Tədqiqatçılar yeni nəsil maşınlarla “həqiqətən təsadüfi” ədədlər istehsal edərək kvant hesablamaları sahəsində böyük bir mərhələyə nail oldular.

Kvant kompüterləri superpozisiya kimi tanınan kvant fenomenindən istifadə edərək, ənənəvi bitləri – rəqəmsal məlumatların saxlanması və ötürülməsi üçün istifadə olunan “birlər” və “sıfırları” kubit adlanan kvant bitləri ilə əvəz etməklə dünyanın ən yaxşı superkompüterlərindən dəfələrlə güclü olmaq potensialına malikdir.

Bu, hər bir kubitin eyni vaxtda həm “bir”, həm də “sıfır” funksiyasını yerinə yetirməsinə imkan verir, beləliklə, hər əlavə kubitlə cihaz ənənəvi analoqlarından dəfələrlə güclü olur. Bununla belə, onların mürəkkəb təbiəti o deməkdir ki, alimlər onların faydalılığını praktiki vəzifələrə çevirmək üçün mübarizə aparıblar.

Ən son nailiyyətləri ilə bank nəhəngi “JPMorgan Chase”, kvant hesablama şirkəti “Quantinuum”, “Argonne National Laboratory”, “Oak Ridge” Milli Laboratoriyası və Texas Universitetinin tədqiqatçıları klassik kompüterlərlə mümkün olmayan real dünya tətbiqlərində kvant kompüterlərinin istifadəsinə yol açır.

“Bu gün biz kvant hesablamasını praktiki, real dünya tətbiqləri sahəsinə möhkəm bağlayan kritik bir mərhələni qeyd edirik”, –“ Quantinuum”un prezidenti və baş icraçı direktoru Racib Hazra deyib.

Təsdiqlənmiş kvant təsadüfi tətbiqimiz təkcə tələyə düşmüş ion texnologiyamızın misilsiz performansını nümayiş etdirmir, həm də möhkəm kvant təhlükəsizliyini təmin etmək və maliyyə, istehsal və digər sənayelərdə qabaqcıl simulyasiyaları təmin etmək üçün yeni standart müəyyən edir.

“Bu iş kvant hesablamalarında əhəmiyyətli bir mərhələni qeyd edir və bu gün klassik superkompüterlərin imkanlarından kənarda olan kvant kompüterindən istifadə edərək real dünya problemini həll edir”, – “JPMorgan Chase”in Qlobal Texnologiya Rəhbəri Marko Pistoyya bildirib.

Təsdiqlənmiş təsadüfiliyin inkişafı təkcə kvant aparatında irəliləyişləri nümayiş etdirmir, həm də gələcək tədqiqatlar, statistik seçmələr, ədədi simulyasiyalar və kriptoqrafiya üçün çox vacibdir.

Komanda internet üzərindən əldə edilən 56 kubitlik kvant kompüterindən istifadə edərək təsadüfi ədədlər yaratmaq üçün təsadüfi bitlər yaradan protokol nümayiş etdirib. Daha sonra klassik superkompüterdən istifadə edərək bunların təsadüfi olduğu təsdiqləndi.

Bu şəkildə təsadüfi ədədlərin yaradılması kriptoqrafiya, məxfilik və olduqca aşağı enerji tələb edən kriptovalyutaların yaradılması da daxil olmaqla bir sıra proqramlarda istifadə oluna bilər.

Təməlqoyma işinin təfərrüatları “Tələyə salınmış ion kvant prosessorundan istifadə edərək təsdiqlənmiş təsadüfilik” adlı məqalədə, ekspertlərin rəyi ilə “Nature” jurnalında dərc edilib.

Alimlər məqalədə yazır: “Kvant kompüterləri klassik kompüterlərin imkanlarından kənarda praktiki olaraq mühüm vəzifələrin geniş spektrini yerinə yetirə bilsələr də, bu potensialın həyata keçirilməsi çətin olaraq qalır”.

“Təsdiqlənmiş təsadüfiliyin bir çox tətbiqi var, lakin buna təkcə klassik hesablama ilə nail olmaq mümkün deyil... Nəticələrimiz bugünkü kvant kompüterlərinin praktik tətbiqi istiqamətində bir addımdır”.