BMT-nin Qadınların Avropa və Mərkəzi Asiya üzrə regional direktoru Belen Sanz bildirib ki, bu gün dünya tarixin hər hansı digər zamanından daha çox gender bərabərliyinə malikdir, lakin bu irəliləyiş təmin olunmur və hətta davamlı tədbirlər görülməsə də, əksinə ola bilər.

“Qadınlar dünyada real dəyişiklik yaradıblar, lakin biz qorxuducu geri çəkilmə, dərinləşən ayrı-seçkilik, hüquqi müdafiənin zəiflədiyini və gender bərabərliyi üçün maliyyə azaldığını görürük”, – Sanz deyib.

BMT-nin Qadın Hüquqları İcmalı: “Pekindən 30 il sonra adlı yeni hesabata əsasən, qızların təhsili bərabərliyə nail olub, ana ölümü üçdə bir azalıb və qadınların parlamentdəki təmsilçiliyi son otuz ildə iki dəfədən çox artıb.

Lakin Sanz xəbərdarlıq etdi ki, bu gün əldə edilən çətin irəliləyiş bir anda dəyişə bilər və Avropa Birliyinin mümkün uğursuzluqlara qarşı son dərəcə ayıq qalmalı olduğunu vurğulayıb.

Hesabatda vurğulanır ki, 2024-cü ilə qədər dünyada hər dörd ölkədən biri qadın hüquqlarının geri çəkildiyini bildirəcək. “Məsələn, Gürcüstan parlamentdə qadınlar üçün gender kvotalarını ləğv etdi və bu, reqressiya ilə bağlı narahatlıqları artırdı”, – Sanz deyib.

“Biz güclü monitorinq və adekvat resursları təmin etməklə Avropa Birliyinin (AB) yeritdiyi siyasəti gücləndirməliyik, çünki bunlar olmadan hər zaman geriyə getmək riski var”.

AB səviyyəsində təxminən 50 milyon qadın hələ də evdə, işdə və cəmiyyətdə yüksək səviyyədə cinsi və fiziki zorakılıqla üzləşir. 2014 və 2024-cü illər arasında gender əsaslı zorakılığa məruz qalan 18-74 yaşlı qadınların nisbəti (30,7 faizə qarşı 31,4 faiz) demək olar ki, dəyişməyib.

Qadınlar AB daxilində əmək bazarında iştirakda əhəmiyyətli boşluqla üzləşməkdə davam edirlər. Qadınların yalnız 44 faizi, kişilərin isə 69 faizi işlə təmin olunub.

“Məşğulluqda gender fərqi bölgədə əsas problem olaraq qalır, eyni zamanda qayğı məsuliyyətləri və ödənişsiz iş hələ də qeyri-mütənasib olaraq qadınların üzərinə düşür”, –Sanz deyib.

Qlobal miqyasda qadınlar kişilərə nisbətən 2,5 dəfə daha çox ödənişsiz qulluq işləri ilə məşğul olurlar. Avropa və Mərkəzi Asiyada bu fərq daha da genişdir. Qadınlar kişilərə nisbətən 3,4 dəfə pulsuz qulluq və ev işləri ilə məşğul olurlar.

“İrəliləyiş mümkündür, lakin bu, çox yavaş, çox qeyri-bərabər və çox kövrək olub. Sərt reallıq odur ki, dünya qadın və qızları uğursuzluğa düçar edir”, – Sanz deyib.

BMT-nin hesablamalarına görə, bu gün doğulan bir qız 40 yaşına qədər qadınların dünya üzrə kişilər qədər parlamentdə yer alması, uşaq nikahlarının aradan qaldırılması üçün 68, ifrat yoxsulluğun aradan qaldırılması üçün isə 137 yaşı gözləməli olacaq.

“COVİD-19”, iqlim fəlakətləri, artan ərzaq və yanacaq qiymətləri kimi son qlobal böhranlar hərəkətə keçmənin vacibliyini daha da artırıb. 2025-ci ilin qadın hüquqları üçün “dönüş nöqtəsi” olacaq.

“Biz həmçinin gender bərabərliyini təhrif edən bəzi rəvayətlərin əldə etdiyimiz irəliləyişi birbaşa hədəfə aldığını görürük”, – deyən Sanz, ifrat sağçı və anti-feminist hərəkatların artmasının ictimai və siyasi diskursda gender bərabərliyinə təsiri barədə suala cavab verdi.

“Biz daha bir uğursuzluğa tab gətirə bilmərik. Qadınlar və qızlar gözləyə bilməzlər. Biz birlikdə həll yolu tapmalıyıq”, – deyib.

Gender bərabərliyinə sərmayə qoymaq “yüksək gəlir” verəcək

BMT-nin Avropa və Mərkəzi Asiya üzrə regional direktoru ABŞ-ın maliyyə və xarici yardımın dayandırılmasının Birləşmiş Millətlər Təşkilatının, o cümlədən qadınlarla bağlı layihələrə təsir etdiyini bildirib.

BMT qadınları Ukrayna, Serbiya, Tacikistan və Gürcüstanda ABŞ-ın xarici yardımı ilə dəstəklənir.

“Məsələn, Ukraynada yardımın kəsilməsi qadınların sülhyaratma səyləri üçün resursları və müharibə və zorakılıq qurbanları üçün daha təhlükəsiz yerləri azaldacaq”, – deyə Sanz bildirib.

BMT ABŞ-ın yardımının kəsilməsi dolayısı ilə Ukraynada ən azı 4500 qadına və ölkə daxilində 12 minə yaxın insana təsir edəcəyini bildirib.

Son 2-3 il ərzində BMT-nin ən yaxşı 20 donorunun yarısından çoxu öz inkişaf siyasətlərini dəyişərək BMT agentliyinə maliyyə dəstəyini zəiflətdi.

“Qadınların və qızların öz icmalarında və cəmiyyətlərində böyümələrini və inkişaf etmələrini təmin edən təşəbbüslərə maliyyə qoymaq çox yaxşı bir sərmayədir. Bu, xərc deyil, onlar və onların cəmiyyətləri üçün yüksək gəlir gətirən bir sərmayədir”, – deyən Sanz BMT-yə üzv dövlətləri agentliyin işini dəstəkləməyə davam etməyə çağırıb.