İsrail, hədəf ala biləcəyi yeni ərazi barədə xəbərdarlıq etdikdən sonra bu gün səhər saatlarında İranın paytaxtı Tehrana intensiv hava zərbələri endirib.

Yerli vaxtla saat 05:00 radələrində Tehranda güclü partlayış səsi eşidilib. İran rəsmiləri İsrailin iyunun 13-də hava hücumlarına başlamasından bəri getdikcə genişlənən hücumlarla bağlı heç bir açıqlama verməyib.

İsrail daha əvvəl Mehrabad beynəlxalq hava limanının cənubunda yaşayış yerləri, hərbi obyektlər, əczaçılıq şirkətləri və sənaye firmalarının yerləşdiyi məhəlləni vura biləcəyi barədə xəbərdarlıq etmişdi.

Hücumlar ABŞ prezidenti Donald Trampın Tehran sakinlərini təxliyə ilə bağlı xəbərdar etməsindən və ölkənin qeyd-şərtsiz təslim olmasını tələb etməsindən bir gün sonraya təsadüf edir.

Tramp İsrail və İran arasında davam edən münaqişəni həll etmək üçün Kanadada keçirilən G7 sammitini vaxtından bir gün əvvəl tərk edib. Tramp jurnalistlərə, “Mən təkcə atəşkəs istəmirəm. Biz atəşkəsdən daha yaxşı həll yolu axtarırıq”, – deyib.

Bunu izah etmək istəyəndə Tramp deyib ki, Vaşinqton münaqişəyə İranın “tamamilə təslim olmasını” əhatə edə biləcək “real son” axtarır: “Mən çoxlu danışıqlara hazır deyiləm”.

Daha sonra o, İranın ali dini lideri Ayətullah Əli Xameneyiyə onun harada olduğunu və harada gizləndiyini bildiyi barədə xəbərdarlıq edərək, İranı “şərtsiz təslim olmağa” çağırıb.

Trampın Tehrana nüvə ambisiyalarından tamamilə əl çəkməsini, yoxsa hazırkı hücum dalğasına son qoymasını təklif edib-etmədiyi aydın deyildi.

Tramp deyib ki, onun Xameneyini öldürmək planı yoxdur, “ən azı hələ ki”. O, ABŞ-ın “yorğun olduğunu” xəbərdar edib, lakin diplomatiyanın bir seçim olaraq qaldığını söylədi və əlavə etdi ki, vitse-prezident Ceyms Vens və xüsusi nümayəndə Stiv Vitkovu iranlılarla görüşə göndərə bilər.

İran ABŞ prezidentinin mesajlarına dərhal cavab vermədi, lakin ölkənin hərbi rəhbərləri tezliklə İsrailə daha çox hücumlar edəcəyini vəd etdilər.

İran ordusunun komandiri general Əbdül Rəhim Musəvi videoda “İndiyə qədər həyata keçirilən əməliyyatlar yalnız xəbərdarlıq və çəkindirmə məqsədi daşıyırdı. Cəza əməliyyatı tezliklə həyata keçiriləcək”, – deyib.

İranın yeni təyin olunmuş Baş Qərargah rəisinə sui-qəsd

İsrailin İranın ali hərbi komandiri kimi təqdim etdiyi general Əli Şadmaninin İran paytaxtında öldürülməsi ilə bağlı xəbərlərə İran hələ də cavab verməyib.

Şadmani ötən həftə İran İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusunun (SEPAH) Xatəm əl-Ənbiya qərargahının qərargah rəisi təyin olunana qədər ölkədə çox da tanınmırdı.

Bu təyinat onun sələfi Qulam Əli Rəşidin İsrailin hava hücumu nəticəsində öldürülməsindən sonra baş tutub.

Dünən axşam saatlarında Tehranda binalarda partlayışlar və zenit atəşi nəticəsində İsrail yeni hücum dalğası elan etdi. İsrail ordusu bildirib ki, döyüş təyyarələri 12 raket buraxılış məntəqəsi və anbarı hədəf alıb.

İsrail ordusu İranın yeni raket zərbələri endirməsindən sonra insanlara sığınacaqlara yaxın olmaları barədə xəbərdarlıq edib, lakin səlahiyyətlilər raketlərin əksəriyyətinin havada məhv edildiyini bildirib.

Həyəcan siqnalı səsləri İsrailin heç vaxt qəbul edilməmiş nüvə silahı proqramının ürəyi olan səhradakı Dimona şəhərində də daxil olmaqla, İsrailin cənubunda eşidilib. Bu gün İran növbəti hücuma keçib. İsrail xilasetmə xidmətləri xəsarət alan olmadığını bildirib.

Tehranlılar qaçır

Dünən Tehranın şəhər mərkəzində hərəkətlilik əhəmiyyətli dərəcədə yavaşladı və bir çox mağazalar, o cümlədən 2022-ci il hökumət əleyhinə etirazlar və koronavirus pandemiyası kimi böhran zamanı bağlanan tarixi “Qapalı bazar” da bağlandı.

Tehrandan qərbə gedən yollarda nəqliyyatın hərəkəti dayanıqlı olub. Bir çox orta və yuxarı təbəqədən olan iranlılar məşhur qaçış yeri olan Xəzər dənizinə gedirdilər. Tehranın yanacaqdoldurma məntəqələrində uzun növbələr yaranıb.

Tehran Yaxın Şərqin ən böyük şəhərlərindən biridir, təxminən 10 milyon əhalisi var ki, bu da təxminən bütün İsrail əhalisinə bərabərdir.

İran obyektlərinə ciddi ziyan dəyib

Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyi (MAQATE) bildirib ki, İsrailin İranın Natanz zənginləşdirmə obyektinə ilkin hava zərbələri bu obyektin yeraltı sentrifuqa əməliyyatlarına birbaşa təsir göstərib.

MAQATE bildirib ki, hücumun ilk günü vurulan zərbələrdən sonra toplanan peyk görüntüləri yeraltı zənginləşdirmə salonlarına birbaşa təsir göstərən əlavə elementləri göstərib.

MAQATE bildirmişdi ki, İsrailin zərbələri Natanzda yerüstü zənginləşdirmə zalını dağıdıb və obyekti enerji ilə təmin edən elektrik avadanlıqlarını sıradan çıxarıb. Bununla belə, İranın zənginləşdirmə fəaliyyətlərinin çoxu onu hava hücumlarından qorumaq üçün yerin altında həyata keçirilir.

İsrail Natanza bir neçə dəfə zərbə endirib və ekspertlərin uranı 60 faizə qədər zənginləşdirən 10.000 sentrifuqdan ibarət olduğunu təxmin etdiyi yeraltı qurğulara zərər verdiyini iddia edir.

İran nüvə proqramının dinc xarakter daşıdığını iddia edib, lakin ABŞ və digər ölkələr Tehranın 2003-cü ildən bəri nüvə silahı yaratmaq üçün heç bir sistematik səy göstərmədiyini müəyyən ediblər.

MAQATE müntəzəm olaraq xəbərdarlıq edir ki, İran bu yolla getməyə qərar verərsə, çoxlu nüvə bombası istehsal etmək üçün kifayət qədər zənginləşdirilmiş urana malikdir.

İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahu iddia edib ki, İranın nüvə obyektlərinə edilən hücumlar ölkənin nüvə proqramını “çox, çox uzun müddətə” gecikdirdi, lakin İsrail hələ də dağın dərinliklərində olan İranın Fordo obyektini dağıda bilməyib.

Fordoya zərbə endirmək üçün ABŞ-ın hərbi müdaxiləsini tələb edəcək, “B-2” gizli bombardmançıları bunkeri partlatmaq üçün yerləşdirəcək. Çəkisi 14.000 kq olan GBU-57 “Massive Ordnance Penetrator” dərin basdırılmış hədəflərə çatmaq üçün öz çəkisindən və 20 km-dən enərkən yaranan kinetik gücündən istifadə edir.