Onilliklər ərzində alimlər cazibə qüvvəsinin kainatın genişlənməsini yavaşlatacağına inanırdılar. Lakin 1998-ci ildə astronomlar şok edici kəşf etdilər. Kainatın genişlənməsi ləngimir, əksinə sürətlənir. Bəs buna səbəb olan nədir – Qaranlıq enerji.

Kainatın 70 faizini təşkil edən bu sirli qüvvə cazibə qüvvəsinə qarşı hərəkət edərək qalaktikaları getdikcə daha sürətlə bir-birindən itələyir. Bəs qaranlıq enerji sabit qalmazsa necə? Bəs güclənməyə davam edərsə? Ən qorxulu kosmik nəzəriyyələrdən biri burada işə düşür: Böyük dəlik.

“Big Rip” ssenarisində qaranlıq enerjinin hərəkətverici qüvvəsi zamanla artır. Əvvəlcə qalaktikalar daha sürətlə bir-birindən uzaqlaşır. Bundan sonra, milyardlarla il sonra, genişlənmə qalaktikaları bir yerdə saxlayan və onları bir-birindən uzaqlaşdıran cazibə qüvvəsini aşacaq. Tezliklə ulduzlar və planetlər, o cümlədən Yer orbitlərindən qoparılacaq.

Genişlənmə davam etdikcə atomlar belə parçalanacaq və qaranlıq, boş bir boşluğa səpələnmiş xırda hissəciklərdən başqa heç nə qoymayacaqlar. Bəzi hesablamalara görə, son kosmik məhv 22 milyard il ərzində baş verə bilər.

Nəhayət, kainatın taleyi qaranlıq enerjinin təbiətindən asılıdır və bu, alimlərin hələ də anlamağa çalışdıqları bir şeydir. Bəzi modellər, qaranlıq enerjinin sabit qala biləcəyini və bunun Böyük Donmaya səbəb ola biləcəyini – trilyonlarla il sonra kainatın əbədi olaraq genişləndiyi daha soyuq, daha qaranlıq bir gələcəyə səbəb ola biləcəyini təklif edir. Digərləri qaranlıq enerjinin zəifləyərək cazibə qüvvəsinin kainatı “Big Crunch” zamanı çökdürməsinə imkan verə biləcəyinə işarə edir.

“Hubble” kimi teleskoplardan və gələcək missiyalardan müşahidələr bu nəzəriyyələri təkmilləşdirməyə kömək edəcək. Ancaq hələlik bir şey dəqiqdir: qaranlıq enerji kainatı yenidən formalaşdırır və son effekt kosmologiyanın ən böyük sirlərindən biri olaraq qalır.