Ədəbiyyat, insanın öz varlığını sorğulamasına, kim olduğunu və necə yaşamalı olduğunu anlamağa yol açan mənəvi qidadır. Bu gün əksər siyasətçilər və ölkə rəhbərləri bu gücdən məharətlə istifadə edirlər.

İran Prezidenti Məsud Pezeşkian, Güney Azərbaycanın – yəni İranın azərbaycanlıların yaşadığı bölgəsinin – nümayəndəsidir və türk kimliyini gizlətməyən bir siyasətçidir. Onun prezident seçildikdən sonra ilk səfərlərindən birini Azərbaycana etməsi, həm İran daxilindəki azərbaycanlılara, həm də Azərbaycan dövlətinə bir mesaj kimi dəyərləndirilə bilər.

Lakin bu səfərin yaxın gələcəkdə Güney və Quzey Azərbaycanın birləşməsinə gətirib çıxaracağını düşünmək reallıqdan uzaqdır. İranın dərin və mərkəzləşdirilmiş dövlət quruluşunda Pezeşkian təkbaşına belə strateji istiqamətləri dəyişdirmək gücündə deyil. Onun verdiyi mesajlar daha çox dil, mədəniyyət və regional əməkdaşlıq kontekstində simvolik əhəmiyyət daşıyır.

Şübhəsiz ki, bu səfər rəmzi baxımdan güclü bir jestdir, lakin strateji baxımdan “birlik”ə işarə edən bir addım kimi qiymətləndirilə bilməz. Daha çox münasibətlərin yumşaldılması və Güney Azərbaycan məsələsinə daha həssas yanaşmanın siqnalı sayıla bilər.

Pezeşkianın Bakıda bütün azərbaycanlıların sevdiyi ustad Şəhriyardan “ayrılıq” mövzusunda şeir deməsi isə çox simvolik və emosional bir addım idi. Bu, sadəcə poetik bir ifadə deyil, həm də dərin ictimai və siyasi rezonans doğuran bir mesaj kimi başa düşülə bilər.

O, bu şeiri səsləndirərkən bir tərəfdən azərbaycanlıların ortaq duyğularına toxundu, digər tərəfdən isə birləşmə və ya siyasi dəyişikliklərə çağırış etmədən, duyğusal bir bağ qurdu. Bu cür incə mesajlar İran daxilində yaşayan milyonlarla azərbaycanlı üçün özünü dərkə və milli oyanışa çağırış kimi qəbul edilə bilər.

Bununla belə, bu jest siyasi deyil, simvolik və mədəni xarakter daşıyır. İran daxilində belə jestlərin sərhədləri məlumdur və onların ciddi struktur dəyişikliklərə yol açması ehtimalı azdır. Amma xalq arasında milli şüurun güclənməsi baxımından olduqca əhəmiyyətlidir.

Traktor futbol komandasının bu il çempionluğa bu qədər yaxın olması və eyni dövrdə Pezeşkian kimi türk kökənli bir siyasətçinin prezident seçilməsi, Bakıya səfəri, “ayrılıq” şeiri deməsi – bütün bunlar ayrı-ayrılıqda baş versə də, ictimai şüurda bir bütövün parçaları kimi qəbul olunur.

Bu hadisələr eyni zamanda milli kimliyin, dirənişin və birlik istəyinin simvollarıdır.