Qlobalistlər dünyanı birləşdirməyə və milli sərhədləri qarışdırmağa çalışan transmilli elitaların maraqlarını təmsil edir, Trampçılar (və ya adi “populist millətçilər”) suverenliyi və ənənəvi dövlət institutlarının qorunub saxlanmasını müdafiə edirlər.

1. Qarşıdurmanın mahiyyəti

I. Beynəlxalq proseslərdə əsas aktor kimlər olmalıdır?

– Qlobalistlər: Dövlətlərdən daha çox, beynəlxalq təşkilatları dəstəkləyirlər. (BMT, ÜST, ÜTT, DB, BVF, AB)

– Trampistlər: Milli dövlətlərin güclənməsinin tərəfdarıdırlar.

II. İqtisadiyyatda

– Qlobalistlər : Neoliberal iqtisadiyyata fokuslanmışdır (maliyyə kapitalizmi,  korporativ hökmranlıq)

– Trampistlər: Proteksionizm, sənayeləşmə, iqtisadi millətçilik diqqət mərkəzindədir.

III. Milli siyasətdə

– Qlobalistlər: açıq sərhədlər, miqrasiya, multikulturalizm.

– Trampistlər: qapalı sərhədlər, ölkə vətəndaşları üçün prioritet.

IV. Kapitalla bağlı

– Qlobalistlər: Transmilli korporasiyaların təsirinin genişləndirilməsi (“Big Tech”, “Big Pharma”, “Wall Street”)

– Trampistlər: Korporasiyaların təsirinin azaldılması, yerli istehsala üstünlük verilməsi.

V. Enerji siyasəti.

– Qlobalistlər: ESG, iqlim gündəliyi və yaşıl keçid üçün dəstək.

– Trampistlər: Ənənəvi enerjini prioritet tuturlar (neft, qaz, kömür).

VI. Digital sahədə

– Qlobalistlər: Rəqəmsal iqtisadiyyata və rəqəmsal nəzarətə diqqət.

– Trampistlər: Ümumi nəzarətə qarşı (CBDC, QR kodları və s. qarşı)

VII. Subyektlər.

– Qlobalistlər: ABŞ Demokratik Partiyası, Aİ bürokratiyası, BMT strukturları, Davos Forumu.

– Trampistlər: Tramp, Orban, Avropanın sağçı populistləri, suveren milli elitalar

Əslində, qlobalistlər post-milli sistemi müdafiə edirlər, burada dövlətlər əhəmiyyətsiz olur, korporasiyalara və beynəlxalq institutlara üstünlük verilir. Trampçılar qlobal elitanın tətbiq etdiyi tendensiyalardan imtina edərək hakimiyyəti suveren dövlətlərə qaytarmağa çalışırlar.

2. Niyə Tramp antiqlobalist blokunun simvoluna çevrildi?

– Trans-Sakit Okean Tərəfdaşlığından (TPP) çıxdı.

– Çinlə qarşıdurma (ticarət müharibələri)

– NATO ilə qarşıdurma və ABŞ-ın beynəlxalq öhdəliklərinin azaldılması

– Paris İqlim Sazişindən çıxdı.

– “Big Tech” və senzura ilə mübarizə

Bu addımlar qlobalist strukturları zəiflətmək məqsədi daşıyırdı və buna görə də Tramp Davos Klubu, ABŞ Demokratik Partiyası, Aİ və transmilli korporasiyalar üçün əsas təhlükəyə çevrildi.

3. ABŞ -da əyləşən qlobalistlərin Trampa cavab reaksiyası:

– Onun hakimiyyətini sarsıtmaq üçün demokratik etirazları (BLM, Antifa) dəstəklədi.

– 2020-ci ildə mübahisəli poçtla səsvermə mexanizmləri vasitəsilə Baydenin qələbəsini dəstəklədi

– Trampı 2024-cü il seçkilərindən kənarda saxlamaq üçün məhkəməyə verdi.

4. Qlobalistlər və dünya üzərində nəzarət: əsas mexanizmlər

Qlobalistlər yeni dünya düzəni qururlar, burada aşağıdakı alətlər əsas rol oynayır:

I. Maliyyə nəzarəti

– Federal Ehtiyat Sisteminin (FED) və Beynəlxalq Hesablaşmalar Bankının (BIS) gücü.

– Dollar ölkələrə təzyiq vasitəsi kimi (sanksiyalar, maliyyə böhranları).

– İqtisadiyyata tam nəzarət etmək üçün mərkəzi bank rəqəmsal valyutalarının (CBDC) tətbiqi.

II. Rəqəmsal nəzarət

– “Big Tech” (“Google”, “Facebook”, “Amazon”, “Microsoft”) – senzura və şüurun manipulyasiyası.

– Rəqəmsal identifikasiya və sosial reytinq sistemlərinin inkişafı.

– Qlobal nəzarət (NSA, Five Eyes).

III. Miqrasiya siyasəti

– Kütləvi miqrasiya vasitəsilə Qərbin demoqrafiyasının  yenidən formalaşdırılması.

– Milli kimliyin yuyulması, ənənəvi mədəniyyətin zəifləməsi

IV. İqlim siyasəti

– “Ekoloji böhran” bəhanəsi ilə yeni iqtisadi modellər tətbiq edilir.

– Ənənəvi enerjiyə qarşı böyük korporasiyalar tərəfindən idarə olunan “yaşıl iqtisadiyyat” lehinə təbliğat.

5. Tramp 2024 -cü ildə hakimiyyətə gəldikdən sonra  proteksionist siyasət və sərhədləri daxilində milli siyasətə güc verəcəyini açıqladı

I. ABŞ-ın daxili siyasəti

İqtisadi strategiya: Tramp administrasiyası hökumət xərclərini azaltmağı və bizneslərin vergi yükünü azaltmağı planlaşdırır.

II. “Dərin dövlət”lə münasibətlər:

Tramp, apardığı siyasətinin həyata keçirilməsinə mane olan bürokratik strukturlarda islahatlar aparmaq niyyətindədir. O, “dərin dövləti” məhv edəcəyini və ABŞ siyasi sistemindən qovacağını vəd edir.

III. Xarici siyasət və qlobal ittifaqlar

Ticarət əlaqələri: Tramp ticarət razılaşmalarını yenidən müzakirə etmək və yeni tariflər tətbiq etmək istədiyini qeyd edir.  Bununla belə, bəzi mülahizələrə görə ,  bu tədbirlər beynəlxalq ticarətdə daha yaxşı şərtlərə nail olmaq üçün strategiyanın bir hissəsi ola bilər ki, bu da son nəticədə daha aşağı tariflərə və daha güclü qlobal iqtisadiyyata gətirib çıxara bilər.

IV. Müttəfiqlərlə əlaqələr:

Trampın müttəfiqlərə qarşı aqressiv siyasəti, o cümlədən tariflər və iqtisadi təhdidlər bu ölkələr arasında inamsızlığın artmasına və daha çox muxtariyyət istəyinə səbəb ola bilər. Bu, ənənəvi ittifaqları zəiflədə və ölkələri öz təhlükəsizliyini və iqtisadi sabitliyini təmin etmək üçün alternativ yollar axtarmağa sövq edə bilər.

6. Bəs İlon Mask niyə qlobalistlərə qarşıdır?

Mask “Twitteri” (indi “X”) alanda dərhal sosial şəbəkələrin idarə olunmasına qlobalist müdaxiləni ifşa etdi. Mask bəyan etdi:

– “Twitter” alternativ fikirləri aktiv şəkildə senzuraya salırdı.

– Amerika kəşfiyyat agentlikləri (FTB, CIA) məzmunun moderasiyasına təsir edirdilər.

– “COVID” senzurası və Hunter Bayden noutbuk hekayəsinin təsiri gizlədilib.

Mask sağçı baxışlar üçün bloklanmış hesabları bərpa etdi və senzuranı insanların düşüncələrinə nəzarət  üçün qlobalistlərin silahı adlandırdı.

İqtisadiyyatda isə, Mask iqtisadiyyatın inkişafının, qlobalistlər isə nəzarətin tərəfdarıdırlar.

– Elektrikli avtomobilləri buraxır (“Tesla”), lakin “yaşıl diktatura” tətbiq etmir

– Qlobalistlər ümumi nəzarət üçün CBDC (rəqəmsal dollar) təqdim edərkən Mask kriptovalyutaları (“Bitcoin”, “Dogecoin”) dəstəkləyir.

Süni intellekt

Mask “WEF”, “Google” və “Microsoft”a tabe olmayan “ChatGPT”yə alternativ olan “xAI” (“Qrok AI”) yaradır.

Qlobalistlər istəyirlər:

– Süni inhisarçılığa sahib olmaq (“Google”, “OpenAI”, “Microsoft”)

“Etika” şüarı altında onun inkişafını məhdudlaşdırmaq

– Cəmiyyətə - nəzarət etmək üçün süni intellektdən istifadə etmək.

Bütün bunlara baxmayaraq, yuxarıda qeyd edilənlər şərti xarakter daşıyır və ABŞ -ın bugünkü liderinin təkbaşına ölkəsindəki “qlobal güclərə” qalib gələcəyi suallar doğurur.  “Dərin dövlət”ə qarşı “müharibə” elan edən Tramp ABŞ daxilində 2 ay ərzində USAİD və Təhsil nazirliyi kimi qurumları bağlamağa cəhd göstərir. Tramp tərəfdarları hesab edirlər ki, dərin dövlət şəbəkəsi dövlət qurumlarını, parlamenti, özəl korporasiyaları, universitetləri və beyin mərkəzlərini əhatə edir. Sağçı mühafizəkarlar əmindirlər ki, bir çox departamentlər Trampa düşmən baxışlarla doludur (məsələn, Ətraf Mühitin Mühafizəsi Agentliyi və Ədliyyə Departamentinin Mülki Hüquqlar Şöbəsi) və bütün departamentlərdə mühafizəkar prezidentlərin siyasətini sabotaj edən məmurlar var və Trampa və onun əlaltılarına tabe olmayacaqlar.

Tramp hələlik, , mövcud beynəlxalq sistemi silkələməklə məşğuldur. BMT ilə bağlı atdığı addımlar da buna bir misaldır.