Ötən həftə sonu ABŞ-ın gizli “B-2” bombardmançı təyyarələri İrandakı nüvə hədəflərinə qarşı əməliyyat zamanı 37 saat havada qaldı. Əməliyyat “B-2” təyyarələri üçün ən uzun uçuşlardan biri olub. Tarixdəki ən uzun “B-2” uçuşu 2001-ci ildə Əfqanıstana 44 saatlıq missiya idi. İranın son hücumu ABŞ B-2 donanmasının əksəriyyətinin bir anda vəzifə yerinə yetirməsini tələb etdi. Pentaqon bu hücumu “Gecəyarısı Yedəkləmə Əməliyyatı” adlandıraraq, onu tarixin ən uzun “B-2” missiyalarından biri kimi xarakterizə edib.

“B-2”nin əvvəlki ən uzun uçuşu 11 sentyabr hücumlarından sonra Əfqanıstanda olub. Hərbi Hava Qüvvələrinin təqaüdçü pilotları Melvin Deyl və Brayan Nil belə çətin tapşırıqları yalnız bir neçə saatlıq yuxuda, qablaşdırılan yemək yeyərkən və daim yanacaq doldurarkən necə yerinə yetirdiklərini təsvir etdilər. Brayan Nil, 11 sentyabr 2001-ci ildəki hücumların onun və komandasının illik nüvə imkanları təliminin ortasında baş verdiyini söylədi.

Qaçırılan təyyarələrlə bağlı ziddiyyətli xəbərlər əvvəlcə təlimin bir hissəsi kimi görünsə də, tezliklə vəziyyət aydınlaşdı və Nilin bölməsi Vaşinqtonda Buş administrasiyasının rəsmiləri üçün hərbi cavab variantları hazırlamağa başladı.

Onlar vaxtaşırı Birləşmiş Ştatlar daxilində uzun məsafəli uçuşlar üçün “B-2” təyyarələri ilə uçurdular, lakin bu, oktyabrın əvvəlində Missuri ştatındakı Uaytman Hərbi Hava Qüvvələri bazasından səhər tezdən Əfqanıstana qalxdıqları zaman ilk döyüş idi.

Uçuşdan əvvəl, missiya avadanlığı ilə təmin edən Hərbi Hava Qüvvələrinin personalı, pilotların bombardmançı təyyarənin arxasına sığması üçün kifayət qədər uzunluqda çarpayı qurmuşdu. Nil 2 milyard dollarlıq təyyarənin içindəki doğaçlama yuxu tənzimləmələrini gülərək xatırlayır, “Pilləkənləri qalxıb kabinəyə girəndə yerdə təxminən altı fut (1.8 metr) düz boşluq var. İki gün ərzində o kiçik məkanda cəmi beş saat yatdım.

44 saatlıq uçuş üçün beş saat yuxu kifayət etmədi. Nilin sözlərinə görə, pilotlara tez-tez oyaq qalmalarına kömək etmək üçün “go pill” kimi tanınan stimullaşdırıcı dərman verilir. Nil həbi qəbul etməkdən imtina etdi, lakin Deyl qəbul etdi.

Uçuş zamanı növbə ilə yatırdılar, lakin missiyadan əvvəl titrəyişlər səbəbindən çox yata bilmirdilər. Onlar Əfqanıstana qərbə uçduqları üçün bütün günü günəş gözə düşür. “Günəş gözlərinizə düşəndə yuxuya getmək istəmirsiniz”, – Nil deyir.

Nil deyir ki, “B-2” ilə uçmaq, karyerası ərzində uçduğu “F-16” və “F-22” kimi döyüş təyyarələri ilə müqayisədə idman avtomobilindən düşüb yük maşını sürmək kimidir. Deyl, “B-52” kimi strateji bombardmançı təyyarələrlə təcrübəyə malik olsa da, “B-2 Spirit”in çox fərqli bir təyyarə olduğunu deyib.

“B-2” havada olduqda, yalnız bir pilotun oyaq qalması, digərinin dincəlməsinə imkan verir. Bununla belə, uçuş, eniş, bomba atma və yanacaq doldurma kimi bütün missiyalar iki pilot tələb edilir.

Uzun uçuşlar üçün, xüsusən də ağır hərbi sursat daşıyan “B-2”lər üçün uçuş zamanı yanacaq doldurulması vacibdir. Yanacaq doldurma tanker ekipajlarından “B-2”yə uyğun sertifikata malik olmasını tələb edir. Hər yanacaq doldurma əməliyyatı təxminən 30 dəqiqə çəkir və həm bombardmançı pilotlar, həm də tanker ekipajları üçün streslidir.

Deyl və Nil iki günlük missiya ərzində cəmi yeddi dəfə yanacaq doldurdular. Neal hesab edir ki, onlar missiya zamanı təxminən 700.000 funt (təxminən 317 515 litr) “JP-8” yanacağı götürüblər. Məqsəd okean üzərində uzun saatlar üçün kifayət qədər yanacaq əldə etmək idi.

“Sən yanacaqdoldurma məntəqəsinə saatda yüzlərlə mil sürətlə gedirsən”, – Nil deyib. O əlavə edib ki, “B-2”nin aerodinamikası yanacaq doldurma zamanı tankeri geri itələyərək işi daha da çətinləşdirib.

Yanacaq doldurma və son dəqiqə sifarişi ilə Nil və Deyl “B-2”də ən uzun uçuş rekordunu qırdılar.

Əfqanıstan hava məkanını tərk etməzdən əvvəl onlar cəmi 16 900 kq JDAM (GPS idarə olunan bomba) daşıyan 12 təyyarəsini yerə atmışdılar. Ancaq dincələn kimi, qalan dörd bombanı atmaq üçün Əfqanıstana qayıtmaq əmri verildi.

Qayıdış yenidən yanacaq tələb etdi. Onlara göndərilən tanker heyəti əvvəllər heç vaxt “B-2”yə yanacaq doldurmamışdı, ona görə də yaxınlıqdakı “B-2” sertifikatlı tanker heyətinin gəlməsini gözləməli oldular.

Pilotlar bu mərhələdə çox yeməmişdilər, əsasən suya diqqət yetirdilər. Nil, təyyarənin arxasındakı soyuducuda quru qablaşdırılmış ət, üzüm və bəlkə də sendviç olduğunu söylədi.

Sonuncu bombaları atdıqdan sonra Hind okeanında yerləşən Dieqo Qarsiyaya doğru yola çıxdılar.

İrana son “B-2” missiyası haqqında danışan Deyl, donanmanın saxlanması və idarə edilməsindən ən çox təsirləndiyini söylədi. ABŞ-ın bütün “B-2” donanması 20-dən az təyyarədən ibarətdir. Bu o deməkdir ki, İran missiyası ehtiyat təyyarələr də daxil olmaqla, ABŞ donanmasının əsas hissəsini bir anda uçurdu. “Hərbi Hava Qüvvələri bu missiya üçün bir gecədə bombardmançı donanmasının üçdə birini uçurdu. Bu, inanılmazdır”, – Deyl deyib.