və pərdəarxası danışıqlar tələb edən məsələdir. Düşünürəm ki, Dodik bu ölkənin siyasi rəhbərliyinin məsuliyyətli üzvü olmaq tələblərinə cavab vermir”.

Təhlildə həmçinin qeyd olunur ki, Avropa Birliyi əleyhinə mövqeyi ilə tanınan Dodikə maliyyə təzyiqləri artıb. Xatırladaq ki, ABŞ, Böyük Britaniya, Almaniya, Avstriya, Polşa və Litva serb siyasətçiyə qarşı cəza tədbirləri görüb. Həmçinin bildirilir ki, ABŞ prezidenti Donald Trampın hakimiyyətə qayıdışı ABŞ sanksiyalarının sürətlə dayandırılmasına gətirib çıxaracaq ümidlər də puç olub.