Amerika Birləşmiş Ştatlar (ABŞ) xüsusilə İranla gərginliyin artmasını əsas gətirərək, Yaxın Şərqdə hökumət rəsmilərinin səyahətinə məhdudiyyətlər qoyur. ABŞ mediası İsrailin İrana hücuma “hazır olduğunu” iddia edir və bu barədə Vaşinqtonu məlumatlandırıb.

Dünən çıxış edən ABŞ prezidenti Donald Tramp regionun "təhlükəli yer ola biləcəyi" üçün ABŞ personalının Yaxın Şərqdən çıxarıldığını bildirib və İranın nüvə silahı hazırlamasına icazə verməyəcəyini vurğulayıb.

***

ABŞ-ın İraqdakı səfirliyinin qismən boşaldılacağı və əsgərlərin yaxınlarının bölgəni tərk etməsinə icazə veriləcəyi ilə bağlı açıqlamadan sonra bu gün Yerusəlimdə də oxşar tədbir görülüb. İsrail səfirliyi İranın geniş miqyaslı raket hücumu edə biləcəyi ilə bağlı narahatlıqlar fonunda Amerika personalı və onların ailələrinin səyahətini məhdudlaşdıran təhlükəsizlik xəbərdarlığı yayıb.

"Güclü regional gərginliyə görə, ABŞ hökumət işçiləri və onların ailə üzvlərinin Tel-Əviv (Herzliya, Netanya və Hətta Yehuda daxil olmaqla), Yerusəlim və Beer Şeva bölgələrindən kənara çıxması növbəti bildirişə qədər məhdudlaşdırılıb. Ben Qurion hava limanına və oradan da daxil olmaqla, bu üç bölgə arasında tranzitə icazə verilir. “Routeted1” körpüsünə və oradan da səyahətə icazə verilir".

ABŞ rəsmisi “Reuters” agentliyinə bildirib ki, Dövlət Departamenti də Bəhreyn və Küveytdəki personalın könüllü şəkildə ölkəni tərk etməsinə icazə verib.

ABŞ-ın Küveytdəki səfirliyi dünən bildirib ki, “personal öz mövqelərini dəyişməyib və tam fəaliyyətdədir”.

***

ABŞ-ın İraq, Küveyt, Qətər, Bəhreyn və Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri kimi əsas neft hasil edən bölgələrində hərbi bazaları var.

ABŞ müdafiə naziri Pit Heqset Yaxın Şərqdəki əsgərlərin himayəsində olan şəxslərin könüllü şəkildə ölkəni tərk etmələrinə icazə verdiyini demişdi. Heqsetin şərhləri daha çox Bəhreyndəki ailə üzvləri ilə bağlı olub.

ABŞ rəsmisi “Reuters” agentliyinə deyib ki, ABŞ-ın Yaxın Şərqdəki ən böyük hərbi bazası olan Qətərdəki Əl-Udeid Hava Bazasında əməliyyatlarda heç bir dəyişiklik olmayıb və ABŞ-ın Qətərdəki səfirliyinin əməkdaşları üçün heç bir təxliyə əmri verilməyib.

***

İraqın rəsmi xəbər agentliyi olan İNA, hökumət rəsmisinə istinadən evakuasiya çağırışının arxasında təhlükəsizliklə bağlı hər hansı fəaliyyətin müşahidə olunmadığını bildirib.

Rəsmilər INA-ya bildirib ki, "Bu addım ABŞ-ın Yaxın Şərqdəki bəzi ölkələrdə diplomatik varlığı ilə bağlı prosedurlarla bağlıdır və İraqa xas deyil".

İranın regional tərəfdaşı kimi görünən İraq, Tehranın dəstəklədiyi silahlı qrupların təhlükəsizlik qüvvələri ilə əlaqələri olmasına baxmayaraq, 2500 ABŞ əsgərinə ev sahibliyi edir.

Qəzzada müharibə 2023-cü ilin oktyabrında başlayandan bəri ölkədəki iranpərəst silahlı qruplar ABŞ əsgərlərinə hücumlar təşkil edir. Buna cavab olaraq ABŞ-ın müttəfiqi İsrail İraqda İranla əlaqəli hədəflərə zərbələr endirib.

***

Sözügedən hadisələr Birləşmiş Millətlər Təşkilatının (BMT) nüvə nəzarəti orqanının İranın 20 ildən sonra ilk dəfə nüvə öhdəliklərinə əməl etmədiyini müəyyən etdikdən sonra baş verib.

Bildirilib ki, Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyinə üzv ölkələri təmsil edən nümayəndələr arasında bu təyinat üçün keçirilən səsvermədə 19 ölkə qətnamənin lehinə səs verib.

Rusiya, Çin və Burkina Faso qətnaməyə qarşı çıxıb, 11 ölkə bitərəf qalıb, iki ölkə isə səsvermədə iştirak etməyib.

Bu arada İran BMT müşahidəçisinə uranın zənginləşdirilməsi üzrə yeni obyekt açmaq planları barədə məlumat verib, lakin onun yeri barədə heç bir təfərrüat verməyib.

***

ABŞ-ın CBS telekanalı Ağ Evin səfirlik işçilərini və onların ailələrini köçürmək qərarını qismən İsrailin İrana hücuma hazırlaşdığına görə qəbul etdiyini bildirib.

Telekanal dünən axşam saatlarında yayımlanan bir yayımda İsrailin İrana hücuma tam hazır olduğu barədə ABŞ rəsmiləri ilə məlumat paylaşdığını və Tehranın qonşu İraqdakı bəzi ABŞ obyektlərini hədəfə alaraq cavab addımı ata biləcəyinin gözlənilən olduğunu iddia edib.

***

“Əl-Cəzirə”nin Vaşinqton müxbiri Alan Fişer iddia edib ki, son günlərdə İranın nüvə proqramı ilə bağlı ABŞ-la davam edən danışıqlarla bağlı narahatlıqlar fonunda yüksək rütbəli hərbi rəsmilər və Tramp administrasiyası arasında danışıqların getdiyinə dair açıq işarələr var.

"Donald Tramp son bir neçə gündə razılaşmanın əldə olunmayacağı ilə bağlı narahatlığını dilə gətirir. Bu səbəbdən biz səfirliklərin könüllü təxliyə edildiyini görürük", – Fişer bildirib.

"Açıq şəkildə iranlılarla danışıqların yaxşı getmədiyi ilə bağlı bəzi narahatlıqlar var. Yaxud bütün bunlar iranlılara təzyiq etmək üçün nəzərdə tutulub. Çünki xatırladığınız kimi, Donald Tramp demişdi ki, əgər onlar hansısa razılığa gələ bilməsələr, iranlılara qarşı hərbi əməliyyata keçə bilərlər".

Tramp bu yaxınlarda İranla razılığa gələ biləcəyinə o qədər də əmin olmadığını bildirib.

***

2015-ci ildə müxtəlif ölkələrlə imzalanmış tarixi nüvə sazişi Tehranın uranın zənginləşdirilməsi dərəcəsini 3,67 faizlə məhdudlaşdırıb, uran ehtiyatını isə 300 kiloqrama qədər azaldıb.

Bu səviyyə atom elektrik stansiyaları üçün kifayətdir, lakin silah istehsalı üçün tələb olunan 90 faizdən çox aşağıdır.

Lakin 2018-ci ildə Trampın sazişdən birtərəfli şəkildə çıxması ilə İran sazişdəki bütün məhdudiyyətləri aradan qaldırdı və uranı 60 faiz saflığa qədər zənginləşdirməyə başladı.

Bu o deməkdir ki, Tehran texniki baxımdan silah keyfiyyətindən kiçik bir addım uzaqdadır.