Qlobal bazarlarda zəif makroiqtisadi məlumatların göstərdiyi tələbin azalması və Yaxın Şərqdə atəşkəsə nail olmaq səylərinin ardınca ucuzlaşan “Brent” markalı neftin barel qiymətinin qısa müddətdə daha da ucuzlaşacağı proqnozlaşdırılır.

Avqustun 22-də sonuncu dəfə 80,4 dollar olaraq qeydə alınan “Brent” markalı neft, dünyanın ən böyük neft idxalçısı olan Çin və ən böyük neft istehlakçısı ABŞ-dan gələn zəif iqtisadi məlumatlar səbəbindən son altı seansda eyni səviyyəyə çata bilməyib..

Çində keçən həftə açıqlanan məlumatlara görə, yeni ev qiymətləri 14 aylıq eniş seriyasını davam etdirib və iyul ayında illik azalma 4,9 faiz olub.

Bundan əlavə, ölkədə sənaye istehsalı illik bazda 5,1 faiz artaraq gözləntilərin altında qalarkən, işsizlik səviyyəsi 5,2 faizlə gözləntilərin üstündə olub.

Bundan əlavə, ABŞ-dan gələn zəif işçi qüvvəsi məlumatları iqtisadi artımla bağlı narahatlıqları dəstəkləyib və Çindən aşağı tələbat proqnozlarını gücləndirib.

ABŞ Əmək Departamenti 2024-cü ilin mart ayına qədər olan 12 aylıq dövr üçün qeyri-kənd təsərrüfatı sahəsində məşğulluq məlumatlarına yenidən baxıb. Dəyişikliyə görə, ABŞ-da məşğulluq sözügedən dövrdə daha əvvəl açıqlanandan 818 min nəfər az artıb.

17 avqustda bitən həftədə ölkədə ilk dəfə işsizlik müavinəti üçün müraciət edənlərin sayı 232 minə yüksələrkən, davam edən işsizlik müavinəti müraciətlərinin sayı avqust 10-da bitən həftədə 4 min nəfər artaraq 1 milyon 863 minə çatıb.

Məlumat tələbi narahatlıq doğurur

Sözügedən məlumatlar ölkələrin iqtisadi artımı ilə bağlı narahatlıqları dəstəkləyib və bazarın tələb narahatlıqlarını təmin edib və beləliklə, qiymətləri təzyiqi gücləndirib.

Digər tərəfdən, qlobal neft ehtiyatlarının böyük hissəsinin yerləşdiyi Yaxın Şərqdə atəşkəsin mümkünlüyü bazarlarda tədarük narahatlığını aradan qaldırıb ki, bu da qiymətlərin enməsinə səbəb oldu.

Bütün bu inkişaflara uyğun olaraq, ötən həftə 81,92 dollara qədər bahalaşan “Brent” markalı neft də bu səviyyələri saxlaya bilməyib və həftəni 79,1 dollarla bağlayıb.

Avqustun 21-də 75,7 dollara qədər ucuzlaşan Brent markalı neftin barel qiyməti həmin gün dəyərinin 1,3 faizini itirib.

FED sədri Pauel “Jackson Hole” İqtisadi Siyasət Simpoziumunda etdiyi çıxışda pul siyasətini tənzimləmə vaxtının gəldiyini açıqladıqdan sonra qiymətlər həftəni 2,1 faiz artımla 78,3 dollarda tamamlayaraq canlanma tendensiyası göstərsə də, 80 dolların altında qalıb.

Çinin gözləntilərin altında qalan neft tələbi bazarın diqqət mərkəzindədir

ABŞ-ın enerji informasiya şirkəti “Energy Intelligence Group”un Neft Bazarları üzrə iqtisadçısı Culien Mazonnir neftin qiymətinin aşağı düşməsinin birdən çox səbəbinin olduğunu bildirib.

Bu səbəblər arasında Çindən gələn zəif tələb proqnozunun ən əhəmiyyətli faktor olduğunu ifadə edən Mazonnir, “Çinin gözləntilərin altında olan neft tələbi, xüsusilə Neft İxrac Edən Ölkələr Təşkilatının (OPEC) zəif tələb proqnozlarına uyğun olaraq 2024-cü il qlobal tələb artım proqnozunu aşağı salıb”, – deyib.

Digər tərəfdən, Çində fəaliyyət göstərən neftayırma zavodlarının iyul ayında keçən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə benzin və dizel istehsalındakı azalmanın da qiymətlərə təsir etdiyinə diqqət çəkən Mazonnir, “hasilatın bu azalmasının dünyanın ən böyük neft idxalçısı olan Çində bu məhsullara tələbatın dünya miqyasında artacağı gözlənilən iyul ayında baş verməsi ölkədə nəqliyyat yanacaqlarına tələbatın artacağına dair gözləntiləri yenidən gücləndirib. Bundan sonra qiymətlərin dalğalanmasına səbəb olur”.

Çində gözlənilən tələb artımı baş vermədi

Mazonnir, proqnozların əksinə olaraq, bu il Çində tələbatda ciddi artım müşahidə olunmadığını ifadə edərək, “enerji kəşfiyyatı ölkənin neft tələbinin ikinci rübdə illik bazda gündəlik 284 min barrel azaldığını və bunun Çindəki zəif sənaye mobilliyinə və qeyri-sabit özəl sektora təsir etdiyini bildirib. “Hazırda oktyabr ayındakı qiymətlərlə ticarət edilən  “Brent” neftlə, ölkənin gözləntiləri qarşılamaq perspektivləri getdikcə daha çox sual altındadır”.

Enişin digər səbəbinin neft anbarlarında, daşınma və ya satış əməliyyatları zamanı hesablanan məbləğlə faktiki məbləğ arasındakı fərqlə bağlı narahatlıqlar olduğuna diqqət çəkən Mazonnir, “Əskik barellər bu il geri dönüb. Bazar oyunçuları tədarükün azaldığını və tələbin həddən artıq şişirdildiyini”, – deyib.

Mazonnir, Yaxın Şərqdə yenidən canlanan atəşkəs danışıqlarının neft qiymətlərinə məhdud təsir göstərdiyini vurğulayaraq, regionda barışıq ümidlərinin qiymətlər üzrə risk dəyərini azaltmaq üçün yetərli olmadığını bildirib.

Qiymətlərlə bağlı risk dəyərinin çoxdan əridiyini vurğulayan Mazonnir, “Yaxın Şərq arxa planda qiymətlərə təsir etməyə davam etsə də, bazar oyunçularının əsas diqqət mərkəzində deyil”, – deyib.

Çində tələb artmasa, qiymətlərin qalxması çətindir

Mazonnir, gələcəkdə Çinin neftə tələbatında artım olmadığı halda qiymətlərin yüksəlməsinin çətin olduğunu deyib: “Qiymətlərin daha nə qədər düşəcəyini proqnozlaşdırmaq çətindir, lakin maraqlı bir nəzəriyyə var ki, bazar qiymətləri aşağı salmaqla OPEK-i hərəkətə keçməyə məcbur edə bilər. Bu, dördüncü mərhələdə qrupun azalmaların geri çəkilməsindən imtina etməsinə səbəb ola bilər. Mümkündür ki, bazar qiymətləri azaltmaq üçün bu cür birgə səy göstərə bilər”. "Fərz etmək bir qədər çətin olsa da, qiymətlərin aşağı düşməsi, əlbəttə ki, biz ilin sonuna yaxınlaşdıqca azalmaların geri qaytarılması barədə yenidən düşünməsinə səbəb olacaq”.

Bazar diqqəti ABŞ Federal Ehtiyat Sisteminin istiqamət tapmaq qərarına yönəltdi.

Müstəqil neft bazarı analitiki Qaurav Şarma da ABŞ Federal Ehtiyat Sisteminin sentyabr ayında faiz dərəcələrini aşağı salması halında neft qiymətlərinin yüksələ biləcəyini ifadə edərək, “Məncə, bazar istiqamət tapmaq üçün ABŞ Federal Ehtiyat Sisteminin alacağı qərarlara fokuslanır. Faiz endirimi sentyabr ayında açıqlansa, xam neft fyuçerslərində qiymətlər müsbət reaksiya göstərəcək. Mümkün ola bilər, amma bazarda zəifliyin bu tarixə qədər davam etməsi ehtimalı var”, – deyib.

Çində neft tələbi ilə bağlı qeyri-müəyyənliklərin xam neft qiymətlərinə təzyiq etdiyini ifadə edən Şarma, “son zamanlar Çində sənaye istehsalının yavaşladığını, işsizliyin artdığını və mənzil qiymətlərinin düşdüyünü müşahidə etdik. Başda Beynəlxalq Enerji Agentliyi (IEA) və OPEC başda olmaq üzrə bir çox bazar proqnozçuları, Çində 2024 və 2025-ci illərdə tələbin daha aşağı olacağını təxmin etdiyi zaman bu vəziyyəti aradan qaldırmaq çətindir”, – deyib.

Yaxın Şərqdəki geosiyasi proseslərin neft bazarına təsirinin məhdud olduğuna diqqət çəkən Şarma, “Yaxın Şərqdəki geosiyasi inkişaflar əhəmiyyətlidir, lakin neft tələbi zəif qaldıqda, geosiyasi amillərin xam neft qiymətlərinə təsiri məhdud olur. Bu, xüsusilə OPEC-ə daxil olmayan xam neft tədarükünün artması ilə əlaqədardır”, – deyib.