vaxtlı-vaxtında oxuyun! Çərşənbə, 13 avqust 2025
1 ABŞ dolları 1 USD = 1.7 AZN
1 Avro 1 EUR = 1.6977 AZN
1 Rusiya rublu 1 RUB = 0.0272 AZN
1 İngiltərə funt sterlinqi 1 GBP = 1.9671 AZN
1 Türkiyə lirəsi 1 TRY = 0.0914 AZN
Səttar Xan (1866 - 1914)

«Yüksəlməyə hər millətin
Öz yolları vardır
Millətlər uçar,
yüksələr öz doğma dilyilə»

Səttar Xan (1866 - 1914)
GÜNEY  
Mehtər əcdadın şah oğlu? 21:27 | 13 avqust 2025 | Çərşənbə Məqaləyə 115 dəfə baxılıb Şriftin ölçüsü Xəbərin şriftini kiçilt Xəbərin şriftini böyüt

Mehtər əcdadın şah oğlu?

“Doğma liman” pərdəsi altında gizlənən Türk imperiyası qırıntısı

Elçin ALIOĞLU

MÖVZU İLƏ ƏLAQƏLİ

Fars-molla rejimi “Azərbaycan İranın tərkibində olub və doğma limana qayıtmalıdır” deyəndə, bu, elə bil ki, dəli bir adam güzgüyə baxıb, orada özgə sifətini görür və hamını inandırmağa çalışır ki, bu, onun öz portretidir. Axı hansı “İran”dan söhbət gedir? 1936-cı ildə Rza şah Pəhləvi alman irqçi nəzəriyyələrindən vəcdə gəlib köhnə “Fars” lövhəsini boyayıb, üstünə dəbli “İran” yazdığı “dövlətdən”mi? Yoxsa 1979-cu ildə yaranmış, tarixdə heç vaxt mövcud olmayan bugünkü İslam Respublikasındanmı?

Amma əgər “doğma liman” oyununa girişiriksə, gəlin düz danışaq: bugünkü Tehran Respublikasının məskunlaşdığı ərazilər əsrlərlə türk imperiyalarının həyəti olub. Səlcuqlardan Qaraqoyunluya, Səfəvilərdən Afşarlara və Qacarlara qədər – bu torpaqlarda hökm edən qan türk qanı, iradə türk iradəsi, sarayın dili türk dili idi. O imperiyalar okean idisə, indiki Tehran sadəcə tarix dənizində yolunu azmış, təsadüfən qırılıb qalan kiçik bir daş parçasıdır.

Səfəvilər Təbrizi öz günəşlərinə çevirmiş, bölgənin siyasi orbitini onun ətrafında fırlatmışdılar. Şah İsmayıl Xətai – həm şair, həm sərkərdə – Azərbaycanın adını dünya salnamələrinə qızıl hərflərlə yazmışdı. Nadir şah Əfşar Hindistanı da, Qafqazı da yumruğunda saxlamışdı.

Qacarlar – azərbaycanlı bir nəslin davamçıları – 1925-ci ilə qədər Fars taxtında oturmuşdu. Ta ki, Britaniyanın sifarişi ilə gətirilən Pəhləvi adlı gerizəkalı kukla, əcdadı mehtər olan zat şah hakimiyyətə oturdulana qədər.

Əgər Putin düsturuna baxsaq – “hakimiyyət çevrilişi dövlətin legitimliyini itirir” – deməli, Qacarların devrilməsi günü Tehran Respublikasının dövlət adı da, haqqı da yerə düşüb. Bizim isə Qacar dövlətində konstitusion qaydanın bərpasını və Azərbaycanın onun tarixi varisi kimi tanınmasını tələb etmək haqqımız var.

1828-ci ilə qədər Cənubi Azərbaycan Qacar Farsının tərkibində idi, amma “İran”da yox – türk dövlətinin içində. Şimal Azərbaycanı isə Gülüstan və Türkmənçay müqavilələri ilə Rusiya imperiyası qoparıb apardı. Bu, türk torpaqlarının parçalanması idi, hansısa “fars əfsanəsinə qayıdış” yox.

Bugünkü İran özünü özgə ipək libasına bürüyüb, onu öz dərisi kimi təqdim edən bir saxtakardır. Özünü qədim imperiya kimi göstərmək istəyir, amma keçmişi sadəcə 46 illik mollalar diktaturası, sanksiyalar, repressiyalar və xalqların hüquqlarını tapdalamaqdan ibarətdir.

Əgər sonadək gediriksə, onda məhz fars millətçiliyi separatizmdir: türk dünyasının qoparılmış parçasını oğurlayıb, onun tarixini, şəhərlərini, şairlərini, qəhrəmanlarını öz adına yazmaq. Ədalət isə odur ki, bu qırıntı öz yerinə türk limanına, mərkəzi Azərbaycan olan tarixi məkanına qayıtsın.

Tarix ac canavar kimidir: zəifi parçalar, güclünün əlini isə yalayar. Bu gün həmin canavar Tehran Respublikasının üstünə qıyıq gözlə baxır, qoxlayır və anlayır: bu ət özgədir, qoxusu da yad. Onun vaxtı "borrowed time"dər. Yəni keçmişdən borc alınmış, amma geri qaytarılmalı bir zamandır.

Odur ki, fars-molla rejimi, illüziyalar bazarını bağlayın.

Siz “doğma liman” deyilsiniz – siz dəniz quldurlarının zəbt etdiyi yad bir limansınız. Bayrağınız qədim imperiyanın sancağı deyil, tələsik özgə dirəyinə sancılmış ucuz bir parçadır.

Tarixi oyunda oynamaq istəyirsinizsə, düz oynayın: türk dövlətinin bir hissəsi olduğunuzu etiraf edin və oğurladığınızı qaytarmağa hazır olun.


   

MÜƏLLİF

ANKET

Hökümətin ölkədə hansı sahəyə diqqətinin artırılmasını istərdiniz?

  • Elm-təhsil
  • Səhiyyə
  • Sosial Müdafiə
  • Ekologiya, təbii sərvətlər
  • Müdafiə-təhlükəsizlik
  • Mədəniyyət, incəsənət, ədəbiyyat
  • Kənd təsərrüfatı, aqrar sənaye
  • Sahibkarlıq, sənaye (zavod, fabrik)