Azərbaycanın Vətən müharibəsində qazandığı tarixi Zəfər dünyanın hər yerində böyük əks-səda doğurub. Bu Zəfər Güney Azərbaycanda isə bir başqa coşqu oyadıb. Təsadüfi deyil ki, əksər ekspertlər bu qələbədən sonra Güney Azərbaycanda milli azadlıq hərəkatının yeni mərhələyə qədəm qoyduğunu bildirirlər.

Elə hazırda ABŞ-ın Çikaqo şəhərində yaşayan, Güney Azərbaycan Milli Azadlıq Cəbhəsinin (GAMAC) lideri, GünAz TV-nin sahibi Əhməd Obalı ilə müsahibəmizdə də bu və digər məqamlara aydınlıq gətirməyə çalışdıq.

– Əhməd bəy, hazırda ABŞ-da yaşayan soydaşımız Zaur Bayramlının Azərbaycanda ali təhsil alan Güney Azərbaycanlı tələbələrə təqaüd verilməsi ilə bağlı təklifini necə dəyərləndirirsiniz?

– Məlum olduğu kimi, Azərbaycan Respublikasının keçmiş prezidentləri, həmçinin indiki Prezident İlham Əliyev dəfələrlə 50 milyonluq azərbaycanlılardan söhbət açıb, “Azərbaycan Respublikası 50 milyonluq azərbaycanlının vətəndir”, deyiblər.

Bu, çox doğru bir mövqedir. Təbii ki, bu 50 milyonun cəmi 10 milyonu Azərbaycan Respublikasında yaşayır. “Bəs qalanları hardadır” sualına cavab verərək deyə bilərik ki, əksəriyyəti Güney Azərbaycandadır. Təbii ki, güneylilər olaraq belə bir gözləntimiz var ki, Azərbaycan Respublikası bizə müəyyən dəstək versin. Fikirləşirəm ki, Güneydən gəlib Azərbaycan Respublikasında ali təhsil alan tələbələrə dəstək verilməlidir.

Amma təqaüd verilərkən xüsusi bir məqama nəzər yetirilməldir. Təqaüd o kəslərə verilməlidir ki, onlar gələcəkdə Güney Azərbaycanda strateji vəzifələrdə işləyə bilsinlər. Yəni bu gün diş texniki, yaxud əczaçı təhsili üçün təqaüdə ehtiyac yoxdur. Bu ixtisaslarda bizimkilər İranda zatən təhsil ala bilirlər.

Amma bizə öz tariximizi, ana dilimizi öyrənib sonra onları Güneydə gələcək nəsillərə öyrədəcək kadrlar lazımdır. Eyni zamanda siyasi elmlər, dövlət idarəçiliyi, beynəlxalq əlaqələr üzrə ali təhsilli kadrlara ehtiyacımız var.

Arzu edərdim ki, əgər bu təqaüd təklifi reallaşarsa, sadaladığım ixtisaslar üzrə təhsil alan tələbələrə daha çox önəm verilsin. Təbii bu zaman çox dəqiq seçim də aparılmalıdır ki, İran rejimi öz adamlarını bu sıraya sala bilməsin.

Bir şeyi də deyim ki, bəlli şərtlərdən dolayı ola bilsin ki, Azərbaycan dövləti bu təqaüdü ayıra bilməsin. Amma müəyyən qurumlar, iş adamları, xeyriyyə təşkilatları bunu edə bilər. Hətta bunun üçün müstəqil bir fond, yaxud cəmiyyət yaratmaq olar ki, bu məsələləri koordinasiya etsin. Ümumiyyətlə Zaur bəyin o təklifi çox müsbət və alqışa layiqdir.

– Güney Azərbaycan hər zaman öz milli haqları uğrunda mübarizə aparıb. Amma son vaxtlar burada bir başqa dirəniş görürük. Ümumiyyətlə, hazırda Güneydə mübarizə hansı mərhələdədir?

– Güney Azərbaycan hərəkatı azadlıq, milli qurtuluş hərəkatıdır. Bu, Güney Azərbaycan türklərinin öz müqəddəratını təyin etmək üçün başladılan hərəkatdır. İranda şah dövründən sonra, Xomeyni gəlir-gəlməz bu hərəkat Təbrizdə başlayıb. Amma 1980-ci ildə onu dağıtdılar, yüzlərlə azərbaycanlını öldürdülər. Bununla belə mübarizə bitmədi. Doktor Cavad Heyətin “Varlıq” jurnalını dərc etməsi ilə ziyalıların timsalında milli hərəkat davam etdi.

Nəhayət müasir hərəkatımızın atası kimi dəyərləndirə biləcəyimiz Prof. Dr. Məhəmməd Tağı Zehtabinin tələbələrlə birgə fəaliyyəti, tarix kitabının yazılması, Babək qalasına yürüşlə növbəti mərhələ başladı və bu gün davam edir. Milli hərəkatdan danışarkən təbii ki, Güney Azərbaycandakı fədakar milli fəallarımız, Abbas Lisani kimi rəhbər olmağa layiq bir insan, həmçinin digər fəalların da fəaliyyətini dəyərləndirməliyik.

Onu da deyim ki, 2005-ci ildə GünAz TV-nin yaranması ilə milli fəallarımızın daha da əli-qolu açıldı. Milli azadlıq hərəkatı ziyalılar sinfindən xalqın içərisinə doğru yayılmağa başladı.

Bu gün o səviyyəyə çatmışıq ki, artıq Təbrizdə açıq-aydın “Azadlıq, ədalət, milli hökumət” əsas şüara çevrilib. Yəni xalqımız öz müqəddəratını həll etmək üçün milli hökumət istəyir. Hərəkat gücləndikcə əsas hədəfə doğru daha çox addımlar atılır.

Biz Tehrandan gələn hay-küyə əhəmiyyət vermədən öz işimizi davam etdirdikcə milli azadlıq hərəkatımız da son hədəfinə çatacaq. Bir məqamı da vurğulamaq istəyirəm. Bəzi insanlar var ki, onlar milli hərəkatımızı İran daxilində çərçivələmək tərəfdarıdırlar. Əgər onlar irəli çıxsalar bizim hərəkatımız məğlub olacaq. Amma bizim hədəfimiz azadlıq, milli müqəddəratın həllidir.

Təbii ki, son mərhələdə də Güneylə Quzeyin birləşməsi, vahid Azərbaycanın yaranmasına nail olmaqdır. Bir sözlə, azərbaycançılıq irançılığa, türkçülük farsçılığa qarşı mübarizə aparır.

– Azərbaycanın Vətən müharibəsindəki tarixi Zəfəri Güneyə necə təsir etdi?

– Vətən müharibəsi günlərində Güney Azərbaycanda misilsiz bir həyəcan vardı. Azərbaycan Respublikasına, Azərbaycan ordusuna açıq-aydın dəstək vardı. Biz də GünAz Tv olaraq bu 17 ildə mütəmadi olaraq çalışdığımız kimi müharibə günlərində də Güney Azərbaycanlıları müharibənin gedişi ilə bağlı məlumatlandırırdıq.

İranın Ermənistana silah göndərməsinə Güney Azərbaycanın etirazlarını işıqlandırırdıq. Müharibə dövründə Güney Azərbaycanlılar İranın bu addımına qarşı iki dəfə geniş etiraz aksiyası keçirdi. İranın, cənab Prezident İlham Əliyevin dediyi kimi, əyalət mollaları da məcburən Azərbaycanın mövqeyini üzdə də olsa dəstəkləmək məcburiyyətində qaldılar.

Amma İran dövləti həmişəki kimi yenə də Ermənistana gizlicə, bəzən də açıqca yardımını əsirgəmədi.

Həm Azərbaycan ordusunun qalib gəlməsi, həm xüsusilə Şuşanın işğaldan azad edilməsi Güney Azərbaycanda xalqımızın içərisində çox böyük bir ruh yüksəkliyi yaratdı. Əlbəttə, tarixi Zəfərin Güney Azərbaycandakı milli azadlıq hərəkatına da çox böyük müsbət təsiri var.

Xüsusilə də Şuşa Bəyannaməsindən sonra Azərbaycan dövləti daha qüdrətli hala gələrək həm regionda nüfuzunu daha da artırır, həm də İranın təxribatının qarşısında çəkinmədən öz sözünü deyir.

Amma əvvəllər belə deyildi. Bu qələbədən əvvəl bəzi məqamlar baxımından İranla bir az ehtiyatla davranmaq gərək idi. İran isə bundan sui-istifadə edib Azərbaycanın daxilində çoxlu təxribatlar yaratdı. Nardaran hadisələri, yaxud Ocaq Necadın qaçmasından əvvəl təxribatçı hərəkətlər və s. buna misaldır. Ancaq artıq qalib Azərbaycan var. İran da ayağını dənk almalıdır.

Artıq İranın təxribatları tez bir zamanda ifşa edilir. Bu proseslərin isə Güney Azərbaycan hərəkatına çox müsbət təsiri var. Yəni biz millət olaraq İkinci Qarabağ müharibəsinə qədər Quzey Azərbaycanı Güneyə bir dəstəkçi kimi görə bilmirdik.

Amma müharibədən, Şuşanın azadlığından sonra biz görürük ki, həm Türkiyədə, həm də Azərbaycanda Güney Azərbaycanla bağlı məsələlər daha çox müzakirə olunur. Azərbaycançılıq xətti Güneydə və Quzeydə paralel olaraq irəli gedir. Qarabağın azadlığı sanki Təbrizin azadlığına bir yol kimidir.

– Şuşada keçirilən Dünya Azərbaycanlılarının V Qurultayından sonra Azərbaycan diaspor siyasətində yeni dönəm başlayıb. Bu dönəmdə xaricdə yaşayan güneylilərin diaspor siyasətində rolu necə olmalıdır?

– Azərbaycan diaspor siyasətinə xüsusi önəm verən bir ölkədir. Azərbaycanda Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsi var. Təəssüflər olsun ki, bu Komitə əvvəllər yaxşı işləmədi. Hətta diaspor işinə ziyan verdi. Amma son dövrdə, hörmətli Fuad Muradov Komitəyə sədr təyin olunandan sonra bir yenilik gətirib. Xaricdə yaşayan azərbaycanlılar ciddi və planlı iş görməkdədirlər.

Təbii ki, xaricdə yaşayan, diaspor fəaliyyəti ilə məşğul olan azərbaycanlıların böyük bir hissəsi güneylilərdir. Ümumilikdə Komitənin əməkdaşları güneylilərlə bağlı müsbət mövqe sərgiləyirlər. Elə Şuşadakı qurultayda güneylilərin xüsusi bir şəkildə təmsil olunması dediklərimizi təsdiqləyir.

Yəni Quzey, Güney fərqi yoxdur. Hər birimiz azərbaycanlıyıq. Konkret sualınıza gəlincə, biz Prezidentin qurultaydakı çıxışında səslənən mesajlara diqqət etməliyik. Mən özüm də qurultayda iştirak edirdim. Azərbaycan Prezidenti çıxışında çox mühüm mesajlar verdi. Hədəflər müəyyən edildi. Hətta panel iclaslarında da eyni məsələlər müzakirə olundu.

Bu məsələlər və mesajlar nədən ibarət idi? Birincisi azərbaycançılıq və vətənsevərlik üzərində idi. Azərbaycan Prezidenti azərbaycançılığa, yəni vətənpərvərliyə çox böyük önəm verdi və bu da bütöv azərbaycanlıların ən böyük istəklərindən biridir.

İkincisi Azərbaycan Prezidenti Azərbaycan dilinin diaspor təmsilçiləri, onların övladları tərəfindən yaxşı öyrənilməsi və bilinməsi haqqında danışdı. Sonra milli birlikdən, sistemli fəaliyyətdən bəhs etdi. Bütün bu işlərin reallaşması üçün əsas vəzifə dünya azərbaycanlılarnın üzərinə düşür.

Bundan sonra quzeyli, güneyli fərqi qoymadan, Prezidentin bəyan etdiyi kimi bir millət olaraq özümüzə güvənib irəli getməliyik. Bunun üçün də hesab edirəm ki, yeni dönəmdə güneyliləri də vahid diasporumuzda ön sırada tutsalar bu, ümumilikdə Azərbaycan dövlətinin xeyrinə olan bir məsələ olacaq.

Biz güneylilər üzərimizə düşən vəzifələrin öhdəsindən layiqincə gəlməliyik. Eyni zamanda, quzeydən olan bacı-qardaşlarımızın da üzərində belə bir vəzifə var ki, bizləri – güneyliləri özlərindən uzaq görməsinlər. Hər yerdə, dünyanın hər nöqtəsində Güney-Quzey birliyi, vahidliyini nümayiş etdirməliyik. Vahid Azərbaycanın ilkin cücərtiləri vahid diasporda özünü göstərməlidir.

– Qurultaydan söz düşmüşkən, bir iştirakçı kimi bu tədbiri necə dəyərləndirərdiniz?

– Bu tarixi qurultay adına layiq oldu. Çox gözəl və mükəmməl keçdi. Gözəl təşkilatçılıq vardı. Komitənin işçiləri Prezidentin tapşırıqlarının icrası istiqamətində tam gücü ilə və məsuliyyətlə çalışdılar. Buna görə hər kəsə minnətdarlıq edirəm.