Alimlər “Alzheimer” xəstəliyini müalicə etmək potensialına malik olan burun spreyi hazırlayıblar. Beyindəki zərərli zülalları hədəf alan dərmanın koqnitiv inkişafa səbəb olduğu məlum olub.

Demansın ən çox yayılmış növü olan “Alzheimer”, yaddaşdan tutmuş qərar qəbul etməyə qədər müxtəlif koqnitiv bacarıqlara təsir göstərir. Adətən qocalma ilə ortaya çıxan bu xəstəlikdə beyində tau proteini toplanır.

Sağlam insanların beyin hüceyrələrinin quruluşunu qorumağa kömək edən Tau zülalı neyronlar arasında qida maddələrini də daşıyır.

Ancaq “Alzheimer” kimi neyrodegenerativ xəstəliklərdə bu zülallar bir araya toplanır və hüceyrə daxilində dolaşıqlar əmələ gətirir. Bu dolaşıqlar beyin hüceyrələrinin normal fəaliyyətini pozur, onların ölməsinə və idrak qabiliyyətinin azalmasına səbəb olur. Alimlər illərlə yığılmış tau zülallarını aradan qaldırmaq üsulları üzərində işləyirlər.

Tədqiqatı aparan qrup, bu yaxınlarda nəzərdən keçirilən “Science Translational Medicine” jurnalında dərc edilmiş, buna nail ola biləcək bir burun spreyi hazırlayıb. Yaşlı siçanlar üzərində sınaqdan keçirilmiş üsulda ümidverici nəticələr əldə edilib.

Texas Universitetinin tibb bölməsinin alimləri tau zülallarını aşkarlayan və hədəf alan “TTCM2” adlı antikor hazırlayıblar. Daha sonra insanlarda tau proteinini ifadə etmək üçün genləri dəyişdirilmiş yaşlı siçanlara intranazal yolla tətbiq etdilər.

Üç saat sonra beynin müxtəlif hissələrinə və hüceyrələrə yayılan “TTCM2” tau zülallarını təmizləyib.

Tədqiqatçılar qeyd ediblər ki, antikor hüceyrədə “TRIM21” adlı zülalla əməkdaşlıq edir. Normalda orqanizmin viruslardan təmizlənməsində rol oynayan bu zülal “TTCM2” ilə qarşılıqlı əlaqədə olub, dolaşıqların daha effektiv şəkildə aradan qaldırılmasına şərait yaradıb.

Tədqiqatın müəllifi doktor Rakez Kayed: “Bu üsul yalnız terapevtik antikorların daha yaxşı çatdırılmasını təmin etmir, həm də tau aqreqatlarının təmizlənməsində və idrak funksiyalarının yaxşılaşdırılmasında səmərəliliyi artırır”.

Komanda daha sonra siçanlarda davranış testini yoxlayıb və “TTCM2” ilə müalicə olunan heyvanların “əhəmiyyətli dərəcədə daha yaxşı” performans göstərdiyini məlum olub. Tədqiqatçılar siçanların koqnitiv qabiliyyətlərində irəliləyişlər müşahidə ediblər.

Tədqiqatçılar burun spreyi üsulunun tau dolaşıqları meydana gətirən “Alzheimer” kimi neyrodegenerativ xəstəliklərə qarşı yeni müalicə vasitələrinin inkişafına yol açacağını düşünürlər.

Antikoru sınaqdan keçirməyə davam edən komandanın insanlar sınaqlarına nə vaxt başlayacağı hələ məlum deyil.