Noyabrın 5-də keçiriləcək prezident seçkilərində ABŞ prezidenti Co Bayden namizədliyini geri götürdükdən sonra Demokratlar Partiyasının seçki yolunun hansı prosedurlarla formalaşa biləcəyi məsələsi aktual mövzuya çevrilib. Bayden öz yerinə vitse-prezident Kamala Harrisi namizəd kimi təsdiqlədiyini və dəstəklədiyini elan etdikdən sonra bütün gözlər Harrisə çevrildi.

Yanvarın 15-də Ayova ştatında başlayan və Demokratik Partiya və Respublikaçılar Partiyasının namizədlərinin öz partiyaları daxilində prezidentliyə namizəd olmaq üçün yarışdığı ilkin seçki prosesi iyun ayında başa çatıb.

Baydenin seçkilərdə namizəd olmaq üçün 1968-ci il Demokratik nümayəndədən səs alması lazım olsa da, təxminən 3800-dən çoxunun dəstəyini qazandı.

Partiyaların prezidentliyə namizədinin Demokratik Partiyanın Milli Konqresində 19-22 avqustda Çikaqoda keçiriləcək partiya konqresində partiya öz namizədini rəsmən müəyyənləşərək elan ediləcəyi gözlənildiyi halda, Baydenin namizədlikdən geri çəkilməsi hansı prosesin keçəcəyi sualını gündəmə gətirdi.

Proses necə işləyəcək?

Əgər Bayden könüllü olaraq yarışdan geri çəkilərsə və Konqresdən əvvəl yeni namizəd müəyyən edilə bilməzsə, Demokrat Partiyasının nizamnaməsinə görə, nümayəndələr Konqresdə partiyanın namizədi ilə bağlı yekun qərarı verəcək yeni ada səs verməlidir.

Baydenin demək olar ki, bütün dəstəyinə qazandığı Demokrat Partiyası nümayəndələrinin yarıdan çoxunun səsini qazanan şəxs Demokratların yeni namizədi olacaq. Yəni 3930-dan çox nümayəndədən 1968-nin səsini toplayan şəxs partiyanın prezidentliyə namizədi olmaq hüququ qazanacaq.

***

Digər tərəfdən, yerli media və ABŞ-da bir çox ekspertlər Baydeni əvəz edə biləcək namizədlər arasında Baydenin vitse-prezidenti Kamala Harrisin, eləcə də ABŞ-ın keçmiş prezidenti Barak Obamanın həyat yoldaşı Mişel Obamanın ola biləcəyi ehtimalından danışırdılar.

***

Mişel Obama namizədlik yarışında iştirak etməyəcəyini dəfələrlə bəyan etsə də, Baydenin geri çəkildiyi ssenaridə onun adı ən çox müzakirə edilənlərdən biri olub.

***

BBC-nin məlumatına görə, Demokratların prezidentliyə namizədi Harrisdən başqa biri ola bilər.

Nümayəndələr Palatasının keçmiş spikeri Nensi Pelosi, Baydenin namizədliyini geri götürəcəyi təqdirdə Harrisin birbaşa namizədliyini irəli sürməkdənsə, partiyada namizədlik üçün “yarış” keçirməyə çağırmışdı.

Vitse-prezidentliyə namizədin kim olacağı da maraq doğurur.

Əgər Harris Demokratlar tərəfindən ABŞ prezidentliyinə namizəd göstərilsə və noyabrın 5-də keçiriləcək prezident seçkilərində qalib gəlsə, o, ABŞ-ın ilk qadın prezidenti olacaq.

Harris 1964-cü ildə Kaliforniyanın Oklend şəhərində tələbə kimi Hindistandan ABŞ-a gələn bioloq ana və Yamaykadan ABŞ-a tələbə kimi gələn iqtisad professoru qaradərili atanın qızı kimi dünyaya gəlib.

Universitetdə hüquq təhsili alan və uzun illər San-Fransiskoda prokuror işləyən Harris 2010-cu ildə Kaliforniya Baş Prokurorluğuna namizədliyini irəli sürüb. Ştat tarixində seçilən ilk qaradərili və ilk qadın baş prokuror olan Harris 2014-cü ildə ikinci müddətə yenidən ştatın baş prokuroru seçildi.

2016-cı il prezident seçkilərində Harris Cənubi Asiya əsilli ilk və Kaliforniyadan Konqresə daxil olan ikinci qaradərili senator oldu.

Demokratlar Partiyasından 2020-ci il prezident seçkiləri üçün namizədlər arasında yer alan Harris praymerizdən kənarlaşdırılıb. Daha sonra Demokrat Partiyasının namizədliyini qazanan Co Bayden 11 avqust 2020-ci ildə Harrisi “Vitse Prezident” kimi yarışa qatdığını elan etdi.

Demokratların 3 Noyabr 2020-ci il seçkilərində qalib gəlməsi ilə Harris 20 Yanvar 2021-ci ildə təhvil-təslim mərasimində ABŞ-ın yeni seçilmiş prezidenti Baydenlə birlikdə and içərək 49-cu vitse-prezident kimi vəzifəyə başladı.

Vitse-prezidentliyi dövründə 19-dan çox ölkəyə səfər edən və 150-dən çox liderlə görüşən Harris iqtisadiyyata sərmayə qoymaqla məşğulluğu artırmaq üçün Baydenlə birlikdə çalışıb.

Harris irqçilik və cinsiyyətçiliklə mübarizə aparmaqla yanaşı, abort və LGBTQ təbliğatı ilə də diqqət çəkib.

Rusiya araşdırmaları zamanı gündəmə gəlib

Harris Konqresə daxil olduqdan sonra ilk olaraq ABŞ-ın keçmiş prezidenti Donald Trampın vəzifəyə başlayan kimi 28 yanvar 2017-ci ildə imzaladığı 7 müsəlman ölkəsindən ABŞ-a səyahətə qadağa qoyulmasına münasibəti ilə adından söz etdirdi.

Harris 2017-ci ildə Trampın kabinetinə və yüksək vəzifəli təyinatlarına qarşı sorğu-sual mövqeyini davam etdirsə də, 2018-ci ildə Senatın Ədliyyə Komitəsinə seçilib. Harris Rusiyanın 2016-cı il prezident seçkilərinə müdaxiləsi ilə bağlı Senatın araşdırmalarında da fəal rol oynayıb.

Bu çərçivədə Senatda ədliyyə naziri Uilliam Barrı “Müller hesabatı” ilə bağlı sorğu-sual edən Harris mətbuatda tez-tez adından söz etdirdi.

Ədliyyə Komitəsi ilə yanaşı, Harris Senatın Daxili Təhlükəsizlik və Hökumət İşləri Komitəsində, Seçilmiş Kəşfiyyat Komitəsində və Büdcə Komitəsində də çalışıb.

3 noyabr 2020-ci ildə keçirilən prezident seçkilərindən sonra Harris ölkə tarixində vitse-prezident olan Hindistan və Karib dənizi əsilli ilk qaradərili qadın kimi tarixə düşdü.