

«Sosioloq, psixoloq və ilahiyyatçıların köməyindən yararlanmaq lazımdır»
Ünsiyyətdə kobudluq və aqressivlik yalnız tərbiyəsizlik və pis davranışla izah edilə bilməz. İnsanın kobud, təhqiredici və ya qəzəbli cavab verməsi psixoloji, bioloji və sosial amillərin birləşməsindən qaynaqlanır. Bu cür davranışlar tez-tez müdafiə mexanizmləri, hirslə mübarizə problemləri, aşağı özünə hörmət, narsisistik zədələr və öyrənilmiş cavablarla əlaqələndirilir.
Freydə görə, eqo psixoloji tarazlığı qorumaq üçün müdafiə mexanizmlərini inkişaf etdirir. Bunlardan biri olan proyeksiya insanın daxili münaqişələrini başqalarına yönəltməsinə səbəb olur. Məsələn, özündə çatışmazlıq hiss edən biri, bu hissdən xilas olmaq əvəzinə, başqalarını aşağı salaraq üstünlük qurmağa çalışa bilər.
Sosial Elmlər Nəzəriyyəsi göstərir ki, aqressiya çox vaxt öyrənilmiş reaksiyadır. Təcavüzkar ünsiyyətin normallaşdığı ailələrdə böyüyən fərdlər yaşlandıqca oxşar davranışlar göstərə bilər.
Narsistik insanlar tənqidə dözə bilmirlər və təhlükə hiss etdikdə aqressivləşə bilərlər. Onlar öz kövrək hisslərini qorumaq üçün kobud və alçaldıcı bir ton qəbul edə bilərlər.
Empatiyanın olmaması da aqressiyanın vacib səbəbidir. Duyğularını idarə edə bilməyən və başqalarının hisslərini başa düşə bilməyən insanlar daha çox impulsiv və kobud reaksiya verirlər. Koqnitiv təhriflər bu vəziyyəti gücləndirir. Məsələn, “Hər kəs mənə qarşıdır” kimi fikirlər insanı qəzəbini haqlı görməyə vadar edə bilər.
Beyindəki müəyyən disfunksiyalar da bu cür davranışları artıra bilər. Frontal lobun zədələnməsi və bəzi psixiatrik pozğunluqlar, xüsusən də impuls nəzarətini zəiflədir və qəfil qəzəbli partlayışlara səbəb ola bilər. Antisosial və narsisistik şəxsiyyət pozğunluqları, bipolyar pozğunluq və impuls nəzarəti pozğunluqları da aqressiya ilə əlaqələndirilir.
Təcavüzkar dilin dözüldüyü və ya güc əlaməti hesab edildiyi cəmiyyətlərdə kobud davranış normaya çevrilə bilər. İnsanlar aqressivlik səviyyəsini ətraf mühitə uyğun olaraq tənzimləyirlər. Bu səbəbdən ictimai münasibətlərdə nəzakət, gözəl rəftar və hörmət çox kiçik yaşlardan öyrədilməlidir. Kobudluğa və hörmətsizliyə dözümlülük qəbuledilməz olmalıdır.