vaxtlı-vaxtında oxuyun! Cümə axşamı, 21 noyabr 2024
1 ABŞ dolları 1 USD = 1.7 AZN
1 Avro 1 EUR = 1.6977 AZN
1 Rusiya rublu 1 RUB = 0.0272 AZN
1 İngiltərə funt sterlinqi 1 GBP = 1.9671 AZN
1 Türkiyə lirəsi 1 TRY = 0.0914 AZN
Əli bəy Hüseynzadə (1864 - 1940)

«Hürriyyət!.. O nə qüvvədir ki, zehinləri, fikirləri, xəyalları, bəşərin bütün ruh və mənəviyyatını sövq edir!»

Əli bəy Hüseynzadə (1864 - 1940)
CƏMİYYƏT  
09:06 | 6 iyun 2022 | Bazar ertəsi Məqaləyə 1485 dəfə baxılıb Şriftin ölçüsü Xəbərin şriftini kiçilt Xəbərin şriftini böyüt

Dünyanı kimlər dəyişib?

Dəli dahilər, yoxsa dahi dəlilər?

Etimad BAŞKEÇİD

MÖVZU İLƏ ƏLAQƏLİ

Məşhur psixiatr Lambrozo iddia edir ki, dahilik və dəlilik həmişə yanaşı addımlayır. Aşağıda göstərilən faktları nəzərə alsaq, bu iddianın yanlış olmadığı qənaətinə gəlmək olar…

Ölüm ayağında olan Malerb baxıcının nitqindəki qrammatik səhvləri düzəldirdi. O, səlis danışa bilməyən keşişin vida duasından da imtina etmişdi.

Kornel, Dekart, Virgili, Addison, Lafonten, Drayden, Nyuton, Mansoni auditoriya qarşısında, demək olar, danışa bilmirdilər. 

Dalamber və Menaj ən əzablı cərrahi əməliyyatları sakit qarşıladıqları halda yüngülcə tənqiddən dəhşətə gəlirdilər. Ayağı kəsilərkən Lüçio de Lanseval gülürdü, ancaq Jofruanın tənqidini oxuyub ağlayırdı. 

Harun əl Rəşid hansısa qrammatik qayda ilə bağlı ərəb alimi Sebuyyənin fikirləri ilə razılaşmadığına görə sonuncu dərddən ölmüşdü.  

Edqar Po yazarkən ayaqlarını soyuq suya qoyurmuş.

Emil Zolya isə özünü stula bağlayırmış.

Dostoyevski çarpayıda uzanıb, üzünü divara tutaraq diktə edirmiş.

Vasili Şukşin otaqda əsgər addımlarıyla var-gəl edirmiş.

Fridrix Şiller həmişə stolunun üstünə çürümüş almalar qoyurmuş.

“Ceyn Eyr”in müəllifi Şarlotta Bronte tez-tez yazı masasından ayrılıb, mətbəxə kartof təmizləməyə gedirmiş.

Aleksandr Düma (oğul) yazı prosesində elə hey yeyirmiş.

İngilis yazıçı Ceyms Harrinqtona elə gəlirdi ki, fikirləri arı və quş şəklində ağzından çıxır, süpürgəni götürüb, onları qovmağa çalışırdı. 

Alman kompozitoru Robert Şumanda dörd yaşındaykən dəlilik əlamətləri aşkarlanır, 46 yaşında isə o ağlını tamamilə itirir. Ona elə gəlirdi ki, stollar danışır. O, akkordlara və musiqi parçalarına çevrilən səsləri görürdü.

İtalyan filosof Cerolamo Kardanoya elə gəlirdi ki, bütün hökumətlər onu izləyir. O həmişə yeməyinə zəhər qatılacağından qorxurdu. 

Vlfqanq Amadey Motsart izləmə maniyasından əziyyət çəkirdi və italyanların onu zəhərləmək istədiyini düşünürdü.  

Alman filosofu Artur Şopenhauer yazırdı: «Dahilər təkcə dözülməz deyillər, həm də əxlaqsız və zalımdırlar, onlar üçün dost tapmaq çətindir. Fikir ənginliyində tənhalıq hökm sürür». Bununla belə Şopenhauerin özü bir qarını ölümünə döymüşdü və məhkəmənin hökmü ilə ona ömürlük təqaüd ödəyirdi. 

Van Qoq sutkalarla işləyirdi, absenti su kimi içirdi. O sol qulağını kəsib, bu şəkildə avtoportretini çəkmiş, 37 yaşında isə intihar etmişdi. Yeri gəlmişkən, ölümündən sonra həkimlər onun 150-dən çox xəstəliyinin olması haqqında diaqnozları ictimaiyyətə təqdim etmişdilər.  

Kompozitor Frans Qaydn almaz qaşlı üzüyü barmağında olmasa, işləyə bilmirdi – o dəqiqəbaşı həmin üzüyü diqqətlə nəzərdən keçirirdi.

Bir dəfə böyük fizik Amper mənzilindən çıxarkən, qapının üstündə qeyd edir: “Amper evə axşam qayıdacaq”. Ancaq tez qayıtmalı olur və qapının üstündəki yazını oxuyub, çıxıb gedir. Amper elə onun özü olduğunu unutduğuna görə…  

Bir dəfə Nyuton özünə yumurta bişirmək istəyir. Saatı götürüb, vaxta baxır, fikrə edir və bir neçə dəqiqədən sonra görür ki, əlində tutduğu yumurtadır, qazanda isə saatı qaynadır. 

Albert Eynşteyn yolda öz dostu ilə qarşılaşır və onu evə dəvət edir: “Axşam bizə gəlin. Professor Stimson da orda olacaq”. “Stimson mənəm də!” – dostu deyir. Cavabında Eynşteyn “Eybi yoxdur, siz də gəlin” – deyə israr edir. 

Anton Çexov gimnaziyada oxuyarkən iki dəfə sinifdə qalmışdı. 

Puşkin Liseydə çox pis oxuyurdu və riyaziyyat dərslərində ağlayırdı.

Tolstoy universitet imtahanlarında çoxlu “1” (ən aşağı bal) qiyməti alıb.

Alber Kamyu əsəb xəstəliyi olan qadınlarla evlənməyə üstünlük verirdi – onun hər iki arvadı “bu dünyanın adamı” deyildilər. Kamyunun özü də, yumşaq dillə desək, çox huşsuz adam olub. Bir dəfə o ikinci arvadını doğum evindən çıxararkən, yeni doğulmuş əkizləri xəstəxanada unutmuşdu.

Bu misalların sayını istənilən qədər artırmaq olar, ancaq Lambrozonun fikirlərinin nə dərəcədə doğru-olmamadığını elə bu nümunələrə görə də müəyyənləşdirmək mümkündür…